خطرات مواد شوینده در خانه‌تکانی قابل پیشگیری هستند. فقط باید ترفندهای استفاده صحیح از مواد شوینده را بدانید تا  یک خانه تکانی راحت و بدون خطر را تجربه کنید.در این مطلب از پارس نیوز با این خطرات بیشتر آشنا خواهید شد.

خطرات مواد شوینده در خانه‌تکانی

واقعیت این است که اغلب ما احساس می‌کنیم چیزی از یک شیمیدان کم نداریم. در واقع پای تمیز کردن خانه و خونه تکونی عید که به میان می‌رسد به قصد سنگ تمام گذاشتن بعضا کارهای خطرناکی با انواع مواد شوینده خانگی و صنعتی انجام می‌دهیم که جزو خطرات خانه تکانی عید برای سلامت بدن محسوب می‌شوند.

همچنین در پارس نیوز بخوانید : عوارض شوینده‌ها در خانه‌تکانی را جدی بگیرید

ترکیب وایتکس با الکل و خطرات مواد شوینده در خانه‌تکانی

وایتکس یا همان سفید کننده (آب ژاول) به سفید کردن عالی سطوح و لباس‌های سفید مشهور است و الکل به ضد عفونی کردن و گندزدایی. اما ترکیب این دو بسیار خطرناک است. چرا ؟ چون ترکیب این دو در نهایت موجب تولید گاز کلروفوم می‌شود که عوارض بسیار خطرناکی برای اندام‌های حیاتی بدن دارد. برخی از عوارض جدی کلروفوم برای بدن عبارتند از: آسیب به سیستم ایمنی بدن، ریه، کلیه، کبد، چشم‌ها، پوست، از دست دادن هوشیاری و حتی مرگ. 

ترکیب وایتکس با سرکه و خطرات مواد شوینده در خانه‌تکانی

همان‌طور که گفتیم سفید کننده وایتکس به خاطر گندزدایی و خاصیت سفید کننده یک شوینده محبوب در نزد اغلب خانم‌هاست. خواص انواع سرکه هم در طب اسلامی و سنتی بارها گفته شده است. اما ترکیب وایتکس یا همان مایع سفید کننده با سرکه حتی در مقادیر کم باعث تولید گاز سمی کلر می‌شود. برخی عوارض گاز سمی حاصل از این ترکیب عبارتند از: درد قفسه سینه، تاول و حساسیت پوستی، صدمه دیدن چشم و آسیب جدی ریه.

ترکیب وایتکس با آمونیاک و خطرات مواد شوینده در خانه‌تکانی

آمونیاک خاصیت اسیدی دارد و در ترکیب اغلب مواد شوینده سرویس بهداشتی از آمونیاک برای شستشوی بهتر استفاده شده است. اما ترکیب وایتکس با آمونیاک (یا به عبارت بهتر ترکیب وایتکس با مواد شوینده حاوی آمونیاک مثل جوهر نمک) باعث تولید گاز سمی و بسیار خطرناک کلرامین می‌شود.

کلرامین آسیب شدیدی به دستگاه تنفسی وارد می‌کند و ترکیب مقدار زیاد این دو ماده حتی می‌تواند باعث ایجاد انفجار در محیط دربسته بشود. یادتان باشد اغلب شیشه شورها هم حاوی آمونیاک هستند.

ترکیب وایتکس با انواع ماده شوینده (شیشه‌شور، جوهر‌نمک، مواد شوینده چند منظوره و مایع ظرفشویی)

ترکیب وایتکس با هر کدام از این شوینده‌ها باعث تولید گاز کلر می‌شود. گاز کلر هم همان‌طور که گفتیم باعث اختلال شدید تنفسی شده و برای بدن خطرناک است. بهتر است به هیچ‌وجه این مواد را با یکدیگر و با وایتکس ترکیب نکنید.

ترکیب جرم گیر ۱ با جرم گیر ۲ و خطرات مواد شوینده در خانه‌تکانی

یکی از خطرات خانه تکانی عید ترکیب جرم گیر ۱ با جرم گیر ۲ است. منظور از ترکیب جرم گیر ۱ با جرم گیر ۲ چیست ؟ مثلا ممکن است برای تمیز کردن فلزات و شیرآلات فلزی یا کاشی و سرامیک از یک جرم گیر استفاده کنید و آنطور که دلتان می‌خواهد تمیز نشود. در این صورت احتمالا تصمیم می‌گیرید که یک جرم گیر دیگر با یک فرمول دیگر را استفاده کنید.

