آمریکا میز بازی را بهم ریخت

سیاست همان سیبی است که تا رسیدن به هدف هزاران چرخ می‌خورد. قرار بود 30 ژوئن پایان مهلت 7 ماه ایران و 1+5 برای رسیدن به توافق جامع باشد، اما نشد. تمدید 7 روزه نیز کفایت نکرد و دو طرف این بار بدون تعیین هیچ گونه محدوده زمانی به گفت‌وگوهای فنی و سیاسی خود ادامه دادند. اما خبرهای غیر رسمی حکایت از آن داشت که احتمالا دو طرف تا روز جمعه بتوانند باقی مانده چالش‌های پیش رو را به سرانجام برسانند و اوایل هفته آینده اعلام جمع بندی کنند.

به خاطر همین، طی یکی دو روز گذشته همه درباره روز اعلام توافق به گمانه زنی می‌پرداختند. در میان این خوش‌بینی‌ها بود که بار دیگر به طور ناگهانی خبر قرائت بیانیه جان کری وزیر خارجه آمریکا منتشر شد. از آنجائیکه گفت‌وگوهای برنامه ریزی نشده وزیر خارجه آمریکا با خبرنگاران معمولا حامل پیام خوبی نیست و اغلب بوی تهدید از آن به مشام می‌رسد، همه به تب و تاب این افتادند که ماجرا از چه قرار است.

در میانه هیاهویی که بر سر سخنان احتمالی جان کری به پا شده بود، «لوران فابیوس» اول به جمع خبرنگاران آمد و با تکرار جمله کلیشه ای روزهای اخیر گفت: «در مذاکرات پیشرفت هایی صورت گرفته اما  هنوز مسائل حل نشده ای باقی مانده است. چندین متر باقیمانده از این ماراتن سخت‌ترین بخش های باقیمانده از این مسیر است».

بعد از او نوبت به جان کری رسید تا با تهدید غیر مستقیم تهران، توپ را در زمین ایران بیاندازد. وزیر خارجه آمریکا در جمله ابتدایی خود به رایزنی‌های شب گذشته تیم آمریکایی با باراک اوباما اشاره کرد و گفت: «‌همانطور که بارها گفتم و شب گذشته نیز درباره آن با رئیس جمهور اوباما بحث کردم، قرار نیست که ما تا ابد در میز مذاکره بنشینیم».

جان کری سپس جمله ای را بر زبان آورد که بوی تمدید دوباره مذاکرات را می داد. او گفت: «‌من تأکید می کنم با توجه به اینکه کاری که در اینجا در حال انجام است بسیار فنی است و خطرات آن بسیار بسیار بالا است، ما شتابزده نیستیم و نباید عجله کنیم و بهتر است در هیچ جنبه ای از این موضوع عجله نکنیم».

وی در تشریح سخنان خود گفت: «‌اگر در نهایت بتوانیم به توافق برسیم، باید توافقی باشد که برای همه زمان ها خوب باشد و توافقی نباشد که برای روزها، هفته ها و ماه ها خوب باشد بلکه برای چندین دهه خوب باشد. این هدفی است که ما آن را دنبال می کنیم».

جان کری سپس تلویحا رسیدن به توافق را در گرو موافقت ایران با خواسته‌های غرب عنوان کرد و اظهار داشت: ‌«حقیقت ساده این است که علیرغم پیشرفت‌های واقعی که در مذاکرات به دست آوردیم، هنوز برخی از موضوعات دشوار به صورت حل نشده باقی مانده است. ما می دانیم که گرفتن تصمیمات سخت همیشه ساده نیست اما به هرحال این تصمیمات سخت باید هرچه سریعتر اتخاذ شود. به همین دلیل است که تمامی هیأت ها اینجا در وین به سختی تلاش می کنند و به همین دلیل است که برخی از همتایان من شب گذشته به وین بازگشتند و بنابراین ما می توانیم روی موضوعات سخت باقیمانده کار کنیم تا ببینیم آیا رسیدن به توافقی که به سختی بر روی آن کار می کنیم امکانپذیر است یا خیر. این چیزی است که ما بر روی آن کار می کنیم و به کار بر روی آن ادامه می دهیم».

