مونونوکلئوز یا بیماری بوسه چیست ؟

مونونوکلئوز عفونی که به آن بیماری بوسه می‌گویند یکی از بیماری‌های عفونی است که با ویروسی به نام اپشتین بار ایجاد می‌شود.در این مطلب از پارس نیوز شما به طور کامل با این بیماری آشنا خواهید شد.

بیماری مونونوکلئوز عفونی چیست ؟ (بیماری بوسیدن)

حتما از خود می‌پرسید که بیماری مونونوکلئوز چیست ! بیماری مونونوکلئوز عفونی که معمولا بیماری بوسه یا بیماری بوسیدن نامیده می‌شود، توسط ویروسی ایجاد می‌شود که اپشتین بار نام دارد. این ویروس از طریق بزاق به افراد دیگر منتقل می‌شود. بنابراین اگر کسی در صورت شما سرفه کرد و یا شما را بوسید و بعد از آن احساس کردید گلو درد دارید، می‌توانید به مونوکلئوز عفونی سلام کنید.

جالب است بدانید که این بیماری از سرماخوردگی و آنفولانزا مسری‌تر نیست و احتمال انتقال کمتری دارید، اما از طریق استفاده از لیوان آلوده هم می‌توان به آن مبتلا شد. بیشتر افرادی که این بیماری را می‌گیرند، جوان یا نوجوان هستند. همچنین این گروه از بیماران بیشتر علائم را نشان می‌دهند. کودکان معمولا علائم کمتری نشان می‌دهند و کمتر به این بیماری مبتلا می‌شوند.

همچنین در پارس نیوز بخوانید : بوسه‌ای از جنس عفونت !

علت ایجاد بیماری مونونوکلئوز چیست ؟

همانگونه که در ابتدای مطلب نیز به آن اشاره شد، بیماری مونونوکلئوز نوعی بیماری مربوط به دهان است. در حقیقت با ابتلا به این بیماری نوعی غده عفونی و متورم در دهان شما ایجاد می‌شود و رشد می‌کند. این غده عفونی بسیار مضر بوده و ویروس ایجاد کننده آن در گروه ویروس ایجاد کننده تبخال قرار دارد. در ادامه به تفصیل در مورد علل ایجاد مونونوکلئوز صحبت می‌کنیم:

• بیماری مونونوکلئوز یک بیماری عفونی است، که ویروس اپشتین بار یا آواستین عامل ایجاد آن است. این ویروس در گروه عوامل ایجاد کننده تبخال قرار دارد، و سلول‌های مخاطی و لنفوسیت‌های دهانی را هدف قرار می‌دهد.
• این عفونت دهانی که باعث درگیری سلول‌های مخاطی دهان می‌شود، بزاق دهان فرد را آلوده می‌کند. از این رو ممکن است در اثر بوسیدن از فردی به فرد دیگر منتقل شود. به همین دلیل است که به مونونوکلئوز بیماری بوسه نیز گفته می‌شود.
• عامل انتقال این بیماری معمولا مخاط دهان و بینی، خون و مایع منی است. بنابراین هر گونه تماس نزدیک با افراد آلوده، می‌تواند منجر به انتقال بیماری شود.
• ویروس ایجاد کننده این بیماری ممکن است حدود دو الی شش هفته در حالت خاموشی باقی بماند. اما پس از آن با بروز علائم در فرد نمود پیدا می‌کند.
• هر گونه عطسه، سرفه، انتقال خون، پیوند اعضا، استفاده از لیوان یا ظرف غذای مشترک و به عبارت دیگر هر گونه ارتباط نزدیک با فرد آلوده ممکن است باعث انتقال این بیماری شود. اما در حالت کلی رفت و آمد معمولی با افراد بیمار با رعایت فاصله معمول نمی‌تواند منجر به انتقال آن شود.
• معمولا افرادی که در محل‌های پر رفت‌وآمد و یا مراکز درمانی حضور دارند، و یا افرادی که به دلایل مختلفی سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیش‌تر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
• هر فرد معمولا تنها یک بار به این ویروس مبتلا می‌شود. بنابراین آنتی‌بادی‌های تولید شده در بدن فرد می‌توانند تا پایان عمر از او محافظت کنند.

مونونوکلئوز معمولا با چه علائمی همراه است ؟

بیماری مونونوکلئوز نیز مانند هر بیماری عفونی دیگری با علائم و نشانه‌هایی همراه است. هر چند این علائم در همه افراد به صورت یکسان بروز نمی‌کند. اما در ادامه لیستی از رایج‌ترین علائم این بیماری را برای شما گردآوری کرده‌ایم.