یا حتی دو جرم گیر را با هم ترکیب کنید. حتی شاید تصمیم بگیرید جرم گیر را با جوهر نمک ترکیب کنید. اما هرگز این کار خطرناک را انجام ندهید. ترکیب دو جرم گیر با یکدیگر یا ترکیب دو جرم گیر متفاوت، مثلا جرم گیر اکتیو با جرم گیر صاف، خطر انفجار به دنبال دارد. اگر هم انفجار رخ ندهد سبب آسیب دستگاه تنفسی و بینایی شما می‌شود.

ترکیب دو لوله بازکن مختلف با یکدیگر و خطرات مواد شوینده در خانه‌تکانی

باز هم یک اشتباه خطرناک. حتی اگر بهترین محلول لوله بازکن شیمیایی فاضلاب یا توالت را هم استفاده کنید ممکن است کارتان راه نیفتد و لوله یا فاضلاب باز نشود. حتی اگر این اتفاق افتاد لطفا حتی به این فکر هم نکنید که در صورت نتیجه نگرفتن از لوله بازکن اولی لوله بازکن دومی را استفاده کنید.

ریختن لوله بازکن دومی روی اولی به خاطر وجود اسید سولفوریک باعث بروز انفجار و اتفاقات ناگوار به خصوص در محیط دربسته مثل توالت یا حمام می‌شود.

ترکیب جوش شیرین با سرکه و خطرات مواد شوینده در خانه‌تکانی

از جوش شیرین به جز در درست کردن ماسک برای پوست و مو در طب سنتی برای تمیزکاری هم زیاد استفاده می‌شود. اما یادتان باشد هرگز جوش شیرین را با سرکه ترکیب نکنید. ترکیب جوش شیرین با آب منطقی‌تر است اما ترکیب جوش شیرین با سرکه به خصوص اگر در فضای کوچک و دربسته رخ دهد باعث کف کردن جوش شیرین و سبب ایجاد انفجار می‌شود.

ترکیب سرکه با آب اکسیژنه و خطرات مواد شوینده در خانه‌تکانی

هم سرکه ضد عفونی کننده است و هم آب اکسیژنه بهتر و بیشتر از آب معمولی سطوح را تمیز می‌کنید. اما ترکیب این دو با یکدیگر اصلا ایده خوبی نیست. چون نه تنها یک شوینده قوی‌تر به شما تحویل نمی‌دهد بلکه باعث تولید گازهای سمی خطرناک هم می‌شود.

در مجموع یکی از نکات ریز خانه‌تکانی این است که به هنگام استفاده از مواد شوینده به خصوص در فضای بسته منزل حتما درب یا پنجره‌ها را باز کنید تا هوای آزاد جریان داشته باشد و جریان هوا سبب بروز مشکلات پوستی، تنفسی، سردرد و سرگیجه و اتفاقات ناگوار دیگر برای شما و اطرافیان نشود.

مسمویت ها و خطرات مواد شوینده در خانه‌تکانی

مسمومیت هاى ناشى از استنشاق مواد شوینده و پاک کننده از خطرات مواد شوینده در خانه‌تکانی

بیشتر موارد مسمومیت با شوینده ها از نوع استنشاقى است، استفاده از مواد سفیدکننده در فضاى بسته حمام و دستشویى به علت ایجاد گاز کلر، موجب تحریک راه هاى هوایى شده و علایم مسمومیت در افراد بروز مى کند و سرفه، خس خس سینه و تنگى نفس بویژه در افراد داراى زمینه بیمارى هاى ریوى از جمله علایم مسمومیت با این مواد است.

گاهى افراد بویژه زنان خانه دار براى پاکیزگى بیشتر سطوح سرامیکى از مخلوط وایتکس و ترکیبات اسیدى بسیار قوى مانند جوهر نمک استفاده مى کنند که به علت برخى فعل و انفعالات شیمیایى موجب آزاد شدن بیشتر گاز کلر و در نتیجه شدت علایم مسمومیت مى شود و در صورت بالا بودن سن و داشتن زمینه بیمارى هاى ریوى و قلبى، مى تواند منجر به مرگ شود.

لذا به زنان خانه دار توصیه مى شود از مخلوط کردن مواد سفیدکننده و جوهر نمک خوددارى کنند و هنگام شست وشوى حمام و دستشویى از ماسک هاى محافظ استفاده و پنجره ها را باز و تهویه را روشن کنند تا جریان هوا برقرار شود. همچنین استفاده زیاد از سفید کننده و پاک کننده ، انواع حلال و مواد ضد عفونى بویژه در محیط هاى سربسته و کوچک مى تواند آسیب هاى جدى و گاه جبران ناپذیرى به ریه و مجارى وارد کند. این درحالى است که بسیارى از مواد ضد عفونى کننده نیز به راحتى از ماسک هاى کاغذى عبور مى کنند و مى توانند موجب آسیب ریه شوند. بنابراین تهویه مناسب در محل و استفاده نکردن از محلول هاى غلیظ مى تواند به پیشگیرى از این مشکلات کمک کند.

