راکتور اراک، آب سنگین باقی می‌ماند
سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: انتظار داریم همکاری‌های ایران با آژانس در گزارشات انعکاس داشته باشد؛ اگر چنین اتفاقی نیفتد همکاری‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. روش آژانس در گزارش‌‌های اخیر باعث ایجاد ابهام و تلف کردن زمان است.
به گزارش پارس نسیم نوشت:سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: انتظار داریم همکاری‌های ایران با آژانس در گزارشات انعکاس داشته باشد؛ اگر چنین اتفاقی نیفتد همکاری‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. روش آژانس در گزارش‌‌های اخیر باعث ایجاد ابهام و تلف کردن زمان است.
گفتگوی «نسیم» با بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، در خصوص جزئیات همکاری ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران بدین شرح است:
برخی از تحلیلگران معتقدند در زمانی که ما در حال تحمل تحریم‌های اخیر آمریکا هستیم، توافق با آژانس برای ادامه همکاری‌ها در زمان مناسبی انجام نشده است؛ ارزیابی شما در این خصوص چیست؟
این موضوع در واقع دو جریان جداگانه است که البته بر روی یکدیگر تاثیر نیز داشته‌اند؛ اما یک جریان مذاکره داریم و یک جریان که به صورت تعاملات با آژانس است که اینها به هرحال هرکدام جدا از هم هستند.
به هرحال آن چیزی که مسلم است این است که ما امروز تفاهماتی که از قبل با آژانس داشته‌ایم را پیگیری می‌کنیم و اگر بخواهیم تغییری در روند همکاری‌ها و تعاملات پیش بیاید باید هماهنگی‌هایی صورت گیرد و در سطح کشور جمع‌بندی شکل گیرد؛ ولی فعلا ما در حال ادامه همکاری خود هستیم.
پیش از این آقای صالحی اعلام کرده بودند از آنجایی که ما توضیحات لازم را درخصوص موضوع EBWها (چاشنی‌های انفجاری) به آژانس ارائه کرده‌ایم، انتظار داریم آژانس در جریان گزارش‌دهی خود همکاری‌هایی را انجام دهد، این پیش‌فرض میان کارشناسان ایجاد شده بود که اگر ایران همکاری با آژانس ندارد به دلیل همین موضوع EBWها است و الان از این همکاری‌های اخیر این گونه برداشت می‌شود که ایران به دلیل انعکاس همکاری خود در خصوص موضوعات همکاری می‌کند، حال سوال ما این است که همکاری در این رابطه با آژانس را چگونه می‌بینید و آیا این تحلیل را قبول دارید که همکاری‌های اخیر به دلیل همین گزارش است؟
ما با آژانس صحبت کرده بودیم و قرار ما براین بود که اگر موضوعاتی برای همکاری داریم نتایج آن را اعلام کنند و بعد از آن موضوعات دیگر را رسیدگی کنیم؛ موضوعEBW تاخیری به دلیل اینکه آژانس به موقع نتیجه را اعلام نکردند ایجاد کرد و همین موضوع باعث شد که همکاری‌های ما کند شود البته سفر آقای آمانو به تهران شرایط را تغییر داد و موضعی که ایشان گرفتند و اعلام این نتیجه گیری فعالیت ایران مغایرتی با کاربردهای صنعتی ندارد، عملا باعث بسته شدن این موضوع شد و طبیعتا خواسته ما حاصل شد.
اگرچه ما به دنبال این موضوع هستیم که اکنون که جزء به جزء مسائل در حال مطرح شدن است، کلا هم مسائل حل شود اما آژانس سیستمی را برای خود ابداع کرده است که از ابتدا هم ما موافق با این سیستم به شکل کلی نبودیم، سیستم آژانس به این شکل است که علاوه براینکه در ابتدا موضوعات تک‌تک بررسی می‌شود در انتها هم در یک مجموعه کلی آژانس باید آن‌ها را بررسی کند که طبیعتا زمانی که موضوعات تک‌تک بررسی می‌شود، می‌بایست منتفی شود، منتها آژانس چنین حقی را برای خود قائل شده است.
