سندرم پیش از قاعدگی چیست؟ آیا همه دچار این سندرم می شوند؟ عوارض پی ام اس چیست؟ روش های پیشگیری و درمان سندرم پی ام اس و هر آنچه که درباره ی آن نیاز دارید را در پارس نیوز بخوانید.

منظور از سندرم پیش از قاعدگی یا پی ام اس (PMS) و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) چیست؟

سندرم پی ام اس - سندرم پیش از قاعدگی

سندرم پیش از قاعدگی (PMS) به گروهی از علائم جسمی و رفتاری اطلاق می‌شود که به صورت دوره‌ای و در نیمه‌ی دوم چرخه‌ی قاعدگی اتفاق می‌افتد.

اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) در واقع، همان حالت شدید سندرم قبل از قاعدگی است. علائم شایع آن عبارتند از عصبانیت، تحریک پذیری، افسردگی و تنش درونی شدید تا حدی که منجر به اختلال در فعالیت‌های روزانه می‌شود.

سندرم قبل از قاعدگی خفیف، مشکلی شایع است و در 75 درصد از زنانی که قاعدگی ماهانه دارند، دیده می‌شود، اما فقط 3 تا 8 درصد زنان به اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی دچارند. زنان از هر طبقه‌ی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نژادی ممکن است به این سندرم مبتلا باشند.

اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی معمولاً یک بیماری مزمن است و ممکن است تأثیراتی جدی بر کیفیت زندگی یک زن بگذارد. خوشبختانه، انواع درمان‌ها و اقدامات خود مراقبتی علائم این اختلال را در بیشتر زنان کنترل می‌کند.

علت ایجاد سندرم پیش از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی چیست؟

تغییرات دوره‌ای در هورمون‌ها

نشانه‌ها و علائم سندروم پیش از قاعدگی با تغییرات هورمونی تغییر می‌کنند و با حاملگی و یائسگی ناپدید می‌شوند.

تغییرات شیمیایی در مغز

نوسانات سروتونین، یک ماده شیمیایی مغزی (انتقال دهنده عصبی) که به نظر می‌رسد نقش مهمی را در حالت‌های خلقی ایفا می‌کند، می‌تواند علائم PMS را ایجاد کند. مقدار ناکافی از سروتونین ممکن است باعث افسردگی قبل از قاعدگی، خستگی، افزایش اشتها به غذا و مشکلات خواب شود.

افسردگی

برخی از زنان مبتلا به سندرم شدید قبل از قاعدگی مبتلا به افسردگی تشخیص داده نشده هستند، گرچه افسردگی به تنهایی باعث ایجاد تمام نشانه‌ها نمی‌شود.

پی ام اس - سندرم پیش از قاعدگی

علائم سندرم پیش از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی

خستگی، نفخ، تحریک پذیری، افسردگی و اضطراب از شایع‌ترین علائم سندرم قبل از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی است. علائم دیگر شامل موارد زیر است:

  • غم، نا امیدی یا احساس بی‌ارزشی
  • تنش، اضطراب یا لجبازی
  • خلق و خوی متغیر همراه با گریه‌های مکرر
  • تحریک پذیری مداوم، عصبانیت و درگیری با خانواده، همکاران یا دوستان
  • بی‌میلی به انجام دادن فعالیت‌های روزانه
  • اختلال در تمرکز
  • خستگی، بی‌حالی یا کمبود انرژی
  • تغییر اشتها، که شامل پرخوری یا اشتیاق زیاد به غذاهای خاص است
  • خوابیدن بیش از حد یا مشکل در خواب
  • احساس کلافگی از بیش از حد بودن کارها و مشغله‌ها، یا خارج از کنترل بودن
  • حساسیت به لمس یا تورم پستان، سردرد، درد مفاصل یا عضلات، افزایش وزن

بیماری‌های دیگری که علائم مشابه سندرم پیش از قاعدگی دارند

بیماری‌های دیگری وجود دارند که علائم آنها شبیه سندرم و اختلال ناخوشی قبل از قاعدگی است، از جمله افسردگی، اختلالات اضطراب، اختلال دو قطبی و سندرم پیش از یائسگی (دوره چهار تا پنج ساله پیش از یائسگی در زنان).