بیماران داراى مشکلات تنفسى مانند آسم یا افرادى که حساسیت ریوى دارند، به هیچ عنوان نباید با این مواد شیمیایى در تماس باشند و حتى افراد سالم نیز به امید زدن ماسک هاى کاغذى، در محیط بسته و بدون تهویه نمى توانند از این مواد استفاده کنند.

مشکلات پوستى ناشی از تماس مستقیم با مواد شوینده و پاک کننده از خطرات مواد شوینده در خانه‌تکانی

مشکلات پوستى و مخاطى از دیگر عوارض مصرف نادرست مواد شوینده مى باشد. ترکیبات شوینده خاصیت سوزانندگى خفیفى دارند که در نتیجه تماس طولانى با سطح پوست اثر تحریکى روى آن ایجاد مى کنند. معمولاً در روزهاى پایانى سال، بیمارى هاى ناشى از تماس مستقیم پوست دست با مواد سفید کننده و پاک کننده و حتى تماس زیاد با آب و رطوبت به شدت افزایش مى یابد، بیمارى «درماتیت» زنان خانه دار یا همان اگزماى دست شایع ترین بیمارى در این ایام است که خارش، قرمزى و خشکى پوست و تاول هاى ریز را به دنبال خواهد داشت. معمولاً تظاهر بیمارى در کف دست و روى نوک انگشتان بروز و گاهى فاصله میان انگشت حلقه و کنارى را درگیر مى کند و ضایعه اى به شکل پیش بند تشکیل مى شود که به اگزماى پیش بندى معروف است.

به علاوه زیاد نگه داشتن دست در آب و رطوبت نیز منجر به ایجاد قارچ پوستى مى شود. این ضایعات در صورت درمان نشدن بموقع موجب التهاب و ترک پوست مى شوند. همچنین تماس مواد شیمیایى با پوست مى تواند عوارض مختلفى در بر داشته باشد، به عنوان مثال تماس مکرر با سفید کننده ها موجب از بین رفتن چربى پوست در محل تماس شده و به دنبال آن خارش، سوزش، زخم، ترشحات آبکى و چرکى ایجاد مى شود.

بهترین راه براى جلوگیرى از خشکى پوست و عود این ضایعات، استفاده از کرم هاى حاوى اوره، گلیسیرین، وازلین و غیره است. زنان خانه دار باید هنگام خانه تکانى و استفاده از مواد شوینده، پاک کننده و سفید کننده حتماً از دستکش استفاده کنند و به علت احتمال ایجاد حساسیت به دستکش هاى لاستیکى باید ابتدا دستکش نخى و سپس از دستکش پلاستیکى استفاده کرد.

آسیب هاى ناشى از مواد شوینده بر چشم از خطرات مواد شوینده در خانه‌تکانی

انواع مواد شیمیایى در درجه هاى مختلف به چشم آسیب مى رسانند و مواد شوینده و رنگ بر ازجمله خطرناک ترین مواد براى چشم به شمار مى روند و در صورت تماس با چشم به سرعت قرنیه را زخم کرده و حتى در موارد شدیدتر مى توانند به سوراخ شدن کره چشم منجر شوند.

مواد شوینده همچنین مى توانند موجب ایجاد زخم هاى شدید در پلک شده و چسبندگى هاى کره چشم و پلک را به همراه داشته باشند. آسیب ناشى از این مواد ممکن است آن قدر جدى باشد که بینایى به طور کامل از بین برود.در صورت تماس مواد شوینده یا هر ماده شیمیایى دیگر با چشم باید بلافاصله چند بار چشم را در آب باز و بسته کرد تا ماده از چشم خارج شود. در صورت باقى ماندن ماده شیمیایى در چشم، در فاصله زمانى مراجعه مصدوم به چشم پزشک، آسیب ناشى از این مواد شدید تر مى شود.

آسیب هاى وارده به چشم از نظر زمانى و مالى بسیار هزینه بر است و به علاوه آسیب روانى شدیدى به دنبال دارد، بنابر این پیشگیرى از این موارد بسیار ضرورى است و باید هنگام کار با مواد شیمیایى و شوینده از عینک هاى حفاظتى استفاده کرد. همچنین باید این مواد دور از دسترس اطفال نگهدارى و در حداقل غلظت استفاده شوند، چرا که هرچه میزان غلظت بیشتر باشد، آسیب ناشى از این مواد شوینده و پاک کننده شدیدتر مى شود.