این روند آژانس از ابتدا مورد اعتراض ما نیز بوده و قابل بررسی نیز هست با این وجود ما فعلا در حال صحبت درباره اجزا این موضوع هستیم، اما جدا از بحث کلی ما در جزئیات در موضوع مربوط به EBW به هر حال این موضوع را حل کرده‌ایم.
صحبت آقای صالحی در خصوص موضوع EBW مربوط به قبل از سفر آقای آمانو و قبل از حل شدن موضوع این موضوع بود و بعد از اینکه این موضوع حل شد دوباره این روال عادی شد و موضوعات دنبال شد و اکنون نیز جریان در مسیر عادی در حال ادامه است.
باتوجه به اینکه آقای نجفی فرموده بودند که ما سه تعهد از تعهدات پنجگانه را با آژانس حل کرده‌ایم آیا این تعهداتی که حل شده همین موضوع EBW است؟
موضوع EBW مربوط به دوره قبل بود و ما در دوره جدید انجام تعهدات خود را کند کرده بودیم تا تکلیف دوره قبل مشخص شود؛ اکنون باتوجه به حل شدن موضوع EBW می‌شود گفت دوره قبل نهائی شد و موضوعات جدیدی که تفاهم شده بود و کند پیش می‌رفت با توجه به حل این موضوع شکل عادی خود را گرفته است و اشاره آقای نجفی نیز اشاره درستی است که حداقل الان 3 موضوع تمام شده است.
این سه موضوع کدام موضوعات هستند؟
این سه موضوع عبارتند از جمع‌بندی رهیافت پادمانی در مورد راکتور IR-40، ارائه اطلاعات مورد توافق دوجانبه و انجام هماهنگی‌های لازم برای بازدید از یک مرکز تحقیقات و توسعه سانتریفیوژ، ارائه اطلاعات مورد توافق دوجانبه و دسترسی مدیریت شده به کارگاه‌های مونتاژ سانتریفیوژ، کارگاه‌های تولید روتور سانتریفیوژ و تأسیسات ذخیره‌سازی.
این سه مورد انجام شده و نظر آژانس در این خصوص تامین شده است و دو موضوع دیگر نیز در حال پیگیری است که فکر می‌کنیم در زمان معقولی نهائی شود ولی کار بر روی این دو موضوع هم شروع شده است.
این روش ارزیابی سیستمی آژانس که مورد اشاره شما بود نیز به گفته بعضی از کارشناسان یک نوع گروگان گیری کل ارزیابی‌هایی است که آژانس باید انجام دهد و می‌تواند ایران را وارد چالش کند، می‌خواستم بدانم که ایران چه واکنشی نسبت به این موضوع دارد؟
این موضوع ریشه‌ای در گذشته دارد، در همان زمانی نیز که مدالیته مطرح بود در زمان آقای دکتر لاریجانی تعدادی از کشورها با روش مدالیته ایران مخالف این بودند و می‌گفتند تک‌تک حل شدن موضوع کفایت نمی‌کند.
بعد از دوره مدالیته دوباره نیز این موضوع به نحو دیگری مطرح شده بود که آقای آمانو نیز در گذشته با این جریان موافق بود و این موضوع را مطرح می‌کرد؛ هرچند این موضوع مربوط به امروز و دیروز نیز اما ما از ابتدا با این روش مخالف بودیم که آن‌ها بخواهند در مجموع نظر خود را ارائه دهند.
هرچند ما مشکلی با تک‌تک حل شدن موضوعات نداریم و طبیعتا این موضوعات در مجموع نیز حل خواهد شد اما جای این موضوع را برای خود نگاه می‌دارد که اگر زمانی بخواهد سوءاستفاده‌ای شکل گیرد مبی‌تواند دوباره در لحظه آخر همه چیز را تحت موضوع کلی نگاه دارد و مشکلاتی را برای ما درست کند.