• تب
• سردرد
• عفونت گلو
• خستگی بیش از حد معمول
• بروز برآمدگی متورم و عفونی در گردن یا زیر گلو
• لوزه‌های متورم با تنفس دشوار
• جوش‌های پوستی عفونی
• وجود لکه‌های سفید در پشت حلق
• بی‌اشتهایی
• تورم غدد لنفاوی پشت گردن
• افزایش احتمال ابتلا به هپاتیت و یرقان
• بزرگ شدن طحال و احساس درد در قسمت بالای شکم
• کم خونی
• بزرگ شدن کبد

چگونه می‌توان از ابتلا به بیماری مونونوکلئوز عفونی پیشگیری کرد ؟

در حالت کلی هیچ راهی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. زیرا از طرفی هیچ واکسن تایید شده‌ای برای ایمن‌سازی شما در برابر این بیماری وجود ندارد. از طرفی ویروس ایجاد کننده این بیماری به گونه‌ای است که می تواند، حتی پس از برطرف شدن نیز در بدن باقی بماند. بنابراین بزاق فرد آلوده تا آخر عمر می‌تواند منجر به انتقال این بیماری شود.

عدم استفاده از لیوان، قاشق و ظروف مشترک و پرهیز از بوسیدن افراد دارای علائم و یا افرادی که به تازگی بهبود یافته‌اند نیز می‌تواند راهی برای پیشگیری از آن باشد.

همه افراد بالغ بالای 35 سال، احتمال ابتلا به این بیماری را دارند. اما با توجه به این‌که هر فرد تنها یک بار در زندگی خود به این بیماری دچار می‌شود، بنابراین آنتی‌بیوتیک تولید شده در بدن برای مقابله با این ویروس تا آخر عمر برای فرد کافی خواهد بود.

چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری بوسه هستند ؟

احتمال ابتلا به ویروس اپشتین-بار در سن ورود به مدرسه و سن نوجوانی تا جوانی بسیار بیشتر است. معمولا کودکان علائمی ندارند، اما نوجوانان و جوانان دچار علائم مونونوکلئوز می‌شوند. البته هر فردی فارغ از سن‌وسالش ممکن است به مونونوکلئوز مبتلا شود.

علائم اصلی مونونوکلئوز

مونونوکلئوز علائم مختلفی دارد که ممکن است خفیف تا شدید باشند. این علائم به‌تدریج و حدود ۴ تا ۶ هفته بعد از تماس با ویروس بروز می‌کنند و حدود ۴ هفته یا بیشتر طول می‌کشند. مهم‌ترین این علائم عبارت‌اند از:

• خستگی شدید؛
• تب؛
• گلودرد؛
• ورم
• گره‌های لنفی در گردن، زیربغل یا کشاله ران؛
• سردرد؛
• کاهش اشتها؛
• درد یا ضغف عضلانی؛
• جوش؛
• بزرگ‌شدن طحال یا کبد.

بثورات پوستی مونونوکلئوز

یکی دیگر از علائمی که ممکن است این بیماری ایجاد کند، راش‌های پوستی است. راش‌های پوستی و قرمز این بیماری در جلو و پشت بدن ایجاد می‌شوند. می‌توان این راش‌ها را به خوبی از دیگر راش‌ها تشخیص داد و تفکیک کرد. این علامت از اختصاصی‌ترین علائم این بیماری است. البته که این علامت متناسب با هر فرد ایجاد می‌شود و از فردی به فرد دیگر تغییر می‌کند. همچنین تنها علامتی که در این بیماری ایجاد می‌شود، راش پوستی نیست.

شیوع بیماری بوسه

ویروس‌های عامل مونونوکلئوز بسیار مسری هستند و ممکن است در تماس با مایعات بدن فرد دچار عفونت از جمله بزاق او ویروس را بگیرید. این ویروس‌ها به روش‌های مختلفی منتقل می‌شوند از جمله:

• انتقال خون؛
• سرفه و عطسه؛
• بوسیدن؛
• اشتراک غذا و نوشیدنی یا خوردن غذا از ظرف مشترک؛
• پیوند عضو؛
• تماس جنسی.

هرچند بیماری بوسه خودبه‌خود از بین می‌رود، ویروس در بدن شما باقی می‌ماند. به همین دلیل این افراد معمولا بیشتر از یک بار به بیماری مبتلا می‌شوند. وجود علائم با فعالیت مجدد ویروس اپشتین-بار نادر است، اما می‌توانید ویروس را به دیگران منتقل کنید. همچنین افرادی با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است بیشتر از یک بار دچار علائم بیماری شوند.