وزیر خارجه آمریکا بار دیگر ایران را تهدید کرد و گفت: «همانطور که گفتم مذاکرات نامحدود نیست. همانطور که رئیس جمهور اوباما اعلام کرد ما نمی توانیم تا ابد منتظر اتخاذ تصمیمات سخت باشیم. اگر تصمیمات سختی گرفته نشود، آماده‌ایم میز مذاکرات را ترک کنیم».

به دنبال این سخنان بود که محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران پیامی را توئیت کرد با این مضمون که «‌به شدت در حال کار هستیم، ولی نباید عجله کرد تا کار به خوبی انجام شود. این حرف را جدی بگیرید؛ شما نمی توانید اسب‌ها را در وسط مسیر عوض کنید».

«شما نمی‌توانید اسب ها را در وسط مسیر عوض کنید»، ظاهرا بخشی از سخنرانی آبراهام لینکن رئیس جمهور اسبق آمریکا در سال 1864 بوده و منظور ظریف در اینجا این بوده که «‌نمی‌‌توان مسیری را که مدت‌هاست آغاز شده، تغییر داد».

اشاره ظریف به زیاده خواهی‌هایی است که طرف غربی قصد پایان دادن به آن را ندارد. به نظر می‌رسد، آمریکا بعد از بیانیه لوزان، برای دومین بار نیز از موضع چند روز گذشته خود عقب نشسته و مطالبات جدیدی را مطرح کرده است و طبق برخی شنیده‌ها این اقدام بعد از ویدئو کنفرانس چهارشنبه شب تیم مذاکره کننده آمریکایی با باراک اوباما صورت گرفته.

این گمانه وقتی تقویت شد که یک مقام ارشد ایرانی پنج‌شنبه شب به خبرنگاران خارجی حاضر در وین گفت، طرف مقابل مواضع خود در مذاکرات هسته‌ای را تغییر داده و موضوعاتی را که پیشتر حل شده بود، بار دیگر به میان آورده است.

وی با بیان اینکه طرف غربی از همان زمان حصول تفاهم لوزان، تغییر در مواضعش را آغاز کرده است، گفته: «ما شاهد تغییرات در موضوعات متعددی بوده‌ایم، به خصوص از شب گذشته».

مقام ارشد ایرانی افزود: «ما نیاز به تضمین‌های مطمئن از طرف غربی نیاز داریم که بدانیم آن‌ها به تعهداتشان پایبند می‌مانند. احساس ما این است که همچنان تلاش می‌شود به جای عبور از تحریم‌ها، آن‌ها حفظ شوند... برخی در آمریکا وابستگی احساسی به تحریم‌ها دارند و در تحریم‌ها گیر افتاده‌اند و نمی‌دانند چطور از آن خارج شوند. دست کشیدن از عادات قدیمی دشوار است، اما آن‌ها باید اجازه دهند که این عادت از بین برود».

او به اصرار طرف غربی برای دسترسی به اماکن نظامی ایران هم اشاره کرد و گفت: «کسب اطمینان مذاکره‌کنندگان نباید بهانه‌ای برای ورود به سایت‌های نظامی ایران باشد».

وی افزود: «ما شاهد تعهدات متقابل از جانب ایالات متحده نبوده‌ایم. آمریکا باید تصمیمات جدی بگیرد. ایران به مذاکرات متعهد بوده است. مواضع ما از اصولی که بنا نهادیم، تغییر نکرده است. توافق جامع در دسترس است، مشروط بر اینکه توهمات کنار گذاشته شود».

از این رو، به وضوح روشن است، توافقات ایران و 1+5 بعد از رایزنی تیم مذاکره کننده آمریکایی با واشنگتن بود که دچار سکته شد و مخالفت هایی را به همراه داشت؛ اقدامی که به نظر می رسد، برای جبران آن، دو طرف نیازمند مذاکرات بیشتری باشند.