پشت‌پرده ملاقات هیئت اروپایی در تهران چه بود؟

افزایش نمایان ارتباط اصلاح طلبان با بیرون از کشور، نشان دهنده وجود پروژه ای برای محیط داخلی ایران است که احتمالاً به سرعت به بلوغ خواهد رسید.

هفته گذشته وقتی اعضای پارلمان اروپا با نسرین ستوده و جعفر پناهی در تهران ملاقات کردند همه توجهات به این سمت کشیده شد که چه کسی مجوز چنین ملاقاتی را داده است و در این میان مهمترین سؤال مغفول ماند: چرا هیئت اروپایی پیش از سفر به تهران اصرار داشته است که حتماً با ستوده و پناهی ملاقات کند؟
ما نمی دانیم در این ملاقات چه گذشته است، در واقع لازم هم نیست بدانیم. تاریا کرونبرگ و ماریجه اسخاکه دو عضو این هیئت تقریباً بلافاصله پس از بازگشت به کشورهای شان در گفت وگوهایی جداگانه همه آنچه را لازم است بدانیم گفته اند.

مطالعه مجموعه اظهارات این دو نفر نشان می دهد که این ملاقات چند هدف عمده داشته است:
۱ آغاز روند قبح زدایی و حساسیت زدایی از ملاقات مستقیم عناصر اپوزیسیون در ایران با طرف خارجی.
۲ تحمیل این موضوع به دولت و دیگر نهادها در ایران که اگر خواهان بهبود روابط با غرب هستند جلوی این مقدار از ارتباط را نمی توانند بگیرند.
۳ ایجاد یک پشتوانه خارجی برای اپوزیسیون داخلی که اروپایی ها تصور می کنند برخورد با این افراد را در داخل ایران دشوارتر خواهد کرد.
۴ وادار کردن دولت به آغاز مذاکرات درباره حقوق بشر با غرب به موازات موضوع هسته ای.
۵ وادار کردن ایران به تعدیل برخی از رفتارهایش در حوزه های قضایی و امنیتی به عنوان شرط لازم بهبود روابط با غرب (به عنوان نمونه کرونبرگ به رادیو فردا گفته ایران قصد دارد اعدام ها را کم کند) .
۶ حرکت به سمت ارگانیک کردن این ارتباطات از طریق تأسیس دفتر دائم در ایران و ارتباط با ان جی اوها علاوه بر اشخاص با هدف توانمندسازی جامعه مدنی در ایران.

تمام این موارد نشان می دهد که اروپا به نمایندگی از کل غرب درصدد آن است که از فرصت دولت روحانی برای افزایش سطح مداخلات خود در امور داخلی ایران حداکثر بهره را ببرد. به طور بسیار خلاصه می توان گفت غربی ها تصور می کنند سیاست کلان بهبود روابط با غرب برای دولت روحانی بسیار جدی و کلیدی است و بنابراین اگر این دولت ببیند که پیشبرد این سیاست مستلزم دستکاری هایی در محیط قضایی و امنیتی در ایران است حتماً برای آن تلاش خواهد کرد.
اگر دولت روحانی واقعاً به این جمع بندی رسیده باشد که باید در این حوزه ها هم درها را به روی غرب بگشاید، خطای بسیار بزرگی مرتکب شده است.
نخستین اتفاقی که از این پس باید متتظر آن بود این است که باب فشارهای جدیدی روی دولت و نظام در موضوعات حقوق بشری گشوده شود که به تدریج می تواند به اندازه برنامه هسته ای فربه شود.

اتفاق دوم این است که در روابط میان اپوزیسیون داخلی و طرف خارجی به تدریج پروژه هایی شکل بگیرد که پرداخت هزینه آن نهایتاً به عهده دولت خواهد بود. همین حالا جریان اصلاح طلب برنامه ای جدی برای تحمیل دستور کارهای خود به دولت و بحران سازی و حاشیه سازی برای آن و نهایتاً درگیر کردن آن با نظام دارد. اصلاح طلبان به روشنی می گویند که ارزش این دولت برای آنها به میزان فضایی است که برای آنها باز می کند و تأکید دارند که از درگیری دولت با نظام در این حوزه ها استقبال می کنند چرا که در این میان آنها هزینه ای نخواهند پرداخت. مسلماً باز شدن پای طرف خارجی به صحنه این موضوع را خطرناک تر خواهد کرد. در حالی که دولت تصور می کند در حال بهبود تصویر ایران در جهان خارج است، توطئه هایی زیر پوست این ارتباطات شکل خواهد گرفت که می تواند به یک باره دردسرهایی بزرگ تولید کند و دولت را با مسائلی مواجه سازد که مدیریت آنها به هیچ وجه بخشی از برنامه دولت نبوده است.

دولت روحانی یک حقیقت را همیشه باید به یاد داشته باشد: غربی ها تنها زمانی واقعاً به این دولت نزدیک خواهند شد که حس کنند این دولت واقعاً اپوزیسیون نظام است و دقیقاً در همین راستا برای کشورهای غربی بسیار مهم است که ببینند شیخ حسن روحانی تا چه حد آماده دستور گرفتن از کسانی مانند نسرین ستوده است.