در عین حالی که ما مشکلی نداریم و نگران فعالیتهای خود نیستیم اما نگران نوع برخورد آژانس هستیم که طبیعتا این تجربه ما همکاری ما با آژانس باعث چنین نگرانی شده است.
کارشناسان معتقدند این روش ایران در مطالبه از آژانس مبنی بر اینکه آن‌ها باید به ایران مخصوصا در موضوع EBWها پاسخی دهند تا ما به آن‌ها اطلاعات جدید دهیم اگر در سازمان انرژی اتمی نهادینه شود با توجه به اینکه اکنون ثابت شده که این روش پاسخ می‌دهد می‌تواند بسیار مفید باشد و مطرح می‌شود اگر این روش تا به حال نیز استفاده می‌شد می‌توانستیم بیش از این از آژانس مطالبه داشته باشیم، به نظر شما آیا این روش قابلیت اجرا برای آینده دارد و چرا پیش از این اجرا نشده است؟
از بیستم آبان که ما شروع به همکاری با آژانس کرده‌ایم و بیانیه مشترک بین آقای آمانو و صالحی امضا شد مبنی براینکه تعدادی از موضوعات برای همکاری دو جانبه مشخص شود، تقریبا مشکل خاصی الا بحث EBW نداشتیم برای مقابله نداشته‌ایم،
مسائل بین ایران و آژانس به خوبی پیش می‌رفت و در موردEBW نیز آن‌ها به وعده‌ای که داده بودند عمل نکردند وگرنه در موارد دیگر آن‌ها وعده داده بودند و به آن عمل نیز کرده بودند؛ عدم عمل آن‌ها به وعده موضوع EBW نهایتا منجر به آن صحبت‌های آقای دکتر صالحی شد که توانستد با فشار به آژانس که تکلیف این همکاری مشخص شود پاسخ بگیرند؛ زمانی که ما چنین اطلاعاتی را به آژانس دادیم و توضیحاتی ارائه شده است که کفایت می‌کرده باید جواب درست به آن موکول به آینده نشود.
به طور کلی ما از ابتدا گفته‌ایم که ما در همکاری با آژانس و انتظار داریم این همکاری انعکاس در گزارشات آژانس داشته باشد و اگر چنین اتفاقی نیفتد طبیعتا این همکاری‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بعد از همکاری ایران و آژانس در حالی که آژانس در ابتدا می‌گفت ما تنها 2-3 سوال بیشتر در مورد EBWها نداریم اکنون برخی منابع از طرف آژانس مطرح کرده که تا ۶۰ سوال برای ما به وجود آمده است، کارشناسان مطرح می‌کنند به نظر می‌رسد روشی در آژانس به وجود آمده مبنی براینکه شما هرچقدر بیشتر به ما اطلاعات دهید، این اطلاعات برای ما سوالات بیشتری ایجاد می‌کند، آیا شما روشی را مدنظر دارید تا این چرخه قطع شود؟
نوع همکاری ما با آژانس بسته به نوع توافقی است که با آن‌ها داریم مثلا ما در جائی توافق می‌کنیم که فقط به آن‌ها اطلاعات دهیم یا یک جا توافق می‌کنیم که اطلاعات دهیم و توجیهات آن را منظور از توجیهات این است که اطلاعات برای او سوالات بیشتری ایجاد کرده و ما این سوالات را جواب می‌دهیم؛ یک جا نیز ممکن است توافق شود که اطلاعات داده شود، توجیهات هم داده شود و حتی درسترسی هم داده شود؛ هرکدام از این موارد روش‌های خود را دارد و براساس توافقی که داریم آن‌ها را انجام می‌دهیم.