خطرمسمومیت کودکان باموادشوینده: برخى نیز به علت بى دقتى و سهل انگارى، مواد پاک کننده و سفیدکننده را در دسترس کودکان قرار مى دهند و احتمال دارد آنها نیز به علت کنجکاوى با این مواد در تماس قرار گیرند. این کار منجر به التهاب و سوختگى دستگاه گوارش مى شود و عمل بلع را با مشکل مواجه مى کند.

والدین در صورت مسمومیت خوراکى فرزندان، نبایستی آنها را وادار به استفراغ کنند، زیرا این کار موجب آسیب دیدگى و سوختگى بیشتر دستگاه گوارش مى شود. بنابراین بهتر است تا رساندن مصدوم به بیمارستان یا مراکز درمانى، عمل رقیق سازى با آب یا شیر صورت گیرد و به دفعات و به مقدار ۳۰ تا ۵۰ سى سى به کودک، شیر یا آب خورانده شود.

توصیه های ایمنی جهت پیشگیری از حوادث ناشی ازموادشوینده :هنگام استفاده از شوینده‌های شیمیایی، حتماً از ماسک مناسب استفاده کنید. در هنگام استفاده از مواد شیمیایی و فرآورده هآی شوینده و پاک کننده ، پنجره ها را باز کرده و تهویه را روشن نمایید تا هوا بخوبی در محیط جریان داشته باشد . از مخلوط کردن مواد شیمیایی مانند جوهر نمک و مواد سفید کننده جدا خودداری کنید، بخار ها و گازهای ناشی از این اختلاط بسیار سمی و خفه کننده میباشد .بخار متصاعدشده از ترکیب جوهرنمک و وایتکس بسیار خطرناک است؛ خصوصاً برای چشم، پوست و ریه. توصیه می‌شود از ترکیب این دو ماده خودداری کنید.

کاربرد فراوان مواد شوینده و پاک‌کننده از جمله جرم‌گیرها و سفیدکننده‌ها در منازل، موجب انتشار برخی ذرات شیمیایی خطرناک در توالت، حمام و آشپزخانه می‌شود و استفاده و تداوم این مواد به همراه آب گرم هم اثر منفی آن را دوچندان می‌کند.محصولات شیمیایی و شوینده را همیشه در ظرف اصلی آن نگهداری کنید هیچگاه این مواد را در ظرف مواد خوراکی ( مانند بطری نوشابه ) نگه داری نکنید . این عمل سبب خورده شدن اشتباهی این مواد توسط کودکان می شود .همیشه پس از استفاده از مواد شیمیایی سریعا درب آن را ببندید .

بهترین اقدام برای مسمومین ریوی، خروج سریع فرد از محل سربسته و استفاده از هوای آزاد و تماس با اورژانس جهت تجویز اکسیژن و مصرف داروهای ضدالتهابی است.

هرگز کودکان را با مواد شوینده تنها نگذارید

حریری در ادامه، بر نگهداری مواد شوینده در محل مناسبی دور از دسترس کودکان تاکید کرد و افزود:  نگهداری این مواد در آشپزخانه و کابینت‌های پایینی احتمال خطر مسمومیت کودکان با این مواد را افزایش می دهد.

این کارشناس بهداشت حرفه ای به خانواده ها هشدار داد که هرگز و حتی یک لحظه کودکان را با این مواد تنها نگذارند و  در صورتی که هنگام استفاده از این مواد مجبور به پاسخگویی به تلفن یا آیفون منزل و... شدند کودک را نیز همراه خود ببرند.

رییس گروه بهداشت حرفه ای معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، استفاده از دستکش و عینک هنگام کار با مواد جرم گیر و سفید کننده را الزامی دانست تا  مانع تماس پوستی و پاشیدن قطرات این مواد به داخل چشم شود. در هنگام کار با شوینده ها نیز با توجه به خاصیت چربی زدایی آنها استفاده از دستکش برای جلوگیری از خشکی پوست دست ضرورت دارد.

عدم تاثیر ماسک های تنفسی یکبار مصرف در هنگام کار با مواد شوینده

حریری با اشاره به عدم تاثیر استفاده از ماسک های تنفسی یکبار مصرف در کاهش مواجهه استنشاقی با این مواد گفت: قطر بخارات مواد شیمیایی بسیار کوچک تر از قطر خلل و فرج ماسک های یکبار مصرف است و به راحتی از آنها عبور می کنند و از فرد محافظت نمی کند، گرچه ممکن است در کاهش بوی ناشی از این مواد موثر  باشند.