مهم است که بین افسردگی زمینه‌ای (که اغلب قبل از شروع قاعدگی بدتر می‌شود) و سندروم پیش از قاعدگی واقعی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی تمایز قایل شویم، زیرا درمان آنها کاملاً متفاوت است.

زنان مبتلا به افسردگی زمینه‌ای اغلب در طول دوران قاعدگی یا بعد از آن، احساس بهتری دارند، اما علائم آن‌ها کاملاً برطرف نمی‌شود. در حالی که، هنگام شروع قاعدگی این علائم در زنان مبتلا به سندرم یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی به طور کامل رفع می‌شوند.

برخی از زنانی که فکر می‌کنند سندرم پیش از قاعدگی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی دارند، در واقع دچار افسردگی یا اختلالات اضطرابی هستند.

اختلال‌های پزشکی دیگری نیز وجود دارند که قبل از قاعدگی یا در حین آن بدتر می‌شوند، مانند:

  • میگرن
  • سندرم خستگی مزمن (CFS) که به نام انسفالومیلیت میالژیک سندرم خستگی مزمن (ME /CFS) نیز شناخته می‌شود
  • درد لگن و مثانه یا سندرم روده تحریک‌پذیر

سابقه‌ی دقیق پزشکی فرد به پزشک کمک می‌کند بین این اختلالات تمایز قایل شود. همچنین، ممکن است یک زن علاوه بر بیماری‌های دیگر به اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی نیز دچار باشد.

درد قاعدگی - سندرم پیش از قاعدگی

سندرم پیش از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی چگونه تشخیص داده می‌شوند؟

آزمایش

هیچ آزمایش مشخصی وجود ندارد که بتواند سندروم پیش از قاعدگی (PMS) یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) را تشخیص دهد. علائم این بیماری فقط باید در نیمه‌ی دوم (مرحله لوتئال) چرخه‌ی قاعدگی و اغلب در طی پنج تا هفت روز پیش از قاعدگی رخ دهد. همچنین، باید علاوه بر علائم جسمی با علائم رفتاری نیز همراه باشد.

اگر زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی باشند، نباید این علائم را در روزهای چهارم تا دوازدهم چرخه ی 28 روزه قاعدگی خود تجربه کنند.

آزمایش خون

برای تشخیص پی ام اس یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی نیازی به آزمایش خون ندارید. ممکن است برای غربالگری و تشخیص سایر بیماری‌ها که باعث ایجاد احساس خستگی مفرط می‌شوند، از جمله کم خونی، از آزمایش شمارش گلبول‌های خون استفاده شود.

تست عملکرد تیروئید نیز کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) یا پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) را تشخیص می‌دهد. علائم و نشانه‌های این دو اختلال، مشابه سندرم قبل از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی است.

ثبت علائم

ممکن است علائمی که تجربه می‌کنید نشان دهنده‌ی اختلال ناخوشی قبل از قاعدگی باشد، اما گاهی پزشک از شما می‌خواهد که این علائم را به طور روزانه و به مدت دو دوره‌ی کامل قاعدگی ثبت کنید.

چه روش‌هایی برای درمان سندرم پیش از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی وجود دارد؟

درمان‌های محافظه کارانه

نخست، ممکن است پزشک درمان‌های محافظه کارانه‌ی سندرم پیش از قاعدگی (PMS) را به شما توصیه کند. ورزش منظم، تکنیک‌های آرامش بخشی (ریلکسیشن) و مصرف مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی از جمله درمان‌های محافظه کارانه است. این روش‌های درمانی علائم قبل از قاعدگی را در بعضی از زنان تسکین می‌دهند.

عوارض جانبی درمان‌های محافظه کارانه، کم یا حتی صفر است. اگر این درمان‌ها موفق نباشند، داروهای تجویزی به عنوان گزینه‌ی دوم برایتان تجویز خواهند شد.

