۱۰توصیه به دولت درمورد اقتصاد مقاومتی

      به گزارش پارس به نقل از برهان، مقام معظم رهبری مکرر در مکرر بر سیاست اقتصاد مقاومتی به عنوان راهبرد بومی و علمی اقتصادی کشور که مبتنی بر ارزش های اسلامی و دینی و برای یک جامعه ی انقلابی تعبیه شده است تأکید و عنایت داشته و دارند. حال در این نوشتار، به این نکته می پردازیم که چگونه می توان این مطلب را نشان داد که اقتصاد مقاومتی ایده آل پردازی و آرزوخواهی صرف نیست، بلکه یک نسخه ی قابل تجویز و واقعی و البته ضروری برای شرایط اقتصادی کشور ماست.  

در واقع باید نشان داد که چگونه می توان به مؤلفه ها و ویژگی های خاص اقتصاد مقاومتی دست پیدا کرد و به آن جامه ی عمل پوشاند. برای این منظور، مروری تحلیلی بر سخنان ایشان در ابتدای سال ۹۳ و نیز در جلسه ی تبیین سیاست های اقتصاد مقاومتی خواهیم داشت و به برخی از فرازهای آن اشاره می کنیم و تحلیلی اجمالی از آن ارائه می شود. البته بایستی در مجالی دیگر، بند بند این مؤلفه ها موشکافی شود و مورد تجزیه و تحلیل و بررسی قرار گیرد.
 
ماهیت اقتصاد مقاومتی
 
یک الگوی علمی متناسب با نیازهای کشور که البته منحصر به کشور ما هم نیست.
 
مؤلفه های اقتصاد مقاومتی
 
۱. ایجاد تحرک و پویایی در اقتصاد کشور و بهبود شاخص های کلان
 
· عدالت محور و نه رشدمحور
 
· عدالت مهم تر از رشد اقتصادی است و خود موجب افزایش ثروت و رشد اقتصادی می شود.
 
· عدالت اجتماعی و اقتصادی نه به معنای توزیع فقر، بلکه به معنای تولید و افزایش ثروت همراه با ملاحظات اجتماعی است.
 
· توجه به شاخص های علمی دنیا، همچون تورم، بیکاری، رشد اقتصادی و رقابت پذیری
 
· برخورداری طبقات محروم از پیشرفت اقتصادی کشور به معنی واقعی کلمه
 
۲. توانایی مقاومت در برابر عوامل تهدیدزا
 
· سیاستی دائمی برای تمام شرایط و نه سیاستی مقطعی و دوره ای
 
· محکم سازی پایه های اقتصادی در همه ی شرایط حتی با نبود تحریم
 
· تکانه های گوناگون اقتصادی دنیا
 
· بلاهای طبیعی
 
· تکانه های تخاصمی مانند تحریم ها
 
۳. تکیه بر ظرفیت های داخلی در کنار استفاده ی حداکثری از امکانات بیرونی (درون زایی و برون گرایی)
 
· اقتصاد درون زا و نه متکی به بیگانگان
 
· اقتصاد برون گرا و نه محصور و محدود
 
· اتکا بر ظرفیت های انسانی، ظرفیت های علمی، ظرفیت های طبیعی، ظرفیت های مالی و ظرفیت های جغرافیایی
 
· تعامل با اقتصادهای جهانی
 
· تعامل قدرتمندانه با اقتصاد دیگر کشورها
 
۴.   رویکرد جهادی
 
· تحرک و مدیریت جهادی
 
·   علمی، پرقدرت، بابرنامه و مجاهدانه
 
شاید بتوان یکی از عرصه های جهادی مدیریت دولت در عرصه ی اقتصاد در سال جدید را اجرای گام دوم هدفمندی یارانه ها دانست. اگر دولت جدید بتواند به خوبی ملاک شناسایی افراد بی نیاز از یارانه را ارائه داده و براساس آن به خوبی اطلاعات لازم را از مردم جمع آوری کند و همراهی صادقانه ی مردم را با خود فراهم آورد، بدون شک حرکتی جهادگونه انجام داده و زمینه را برای خلق حماسه ی اقتصادی در سال ۹۳ را به وجود خواهد آورد.
 
