انتقاد یک اقتصاددان از کوچکی اتاق بازرگانی

به گزارش پارس به نقل از ائتلاف فراگیر ایرانی آباد، علی دینی- اقتصاددان و عضو هیئت علمی موسسه پژوهش‌های بازرگانی: اتاق‌های بازرگانی همواره باید منافع صاحبان کسب و کار در رشته‌های مختلف را نمایندگی کنند. البته جامعه کارگری هم در این خصوص نقش مکمل را دارد ولی ایفای نقش اصلی بر عهده اتاق است. متاسفانه اتاق بازرگانی با توجه به این نقش و جایگاه تا به حال نتواسته است به خوبی از منافع صاحبان کسب و کار دفاع کند. یکی از دلایل عدم موفقیت اتاق مستقل نبودن آن از دولت است.

اتاق بازرگانی در حال حاضر در جایگاه مدافع بخش خصوصی هیچ موضع انتقادی را در قبال تصدی گری دولت ندارد. در حال حاضر اتاق بازرگانی یک واحد از دولت شده و از رسالت اصلی خود فاصله گرفته است. اتاق بازرگانی باید طوری عمل کند که دولت سیطره ای بر آن نداشته در غیر این صورت نمی‌توان ارزش خاصی برای آن به عنوان نماینده بخش خصوصی قائل بود.

یکی از نقاط ضعف دیگر اتاق بازرگانی در شرایط حاضر، تمرکز اتاق بر بخش بازرگانی است. در واقع اتاق بازرگانی از تولید فاصله گرفته است. جریانی خاص در اتاق بازرگانی وجود دارد که اعتقادی به دولت ندارد. برای تولید محور بودن اتاق نباید تنها به قرار دادن نام اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی قناعت کنیم، بلکه باید شرایطی را فراهم کنیم تا تولید واقعا در اتاق بازرگانی جایگاه پیدا کند. ترکیب اتاق بازرگانی در حال حاضر متشکل از اعضایی است که اعتقادی به تولید ندارند. برای انتخابات اتاق بازرگانی باید تلاش شود تا افرادی با دید تولیدی وارد اتاق شوند و در واقع میان بازرگانی و تولید یک توازن مناسب ایجاد شود.

در اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی نقش اصلی را دولت ایفا می‌کند ولی اتاق بازرگانی هم نباید تنها ناظر باشد. اتاق بازرگانی به عنوان منتقد جدی می‌تواند اجرایی کردن اصل ۴۴ قانون اساسی را از دولت مطالبه کند. هرگاه دولت از خصوصی سازی منحرف شد، اتاق بازرگانی باید بدون هیچ ملاحظه‌ای به طور جدی نقدهای خود را مطرح کند. اتاق بازرگانی با نقد صحیح می‌تواند دولت را مجبور به اجرای اصل ۴۴ کند. در این بین برای اینکه اتاق بازرگانی در این موضع قرار بگیرد، باید استقلال خود را از دولت حفظ کرده باشد، در حال حاضر که اتاق بازرگانی از دولت مستقل نیست، نمی‌توان انتظار داشت که از خصوصی سازی استقبال کند.

اتاق بازرگانی اگر به وظایف خودش به درستی عمل کند، به مردمی شدن اقتصاد و حفظ منافع ملی کمک شایانی خواهد کرد. در واقع بخش خصوصی کارآمد می‌تواند به افزایش ظرفیت‌های تولیدی و افزایش اشتغال کمک شایانی کند. در نهایت این مسئله باعث می‌شود که رشد بخش خصوصی در زندگی مردم هم دیده شود و پیامدهای مثبت آن برای آن‌ها هم باشد.

سرمایه موجود در بخش خصوصی هم نباید به طور کامل در اختیار بخش واردات قرار بگیرد. صرف بهینه سرمایه بخش خصوصی مطمئنا به رونق اقتصاد کشور خواهد انجامید. در حال حاضر اتاق بازرگانی بیشتر وقت خود را صرف سامان دادن به منافع بخش واردات می‌کند. صادرکنندگان و بخش تولیدی وقت کمتری از اتاق بازرگانی را در اختیار دارند که این مسئله بسیار خطرناک و آسیب زننده است. البته در حال حاضر با وجود انتقادات فراوانی که به اتاق بازرگانی وارد است، نباید همه تقصیرها را به گردن اتاق انداخت. در حال حاضر اتاق تحت سیطره دولت است و بسیاری از اعمال ضد تولیدی آنها ناشی از نفوذ دولت به اتاق‌های بازرگانی است که این رویه باید اصلاح شود.

دولت همیشه سعی کرده که سایه خود را بر اتاق بازرگانی حفظ کند و اتاق استقلال کافی برای دفاع از حقوق بخش خصوصی را نداشته است. نفوذ دولت برای تعیین ریاست اتاق اشتباه بزرگی است. به طور مثال تا همین چند وقت پیش آقای نهاوندیان هم رئیس دفتر رئیس جمهور بودند و هم رئیس اتاق ایران که این مسئله به هیچ وجه مطلوب نیست. به غیر از مورد آقای نهاوندیان در بسیاری از موارد دیده شده که بسیاری از افراد که عضو اتاق بازرگانی هستند در دولت هم منصب دارند. متاسفانه طریقه انتخاب رئیس اتاق بازرگانی به گونه ای است که بخش هایی از دولت به گونه ای عمل می‌کنند که شخص مدنظر آن‌ها رئیس اتاق بازرگانی شود. این مسئله باید هرچه سریعتر برطرف شود تا تسلط دولت بر اتاق بازرگانی کاهش یابد.
نکته دیگری که باید در اتاق بازگانی مورد توجه قرار گیرد، توجه به دیپلماسی تجاری است. در دنیا بسیاری از تجار و بازرگانان در رونق مبادلات تجاری از دولت‌ها جلوتر هستند که این مسئله در اتاق بازرگانی ما بسیار کمرنگ است. در حال حاضر که کشور ما در تحریم قرار دارد، اتاق بازرگانی و بخش خصوصی می‌تواند بسیار راهگشا باشد.

تجار و بازرگانان به جای لابی کردن در اتاق بازرگانی باید برای شناساندن کالاها و محصولات مورد نیاز ما و صادرات محور شدن اقتصاد کشور برنامه ریزی کنند. وابستگی اقتصاد ما به درآمدهای نفتی همواره به اقتصاد کشور آسیب زده است. بنابراین برای این که اقتصاد ما اتکای خود را به نفت کاهش دهد، باید تلاشی صورت گیرد تا صادرات غیرنفتی کشور افزایش پیدا کند. کشور ما برای صادرات غیر نفتی ظرفیت‌های فراوانی در بخش صنعت، معدن و کشاورزی دارد که اتاق بازرگانی باید از این بخش‌ها دفاع کند و شرایط برای عرضه این نوع محصولات را به کشورهای دیگر و مشتریان موجود در بازارهای جهانی فراهم کند. تلاش اتاق بازرگانی در این جهت مطمئنا تحریم‌ها را نیز بی اثر خواهد کرد زیرا در آن شرایط محصولات ما مشتریان خاص خود را در دنیا پیدا خواهد کرد و امکان تحریم آنها کاهش پیدا خواهد کرد.

کلام آخر اینکه جای خالی بسیاری از موارد فوق در اتاق بازرگانی احساس می‌شود و این انتظار وجود دارد که در این دوره از انتخابات اتاق بازرگانی این مسائل به خوبی لحاظ شود.