گاهی پزشکان ترکیبی از درمان‌های محافظه کارانه ی زیر و دارو درمانی را برای زنان مبتلا به اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) توصیه می‌کنند.

درمان سندروم پیش از قاعدگی در طب سنتی

بیشتر درمان‌هایی که در طب سنتی برای کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی آمده است؛ مربوط به تغییر شیوه زندگی هستند که بسته به شرایط هر فرد و نوع اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی او باید انتخاب شوند. افرادی که دچار احساس نفخ می‌شوند و یا مشکلات گوارشی دارند؛ باید در این دوره وعده‌های غذایی کوچک‌تری انتخاب کنند.

همچنین برای کاهش احتباس مایعات در بدن، لازم است در این دوره مصرف نمک را محدود نمایند و از غذاهای شور استفاده نکنند. همچنین در این دوران طبق درمان سندروم پیش از قاعدگی در طب سنتی، باید غذاهایی که حاوی میزان زیادی کربوهیدرات پیچیده هستند؛ همچون انواع میوه‌ها، سبزیجات و همچنین غلات کامل و مواد غذایی حاوی کلسیم همچون لبنیات را میل نمایند و افرادی که نمی‌توانند کلسیم کافی از غذای رژیمی خود دریافت کنند، به مکمل نیاز دارند.

درد پریود - سندرم پیش از قاعدگی

در این دوران حتماً حداقل ۳۰ دقیقه تحرک بدنی همچون پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و... را انجام دهید. ورزش را به‌صورت روزانه پیگیری نمایید تا علائم روحی آن و همچنین دردهای شکمی در طول دوران پی ام اس کاهش پیدا کند.

از انواع دمنوش برای سندروم پیش از قاعدگی می‌توان به گیاهانی اشاره کرد که خاصیت آرام بخشی دارند؛ برای مثال دمنوش اسطوخودوس و یا استفاده از بهار نارنج که به آرامش اعصاب و ایجاد حس خوب کمک می‌کند، از انواع دمنوش برای سندروم پیش از قاعدگی هستند. همچنین می‌توان از دمنوش زنجبیل نیز برای گرم کردن بدن استفاده کرد تا شدت علائم کاهش پیدا کنند.

ورزش

ورزش مشکلاتی نظیر استرس، تنش، اضطراب و افسردگی را کاهش می‌دهد.

آرامش درمانی

استرس، اضطراب، افسردگی و ناراحتی‌های روحی دیگر این سندرم را بدتر می‌کنند. افزون بر این، زندگی با سندرم پیش از قاعدگی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی مشکلاتی را در روابط بین فردی و زندگی روزمره‌ی مبتلایان ایجاد می‌کند.

آرامش درمانی استرس و اضطراب زندگی روزمره را کاهش می‌دهد. این روش شامل فنونی نظیر مدیتیشن، آرمیدگی پیشرونده‌ی عضلانی (PMR)، تلقین به نفس یا بیوفیدبک است.

مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی

ویتامین B6 (حداکثر 100 میلی گرم در روز) ممکن است تا حدی برای زنانی که سندروم پیش از قاعدگی خفیف دارند، مفید باشد. معمولاً پزشکان در این موارد، مصرف روزانه‌ی حداکثر 100 میلی گرم ویتامین B6 را توصیه می‌کنند.

مؤثرترین داروها

مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین

استفاده از داروهای گروه «مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین» (اس-اس-آر-آی (SSRI)) درمانی بسیار مؤثر برای علائم سندرم پیش از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی است. این داروها شامل فلوکستین، سرترالین، سیتالوپرام و پاروکستین است.

تحقیقات نشان می‌دهد اس-اس-آر-آی ها در مقایسه با دارونماها، علائم اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهند، به طوری که با اس-اس-آر- آی ها، شرایط 60 تا 75 درصد از زنان مبتلا به اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی بهبود پیدا کرده است.