۵. مردم محوری
 
· اقتصاد مردمی و نه اقتصاد دولتی
 
· اجرای صحیح سیاست های اصل ۴۴
 
· زمینه سازی دولت برای ورود عاملان اقتصادی؛ عناصر آماده ی به کار یا دارای مهارت، ابتکار، دانش و سرمایه در کشور
 
·   راهنمایی برای حضور مردم در عرصه های اقتصادی متناسب با کار و سرمایه و توانشان
 
· نظارت بر فعالیت ها و جلوگیری از سوءاستفاده ها و فساد
 
· کار اقتصادی و فعالیت اقتصادی توسط مردم باید انجام شود و اختصاص به مردم دارد.
 
· نمونه ی موفق: سال های جنگ تحمیلی و انقلاب اسلامی
 
اگر شرایطی پیش آمد که نفت ما هم تحریم شد، آن وقت چه چیزی داریم که در ازای غذا و دارو بدان ها بفروشیم. پس در این زمینه، بایستی اولاً تا حد ممکن خود تولیدکننده و تهیه کننده ی کالاهای اساسی خود باشیم و ثانیاً در صورت عدم امکان تولید و تهیه ی آن، چیزی به جز نفت در دست داشته باشیم.
 
۶. امنیت اقلام راهبردی و اساسی
 
· خودکفایی در زمینه ی تغذیه و دارو
 
کشور نباید در این دو زمینه، حتی لحظه ای وابستگی کامل به بیگانگان داشته باشد، به دو دلیل: اول اینکه ممکن است در شرایط نیاز، بیگانگان ما را در این دو زمینه تحریم کنند؛ کمااینکه این امر بارها از سال ۹۰ اتفاق افتاده و مردم ما را دچار مشکلات اساسی کرده است. دوم اینکه غالباً در قبال خرید غذا و دارو از بیگانه، ما به آن ها نفت می دهیم؛ یعنی همان سیاست نفت در برابر غذا. اگر شرایطی پیش آمد که نفت ما هم تحریم شد، آن وقت چه چیزی داریم که در ازای غذا و دارو بدان ها بفروشیم. پس در این زمینه، بایستی اولاً تا حد ممکن خود تولیدکننده و تهیه کننده ی کالاهای اساسی خود باشیم و ثانیاً در صورت عدم امکان تولید و تهیه ی آن، چیزی به جز نفت در دست داشته باشیم تا اگر نفتمان تحریم شد، بتوانیم از آن استفاده کرده و البته تا حد امکان از فروش نفت خام جلوگیری کنیم و به جای آن، فرآورده ها و محصولات با ارزش افزوده ی زیاد صادر نماییم.
 
۷. کاهش وابستگی به نفت
 
· استفاده ی حداقلی از فروش نفت خام
 
· اصلاح قانون مالیات ها و افزایش پایه های مالیاتی
 
بدون شک یکی از راه های خروج از وابستگی چندین ساله به نفت، یافتن منبع جایگزین برای هزینه های دولت و بخش عمومی است که به نظر می رسد بهترین آن همان مالیات باشد که در بند ۱۷ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی نیز بر افزایش سهم آن در مجموعه ی درآمدهای دولت تأکید شده است. در سال گذشته، دولت و مجلس گام های خوب و مثبتی در جهت اصلاح قانون مالیات های مستقیم و غیرمستقیم، به ویژه در بخش مسکن و املاک برداشتند. همچنین باید متذکر شد که تکیه بر مالیات و پایه های مالیاتی به یک نظام جامع اطلاعاتی وابسته و مقید است که در صورت نبود آن، نتیجه ی آن، اخذ مالیات از حقوق بگیران ثابت دولتی و مشاغل کوچک و غفلت از صنایع بزرگ و پردرآمد می شود.  
 
· عملیاتی کردن بند ۱۳ سیاست های اقتصاد مقاومتی
 
۸. اصلاح الگوی مصرف
 
·   صرفه جویی
 
· پرهیز از اسراف، ریخت وپاش و هزینه کردهای زائد
 
·   تأکید بر مسئولان در زندگی شخصی و در محیط کار و مأموریت خود
 
نکته ای که در این زمینه حائز اهمیت بسیار است این است که چنین توصیه ای از رهبری معظم انقلاب (که خود الگویی واقعی از صرفه جویی، ساده زیستی و مصرف بهینه هستند) به مسئولان فعلی کشور، نشان دهنده ی این مطلب است که وضعیت فعلی زندگی مسئولان چه در حوزه ی زندگی شخصی شان و چه در حوزه ی کاری و مأموریتی خود در زمینه ی الگوی مصرف، وضعیت مطلوب و رضایت بخشی نیست و چنانچه این وضعیت ادامه یابد، این امر آثار سوء بیشتری بر زندگی آحاد مردم خواهد شد و سبب الگوگیری ایشان می شود و فرهنگ مصرفی جامعه همچنان معیوب خواهد ماند. در صورتی که در دولت قبل، چنین توصیه ای از سوی ایشان به مسئولین مشاهده نشد؛ چراکه مسئولین و در رأس آن رئیس جمهور بدین توصیه قبلاً تاحدی عمل کرده بودند.
 