انتظار ما این بود که براساس توافق موجود که اطلاعاتی در خصوص موضوع EBW دادیم و خود آن‌ها نیز کفایت این اطلاعات را اعلام کردند به ما ارزیابی می‌دادند؛ زمانی که آن‌ها اینکار را انجام نداند و بعد از اینکه به قول آقای دکتر صالحی با سوالات زیاد آمده بودند و البته هرچند ما به این سوالات اعتراض داشتیم ولی باز با این وجود جواب سوالات را دادیم و اینگونه نبوده است که جواب سوالات داده نشده باشد؛ ما گفتیم که این سوالات اضافه بر آن چیزهایی است که قرار بود پاسخ دهیم اما در نهایتا دیدید که اعلام شد اطلاعات و توضیحاتی که ایران داده است در رابطه با موضوع EBW مغایرتی با کاربرد صنعتی نیست.
حرف ما نیز از ابتدا در مورد موضوع EBW همین بود که ما برای استفاده‌ای صنعتی این موضوع را می‌خواستیم نه استفاده‌های نظامی و آن‌ها نیز یک چنین گزارشی را دادند.
این مشکل را در خصوص آژانس داشته و داریم که اگر نوع همکاری دو طرف تعریف نشده باشد آژانس می‌تواند در جایی پای خود را فراتر بگذارد و خواسته‌های بیشتری را داشته باشد، البته آژانس به طور مداوم در غالب شورای حکام و قطع‌نامه‌های شورای امنیت درخواست‌های مانند اجرای پروتکل الحاقی و موارد از این دست را درخواست کرده که نهایتا به صورت عادتی در هر گزارشی بیان می‌کند که چون پروتکل الحاقی اجرا نمی‌شود و چنین و چنان نمی‌شود ما در شرایطی نیستیم که اعلام کنیم تمام فعالیتهای هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است اینها اصطلاحاتی است که براساس عادت آژانس مطرح می‌شود، عادتی که در طول سنوات گذشته داشته‌ایم و مربوط به امروز و دیروز نیز نیست، روش آژانس در گزارش دهی از سالهای گذشته اینگونه بوده است و ما زمانی به آن‌ها داده‌ایم که ادبیات خود را تغییر دهند؛ ما معترض به این روش‌ها بوده‌ایم و خواهیم بود.
یکی از روش‌ها آژانس این بود که بعد از اینکه به این موضوع رسیدگی شد در یک سیستم کلی نیز به این موضوع رسیدگی می‌شود که از ابتدا ما نسبت به این موضوع معترض بوده‌ایم؛ معنایی ندارد زمانی که موضوعی بسته می‌شود شما بروید دوباره 6 موضوع دیگر را در کنار هم بگذارید و بخواهید نتیجه‌گیری کنید اگرچه ما از خود مطمئن هستیم یعنی هرمقدار نیز که بخواهد رسیدگی شود نهایتا اثبات نمی‌کند که جمهوری اسلامی ایران انحرافی داشته است و تنها نشان می‌دهد که فعالیتهای ما صلح‌آمیز بوده است ولی به هرحال اشکال کار در این روش این است که زمان را طولانی می‌کند.
اشکال دیگر روش آژانس این است این روش در برنامه هسته‌ای ایران ابهام ایجاد می‌کند و این ابهامات توسط رسانه‌های وابسته به قدرتهای غربی مورد استفاده قرار می‌گیرد که منجر به داستان‌سرایی آن‌ها می‌شود.
پیش از این اعلام کرده‌ایم که که چیزی از روش اخیر آژانس در نمی‌آید و نمی‌تواند منجر به این می‌شود که فعالیتهای اتمی کشور ما منحرف شده است؛ نه چنین نتیجه‌گیری تا به حال شده است و نه این اطلاعاتی که از ما می‌خواهند به هر شکلی که بررسی شود نهایتا به چنین چیزی خواهد شد.