مونونوکلئوز عفونی در بزرگسالان شایع تر است ؟

این بیماری بیشتر در نوجوانان، جوانان و مخصوصا دانشجویان دیده می‌شود. علت شیوع بیشتر آن در این گروه سنی قابل حدس زدن است. بوسیدن بین جوانان در این سنین شایع‌تر است و معمولا در این گروه توجه و دقت کمتری به سلامتی وجود دارد. بنابراین اگر به شخصی نزدیک می‌شوید یا کسی را در آغوش می‌گیرید و می‌بوسید، باید هزینه‌ی چنین نزدیکی‌هایی را هم به جان بخرید!

مونونوکلئوز عفونی در کودکان هم دیده می شود ؟ (ویروس مونونوکلئوز کودکان)

این بیماری کمتر در کودکان دیده می‌شود. معمولا کودکان کمتر به این بیماری مبتلا می‌شوند و این علائم را با شدت کمتری نشان می‌دهند. تشخیص این بیماری در کودکان معمولا به درستی انجام نمی‌شود و بیماری‌های دیگر را پای این ویروس می‌نویسند و درمان‌های دیگری را در پیش می‌گیرند تا بیماری خود به خود درمان شود.

مونونوکلیوز خفیف، مونونوکلئوز عفونی حاد و مونونوکلئوز مزمن

این بیماری یک دوره‌ی نهفتگی نسبتا طولانی دارد که در کودکان کوتاه‌تر هم هست. این دوره بین ۴ تا ۶ هفته است. مونونوکلئوزیس در بسیاری از بیماران بعد از چند هفته خوب می‌شود. اما در برخی دیگر ممکن است که تا مدت‌ها آنها را درگیر کند. مخصوصا علائم تورم غدد لنفاوی در آن ماندگار شود.

مونونوکلئوز عفونی مزمن در افراد بسیار کمی بروز می‌کند که بیمار نمی‌تواند با ویروس مبارزه کند و آن را از بین ببرد. این ویروس در بدن شما می‌ماند و شروع به رشد و تکثیر می‌کند. در خون و ارگان‌های بدن شما باقی می‌ماند و ایجاد مشکلات جدی می‌کند.

بیماری بوسه و سرطان

بیماری بوسه یا مونونوکلئوز عفونی که توسط ویروس اپشتین-بار (EBV) ایجاد می‌شود، در برخی موارد می‌تواند با افزایش خطر برخی انواع سرطان مرتبط باشد. این ارتباط به ویژه در مورد سرطان‌هایی است که با سیستم لنفاوی و سیستم ایمنی بدن مرتبط هستند. مثال‌هایی از سرطان‌های مرتبط با EBV عبارتند از:

• لنفوم هوچکین و غیرهوچکین: ویروس EBV می‌تواند باعث تحریک و تغییر سلول‌های لنفاوی شده و احتمال بروز این نوع سرطان‌ها را افزایش دهد.
• سارکوم کاپوزی: در افرادی که سیستم ایمنی آن‌ها به دلیل عفونت‌هایی مانند HIV تضعیف شده، ویروس EBV می‌تواند در توسعه سارکوم کاپوزی نقش داشته باشد.
• سرطان نازوفارنکس: این نوع سرطان که در ناحیه بالایی حلق رخ می‌دهد، با عفونت‌های EBV مرتبط است.

بیماری بوسه و ام اس

برخی از بیماری‌ها به هم مرتبط هستند. مثلا کسانی که بیماری الف را می‌گیرند، خیلی احتمال دارد که بعدا بیماری ب را از خود نشان دهند. در بیماری بوسه و ام اس هم این مسئله وجود دارد. اکثر کسانی که به ام اس مبتلا می‌شوند، قبلا به بیماری مونونوکلئوز عفونی مبتلا شده‌اند. بنابراین در کسانی که بیماری بوسیدن می‌گیرند، این موارد، مثلا ام اس، خیلی بررسی می‌شوند. بنابراین بیماری مولتیپل اسکلروزیس با ویروس اپشتین بار مرتبط است.

تشخیص مونونوکلئوز عفونی چگونه انجام می شود ؟

تشخیص مونونوکلئوز عفونی معمولاً با ترکیبی از بررسی علائم بالینی، سابقه پزشکی و آزمایش‌های خونی انجام می‌شود. روش‌های تشخیصی شامل موارد زیر هستند:

• معاینه پزشکی: پزشک علائمی مانند تورم غدد لنفاوی، تورم طحال یا کبد و تب را بررسی می‌کند.
• آزمایش خون: برای بررسی وجود آنتی‌بادی‌های مخصوص به ویروس اپشتین-بار یا تغییرات خاص در گلبول‌های سفید خون که معمولاً در مونونوکلئوز عفونی دیده می‌شود.
• تست مونواسپات: این تست برای تشخیص وجود آنتی‌بادی‌های خاص در برابر EBV در خون استفاده می‌شود.
• شمارش کامل خون (CBC): برای بررسی تعداد و نوع سلول‌های خونی، به ویژه گلبول‌های سفید.
• آزمایش‌های تکمیلی: در مواردی که نیاز به اطلاعات بیشتر باشد، ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند آزمایش خون برای بررسی عملکرد کبد انجام شود.