· مصرف خوب و درست و نه مصرف نکردن و ریاضت کشیدن
 
شبهه ای که ممکن است در ذهن های مردم شکل بگیرد این است که این همه توصیه به اصلاح الگوی مصرف، به معنای مصرف نکردن، ریاضت کشیدن و صرف نظر کردن از بهره ها و لذات مادی و دنیوی است. در صورتی که اگر این فرهنگ مصرفی اصلاح گردد، اولاً افراد بیشتری از نعمت ها و امکانات بهره خواهند برد، ثانیاً بهره مندی و رضایت خاطر بیشتری برای همگان حاصل خواهد شد و ثالثاً مشکلات به وجودآمده از ناحیه ی اسراف و ریخت وپاش ها به ویژه در دولت، به نفع افزایش منافع عمومی و بیت المال، برطرف خواهد شد.
 
۹. فسادستیزی
 
· امنیت صحنه ی اقتصادی کشور
 
· قطع دست مفسد و سوءاستفاده چی و دورزننده و شکننده ی قانون
 
در این زمینه نیز اخیراً شرایط فسادزا در اثر تحریم ها در کشور ما زیاد شده است؛ به طوری که عده ای با سوءاستفاده از فضای تحریم، درصدد برآمدند تا رانت های کلان و عظیمی را از ناحیه ی واردات کالاهای اساسی در شرایط تحریم ببرند و متأسفانه در این امر نیز موفق شدند و مسئولین ما تنها نظاره گر بودند و علاج واقعه بعد از وقوع کردند. البته دستوراتی در این زمینه از سوی رئیس جمهور محترم صادر گردید، ولی هنوز خطر بروز چنین رانت خواری ها و فسادهایی وجود دارد.
 
· شفاف سازی، شرط اصلی فسادستیزی
 
برای انجام و اجرای هر برنامه و سیاست، اولین قدم، داشتن آمار و ارقام و اطلاعات صحیح درباره ی مخاطبین آن طرح و برنامه است که نبود آن، انجام برنامه را با مشکلات بسیار مواجه می کند و بلکه اجرا نکردن آن بهتر از اجرای بد آن است که نمونه ای از آن را در اجرای ناقص و غیرمدبرانه ی مرحله ی نخست هدفمندی یارانه ها در دولت قبل و توزیع سبد کالا در دولت فعلی شاهد بودیم.
 
· فضای رقابتی باثبات
 
۱۰.   دانش محوری
 
· اقتصاد دانش محور و نه اقتصاد دانشمندان
 
· اقتصاد دانش بنیان مبتنی بر دانش متخصصین و تجربیات و مهارت های صنعتگران و کشاورزان
 
· تکمیل چرخه ی علم تا ثروت
 
همه ی این مؤلفه ها نشان دهنده ی این است که اولاً این مؤلفه ها غالباً در ادبیات علمی و اقتصادی دنیا نیز معمول و مرسوم است؛ به طوری که مثلاً در مورد مؤلفه ی اخیر، یعنی اقتصاد دانش بنیان، بحثی در ادبیات اقتصادی دنیا با عنوان تحقیق و توسعه (R& D) مطرح است که اساس آن بر همین موضوع استوار است که اقتصاد وقتی شکوفا می شود که مبتنی بر علم و دانش باشد و آن گاه به تکنولوژی تبدیل می شود و ثانیاً بخش هایی از آن را تمامی کشورهای سرمایه داری نیز اجرا نموده اند یا درصدد اجرای آن ها هستند؛ همچون کاهش اثرپذیری و تزلزل در برابر بحران های جهانی و رکودهای بین المللی و شکست های مالی در بازارهای مالی دنیا.  

بنابراین همان طور که رهبری معظم انقلاب تأکید داشته اند، اقتصاد مقاومتی یک سیاست مخصوص جمهوری اسلامی ایران نیست، بلکه یک دغدغه و مسئله ی بین المللی است که البته با توجه به شرایط خاص کشور ما، نیاز و ضرورت آن بیش از گذشته آشکار می شود.