همانگونه که عرض کردم اشکال کار در روش اخیر آژانس ایجاد ابهام و تلف کردن زمان است که منجر به فرصت دادن به بعضی از رسانه‌های وابسته در آن طرف می‌شود تا داستان‌سرایی کنند و مطالب خلاف واقع و اتهاماتی را به کشور ما نسبت دهند.
با وجود همه کارشکنی‌ها آن دیدگاهی که از روند همکاری ما در میان افکار عمومی دنیا و نخبه‌های جهان ایجاد شده این است که این همکاری‌ها، همکاری کشوری است که از خودش مطمئن است؛ کشوری که مشکل داشته باشد تا این میزان همکاری نمی‌کند و آنقدر جلسات برای مبادله اطلاعات و از این موارد ندارد.
ممکن است در خصوص نحوه برخورد با آژانس دوستانی ملاحظاتی دیگری از روی دلسوزی داشته باشند مبنی بر اینکه یک راه هم این است که بگوئیم آقای آژانس تو در حال رفتار سیاسی هستی و ما اصلا با تو کاری نداریم ولی اشکال این کار این است که آن فضایی که این رسانه‌های وابسته می‌خواهند کاملا در اختیار آن‌ها گذاشته می‌شود که اعلام کنند جمهوری اسلامی ایران همکاری نمی‌کند و مواردی از این دست را پیگری کنند.
در خصوص همین موضوع خبری داشتیم از آسوشیتدپرس از طرف دیپلمات‌های که خواسته‌اند اسمشان مخفی بماند مبنی بر اینکه هرچند بعد از سفر اخیر آقای آمانو امیدهایی داده شده و قرار شده همکاری‌هایی بین ایران و آژانس شروع شود اما اکنون پیشرفت قابل ملاحظه را نمی‌بینیم، زمانی که ما چنین رفتاری را از طرف غربی می‌بینیم آیا شما نمی‌خواهید در مقابل آن واکنشی نشان دهید؟
ما نمی‌توانیم به مطالبی که در رسانه‌ها از قول مراجعی که مشخص نیست چه کسانی هستند و احتمالا با اهداف خاص مطرح می‌شود جواب دهیم، آن چیزی که مهم است قول و قرارهای ما با آژانس است.
در هفته گذشته کارشناسان و بازرسان آژانس اینجا بودند و مذاکراتی با همکاران ما راجع به این موضوعات انجام دادند؛ قرار است موضوعاتی برای آینده همکاری‌ها انجام شود دارد و روال به صورت عادی پیش می‌رود، حالا ممکن است هرکسی در هرگوشه‌ای بخواهد هرچیزی را مطرح کند، ما هم خیلی موظف نیستیم به سخنان هرکسی در هرگوشه‌ای جواب دهیم.
اخیرا آقای صالحی فرموده بودند درباره موضوع راکتور اراک در حال گفتگو هستیم و به دنبال این هستیم که بهترین سناریو در این مورد اجرا شود؛ برخی از رسانه‌ها مطرح کردند که این بهترین سناریو مبنی بر گفتگوهایی است که بین آقای صالحی و آمانو اتفاق افتاده و براین اساس قرار است راکتور آب‌‌سنگین اراک تبدیل به یک راکتور آب سبک شود، آیا واقعا قرار است راکتور اراک تبدیل به یک راکتور آب سبک شود؟
جواب سوال شما این است که از ابتدا تا انتها آن چیزی که گفته‌ایم و بر آن باقیمانده‌ایم این است که راکتور آب سنگین اراک، آب سنگین باقی می‌ماند، راکتور اراک آب سنگین هست و آب سنگین نیز باقی می‌ماند.
پس در مذاکرات اخیر اصلا در خصوص تغییر ماهیت این راکتور صحبتی نشده است؟
نه اصلا، در مذاکرات آقای صالحی با آقای آمانو بنده حضور داشتم و اصلا چنین بحثی مطرح نشده است.
آب سنگین به چه درد مردم میخوره تحریمها رو بردارید