همیشه لازم نیست که این داروها را مصرف کنید، گاهی مصرف اس-اس-آر-آی ها فقط برای نیمه‌ی دوم چرخه‌ی قاعدگی تجویز می‌شود.

برخی زنان بر اثر مصرف اس-اس-آر-آی ها، دچار عوارض جانبی جنسی این دارو می‌شوند. شایع‌ترین عارضه‌ی جانبی جنسی این دارو، مشکل در ارگاسم است. در صورت بروز این مورد، مصرف دوز کمتر دارو یا استفاده از داروهای جایگزین همان رده‌ی دارویی توصیه می‌شود.

برای ارزیابی تأثیرگذاری با اس-اس-آر-آی ها، باید حداقل این دارو را طی دو دوره‌ی کامل قاعدگی مصرف کنید. تقریباً 15 درصد زنان، بعد از دو دوره مصرف، بهبود نمی‌یابند؛ در این صورت روش درمانی دیگری جایگزین می‌شود.

سایر داروهای ضد افسردگی مؤثر عبارتند از: ونلافاکسین و اس سیتالوپرام.

عادت ماهانه - سندرم پیش از قاعدگی

قرص‌های ضد بارداری

برخی زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی، با مصرف قرص ضد بارداری از علائم این اختلال‌ها خلاص می‌شوند. با این حال، مصرف قرص ضد بارداری علائم این سندرم را در برخی زنان تشدید می‌کند. این زنان باید درمان دیگری را جایگزین این قرص‌ها کنند.

قرص ضد بارداری از قاعدگی جلوگیری می‌کند. برای انجام این کار، باید تمام قرص‌های یک ورق را مصرف کنید و پس از پایان آن، بلافاصله مصرف ورق جدید را شروع کنید. همچنین، نباید قرص‌های دارونما را مصرف کنید. مصرف مداوم قرص‌های ضد بارداری از تغییرات هورمونی دوره‌ای که علت تغییر خلق افراد است، جلوگیری می‌کند.

آگونیست‌های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GNRH)

این‌ داروها به طور موقت تولید استروژن و پروژسترون را متوقف می‌کنند. این کار، باعث ایجاد یائسگی موقت می‌شود و علائم جسمی (مثلاً نفخ) و تحریک پذیری ناشی از سندرم پیش از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی را بهبود می‌بخشد.

از آنجا که این داروها استروژن را کاهش می‌دهند، به مرور زمان منجر به گرگرفتگی شدید و از دست رفتن تراکم استخوان فرد می‌شوند. برای جلوگیری از این مشکلات، آگونیست‌ها را به همراه داروهای حاوی دوز پایین استروژن و پروژسترون تجویز می‌کنند.

این روش درمانی بسیار مؤثر است، اما پیچیده و گران است. بنابراین، فقط در صورت ناکارآمد بودن روش‌های درمانی دیگر، از آن استفاده می‌شود.

درمان‌های ناکارآمد

چندین درمان وجود دارند که در رفع علائم سندرم قبل از قاعدگی فایده‌ای ندارند. این درمان‌ها شامل پروژسترون، سایر داروهای ضد افسردگی و لیتیم است. همچنین، فایده‌ی مصرف مکمل‌های غذایی محبوبی نظیر روغن گل مغربی، اسیدهای چرب آزاد ضروری و جینکو بیلوبا تاکنون اثبات نشده است.

دم‌نوش برای سندروم پیش از قاعدگی

برخی از دم‌نوش‌ها ترکیبات ضدالتهابی و ضد اسپاسمی داشته و می‌توانند علائم فیزیکی اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی را کاهش دهند. بهترین دم‌نوش‌ها در دوران پریود عبارتند از:

  • چای بابونه: سطح گلیسین در ادرار را افزایش داده و باعث رفع اسپاسم عضلانی می‌شود. یک هفته قبل از شروع پریود مصرف آن را شروع کرده و روزی ۲ فنجان بنوشید.
  • چای دارچین: دارچین خونریزی، درد، استفراغ و تهوع را کاهش می‌دهد. در سه روز اول پریود سعی کنید روزی سه فنجان چای دارچین بنوشید.