ترکیب ارزیابی‌های بالینی و آزمایشگاهی به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیقی از وجود یا عدم وجود مونونوکلئوز عفونی ارائه دهد.

تست مونونوکلئوز عفونی یا آزمایش مونونوکلئوز عفونی

تست مونواسپات یا تست پائول-بانل، یک روش آزمایشگاهی است که برای تشخیص سریع مونونوکلئوز عفونی استفاده می‌شود. این تست با بررسی واکنش آنتی‌بادی‌های خاص در خون فرد به ویروس اپشتین-بار (EBV) انجام می‌پذیرد. در تست مونواسپات، نمونه خون فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد تا مشخص شود آیا گلبول‌های سفید خون با حضور آنتی‌ژن‌های خاص واکنش نشان می‌دهند یا خیر. این واکنش معمولاً به صورت تشکیل توده‌هایی از سلول‌ها (آگلوتیناسیون) قابل مشاهده است.

اگر نتیجه تست مثبت باشد، نشان‌دهنده وجود آنتی‌بادی‌های خاص در برابر EBV در خون فرد است و این می‌تواند به عنوان یک نشانه برای تشخیص مونونوکلئوز عفونی تلقی شود. با این حال، این تست همیشه دقیق نیست و گاهی ممکن است نتایج غلط مثبت یا غلط منفی داشته باشد. بنابراین، پزشکان ممکن است از آزمایش‌های تکمیلی دیگری نیز برای تأیید تشخیص استفاده کنند.

درمان مونونوکلئوز عفونی چگونه انجام می شود ؟

درمان مونونوکلئوز عفونی عمدتاً متمرکز بر تسکین علائم و حمایت از سیستم ایمنی بدن است، زیرا هیچ درمان دارویی مشخصی برای خود ویروس وجود ندارد. در اینجا به بخش‌های مختلف درمان اشاره می‌کنم:

درمان دارویی مونونوکلئوز عفونی چیست ؟

مسکن‌ها و تب‌برها موثر هستند. برای تسکین درد و کاهش تب، داروهایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن توصیه می‌شوند. استراحت کافی برای بهبودی سریع‌تر حیاتی است. نوشیدن مایعات به کاهش علائم کمک می‌کند و از کم آبی بدن جلوگیری می‌کند.

طول دوره درمان مونونوکلئوز عفونی چقدر است ؟

دوره درمان متغیر است و به شدت علائم بستگی دارد. در بسیاری از موارد، علائم ظرف چند هفته بهبود می‌یابند، اما خستگی ممکن است برای مدتی طولانی‌تر ادامه یابد.

درمان گیاهی مونونوکلئوز و درمان مونونوکلئوز عفونی در طب سنتی

قبل از شروع هر گونه درمان خودسرانه یا گیاهی، مشورت با پزشک توصیه می‌شود تا از تداخل دارویی یا واکنش‌های نامطلوب جلوگیری شود. برخی از روش‌های گیاهی شامل موارد زیر هستند:

• چای‌های گیاهی: برخی چای‌های گیاهی مانند چای بابونه یا زنجبیل می‌توانند به تسکین علائم کمک کنند.
• عسل: به دلیل خواص ضد میکروبی و التیام‌بخشی، مصرف عسل توصیه می‌شود.
• ویتامین‌ها و مواد معدنی: مکمل‌هایی مانند ویتامین C و زینک ممکن است به تقویت سیستم ایمنی کمک کنند.

آینده فرد مبتلا به بیماری بوسه

ممکن است علائم مونونوکلئوز شدید باشند و این بیماری داشتن زندگی معمول را برای فرد مشکل کند. خوشبختانه این علائم به‌تدریج با درمان‌های خانگی بهبود می‌یابند. ممکن است تا چند ماه احساس خستگی کنید. می‌توانید در این مدت با استراحت کافی و مصرف مایعات از خودتان محافظت کنید. همچنین برای جلوگیری از پارگی طحال باید از فعالیت‌های شدید خودداری کنید.