وی تاکید کرد: هنگام استفاده از این مواد برای نظافت مکان های سربسته مانند دستشویی و توالت حتما باید پنجره را باز کرد و  در صورت عدم وجود پنجره باید درب را باز گذاشت و سیستم تهویه روشن شود تا از تجمع بخارات این مواد در محیط کاسته شود.

از مخلوط کردن مواد شوینده با هم و با آب داغ  اجتناب کنید

رییس گروه بهداشت حرفه‌ای معاونت امور بهداشتی در ادامه هشدار داد که هرگز نباید مواد سفید کننده و جرم گیر با هم مخلوط شوند زیرا بر اثر فعل و انفعالات مواد شیمیایی، سمیت این مواد افزایش می یابد.

به گفته وی از مخلوط کردن این مواد با آب داغ  نیز باید خودداری شود، زیرا حرارت نیز سبب افزایش فعل و انفعالات شیمیایی شده و افزایش میزان متصاعد شدن بخارات مواد شیمیایی می  شود.

حریری با اشاره به خطرات ناشی از استفاده از مواد شوینده، خاطرنشان کرد: استفاده از این مواد توسط افراد مبتلا به بیماریهای تنفسی مانند آسم یا  آلرژی می تواند سبب تشدید بیماری شود.

شست و شوی چشم با آب فراوان درصورت تماس با مواد شوینده

این کارشناس معاونت بهداشتی دانشگاه در صورت پاشیده شدن این مواد بر روی چشم به افراد توصیه کرد که حداقل به مدت  ۱۵ دقیقه چشم خود را با آب فراوان شست و شو داده و سپس به چشم پزشک مراجعه کنند زیرا این مواد می توانند آسیب های جبران ناپذیری به قرنیه وارد کند.

حریری خاطرنشان کرد: قبل از استفاده از مواد سفید کننده، جرم گیر و سایر مواد شوینده حتما برچسب روی آن را مطالعه کنند این برچسب حاوی اطلاعات مفیدی در زمینه نکات ایمنی و بهداشتی و کمک های اولیه در خصوص تماس با این مواد هستند.

نکات ایمنی برای استفاده از شوینده ها در خانه تکانی و جلوگیری از خطرات مواد شوینده در خانه‌تکانی

همانطور که گفته شد مواد شوینده پیش از اینکه محصولاتی برای تمیزی باشند، ترکیبات شیمیایی با خواص منحصر به فرد هستند. به همین دلیل است که باید برخی نکات در استفاده از آن ها رعایت شود تا امکان آسیب برای افراد به حداقل برسد. در ادامه، برخی از نکات را با هم بررسی می کنیم تا خانه تکانی بهتر و ایمن تری داشته باشید.

اگر از سفید کننده یا آمونیاک برای تمیز کردن سطحی استفاده کردید، فراموش نکنید که آن سطح را به طور کامل با آب بشویید. در غیر این صورت، گاز ناشی از این مواد می تواند آسیب رسان باشد. حتی ممکن است ماده باقی مانده، به صورت اتفاقی با دیگر شوینده ها مخلوط شود و خطراتی برای سلامتی به وجود بیاورد. توجه کنید که مواد شیمیایی همواره باید در ظرف های مخصوص به خود نگهداری شوند. چرا که این ظروف بر اساس ویژگی های ماده طراحی و ساخته شده اند. همچنین، ریختن مواد شیمیایی مثل شوینده ها در ظروف غیر مرتبط احتمال تماس اتفاقی و بلع را افزایش می دهد.

حتماً هنگام استفاده از مواد شوینده شیمیایی در خانه تکانی از ماسک و دستکش استفاده کنید. پنجره ها را باز بگذارید و یک تهویه مناسب داشته باشید. اگر فرد حساس به ترکیبات شیمیایی، کودک و یا سالمند در منزل دارید بهتر است استفاده از مواد شوینده به گونه ای باشد که کمترین امکان تماس را برای آن ها به وجود بیاورد. اگر فردی در مجاورت این ترکیبات علائم تنفسی از خود نشان داد، به سرعت او را به هوای آزاد ببرید و در صورت شدید بودن واکنش ها حتماً به اورژانس و پزشک متخصص مراجعه کنید. به صورت کلی بهتر است از ترکیب مواد شوینده با هم استفاده نکنید.

عید خانه تکانی مسموميت مواد شوينده