زمان مراجعه به پزشک

در صورت تجربه بعضی از علائم باید به پزشک مراجعه کنید، از جمله:

• سختی در بلع یا تنفس؛
• سرگیجه یا غش؛
• ضعف شدید عضلانی در بازوها یا پاها؛
• درد بدنی شدید؛
• تب بالای مقاوم؛
• سردرد شدید؛
• درد شدید در بالا و چپ شکم.

بیماری بوسه و بارداری

مادران مبتلا به بیماری بوسه ناشی‌ از ویروس اپشتین-بار معمولا بارداری سالمی دارند. اگر تبی دارید که ممکن است احتمال سقط جنین یا زایمان زودرس را افزایش دهد، به پزشک اطلاع دهید. البته احتمالش کم است که ویروس اپشتین-بار در دوران بارداری یا شیردهی به کودک منتقل شود و کودکان معمولا دچار علائم مونونوکلئوز نمی‌شوند. اگر مونونوکلئوز دوران بارداری ناشی از سایتومگالوویروس باشد، ممکن است روی جنین هم اثر بگذارد و در این مورد باید با متخصص زنان و زایمان صحبت کنید.

عوارض بیماری مونونوکلئوز: آیا بیماری مونونوکلئوز خطرناک است ؟

بیماری مونونوکلئوز همانند هر بیماری دیگری ممکن است با عوارضی همراه باشد. عوارض ناشی از این بیماری می‌توانند بسیار جدی باشند. در ادامه به بررسی هر کدام از این عوارض می‌پردازیم.

لوزه‌های متورم

لوزه‌های متورم یکی از علائم بیماری است. لوزه‌ها طی این بیماری ممکن است راه تنفس شما را باریک و بلع یا تنفس از طریق دهان را سخت‌تر کنند.

طحال بزرگ شده

در صورتی که بیماری شدید شود، طحال ممکن است به‌طور ناگهانی بترکد. این باعث درد شدید در سمت چپ بالای شکم خواهد شد. اگر چنین دردی دارید، سریعاً به اورژانس مراجعه کنید. در صورتی که طحال ترکیده باشد، فرد ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد.

مشکلات کبدی

یکی از عوارض جانبی این بیماری به‌وجود آمدن مشکلات کبدی است. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به هپاتیت یا یرقان اشاره کرد.

مشکلات خونی

مشکلات خونی جزء عوارض جانبی نادری است که ممکن است پس از بیماری بوسه به آن مبتلا شوید. در این حالت بدن ممکن است تعداد زیادی از گلبول‌های قرمز خون را از بین ببرد (کم خونی همولیتیک) یا ممکن است خون شما پلاکت کافی نداشته باشد (ترومبوسیتوپنی).

مشکلات قلبی

 التهاب عضله قلب (میوکاردیت) و تپش قلب شدید و نامنظم از دیگر عوارض جانبی این بیماری به شمار می‌روند.

مشکلات سیستم عصبی

مشکلات عصبی ناشی از این بیماری شامل تشنج، التهاب مغز (آنسفالیت) یا التهاب بافت‌های پوشاننده مغز (مننژیت) هستند.

اگر سیستم ایمنی بدن شما به دلیل بیماری مانند ایدز یا به دلیل مصرف داروهای خاصی ضعیف شده باشد، احتمال بروز عوارض جدی ناشی از این بیماری بیشتر خواهد بود.

روش پیشگیری از بیماری بوسه چیست ؟

پیشگیری از بیماری بوسه یا مونونوکلئوز عفونی که عمدتاً توسط ویروس اپشتین-بار (EBV) ایجاد می‌شود، شامل روش‌های زیر است:

• اجتناب از تماس نزدیک: پرهیز از بوسیدن یا به اشتراک گذاشتن ظروف، لیوان‌ها و وسایل غذاخوری با افرادی که مبتلا به مونونوکلئوز هستند یا علائم آن را دارند.
• رعایت بهداشت دست: شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون برای کاهش خطر انتقال ویروس.
• استفاده از ماسک در صورت لزوم: در صورتیکه در معرض فرد مبتلا به مونونوکلئوز یا سایر عفونت‌های تنفسی قرار دارید، استفاده از ماسک می‌تواند مفید باشد.
• پرهیز از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی: مانند مسواک، حوله و سایر وسایلی که ممکن است با بزاق تماس داشته باشند.
• تقویت سیستم ایمنی بدن: از طریق رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم، خواب کافی و مدیریت استرس.

این روش‌ها می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به بیماری کمک کنند، اما توجه داشته باشید که ویروس EBV بسیار رایج است و بسیاری از افراد در طول زندگی خود به نوعی با این ویروس مواجه می‌شوند.