دم‌نوش زنجبیل: زنجبیل به تسکین درد کمک می‌کند. برخی تحقیقات نشان داده است به‌اندازه ایبوپروفن موثر است. مقداری زنجبیل را در آب داغ رنده کرده و چهار بار در روز بنوشید.

پرخوری - سندرم پیش از قاعدگی

تغییر شیوه‌ی زندگی و درمان خانگی پی ام اس

گاهی اوقات می توانید با تغییر در نحوه ی غذا خوردن، ورزش کردن و کنترل زندگی روزمره خود علائم سندروم پیش از قاعدگی را کنترل کنید یا آنها را کاهش دهید. این نکات را امتحان کنید:

  • تغذیه خود را تغییر دهید.
  • خوردن وعده های غذایی کوچکتر به تعداد بیشتر برای کاهش نفخ و احساس سیری.
  • محدود کردن مصرف نمک و غذاهای شور برای کاهش نفخ و احتباس مایعات.
  • مصرف غذاهای سرشار از کربوهیدرات های پیچیده، مانند میوه ها، سبزیجات و غلات کامل
  • مصرف غذاهای غنی از کلسیم. اگر به علت عدم تحمل لبنیات قادر به مصرف محصولات لبنی نیستید یا کلسیم کافی از رژیم غذایی خود دریافت نمی کنید، یک مکمل کلسیم روزانه ممکن است کمک کند.
  • اجتناب از کافئین و الکل.
  • ورزش را در برنامه معمول و روزانه خود بگنجانید.
  • خود را متعهد سازید که در بیشتر روزهای هفته، حداقل ۳۰ دقیقه پیاده روی سریع، دوچرخه سواری، شنا یا فعالیت های هوازی دیگر را انجام دهید. ورزش منظم روزانه می تواند به بهبود کلی سلامت شما و کاهش علائمی مانند خستگی و خلق و خوی افسرده کمک کند.

راهکارهای کاهش استرس در سندرم پیش قاعدگی

    • به اندازه کافی بخوابید.
    • تمرین آرامش و ریلکس کردن عضلانی و یا تنفس عمیق برای کمک به کاهش سردرد، اضطراب یا مشکلات خواب (بی‌خوابی).
    • یوگا یا ماساژ برای استراحت و تسکین استرس را امتحان کنید.
    • علائم PMS را برای چند ماه ثبت کنید: ثبت پیشینه و یادداشت‌برداری از علائم‌تان برای شناسایی محرک‌ها و زمانبندی نشانه‌ها و علائم‌تان، به شما این امکان را می‌دهد که راهکارهایی که به کاهش علائم کمک می‌کند، پیدا کرده و به کار ببرید.

نکاتی برای کنترل و بهبود پی ام اس

برای رهایی از علائم خفیف تا متوسط سندرم پیشاقاعدگی می‌توان اقدامات زیر را انجام داد.

  • برای کاهش نفخ شکم مصرف مایعات را افزایش دهید. چای‌های گیاهی مانند برگ تمشک و بابونه گرفتگی عضلات را کاهش می‌دهند.
  • رژیم غذایی سالمی داشته باشید که در آن انواع میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل گنجانده شده باشد.
  • مصرف شکر، نمک، کافئین و الکل را به حداقل برسانید.
  • مصرف مکمل‌هایی مانند اسیدفولیک، ویتامین B6، کلسیم و منیزیم باعث بهبود گرفتگی عضلات می‌شود.
  • سعی کنید ویتامین D بیشتری را از مکمل‌ها و غذاها دریافت کنید.
  • حداقل روزانه نیم ساعت فعالیت بدنی داشته باشید.

اگر پی ام اس نداشته باشیم چه‌کار کنیم؟

بسیاری از خانم‌ها در سنین باروری علائم پی ام اس را نداشته یا فقط یک علامت از آن را تجربه می‌کنند. این مورد جای نگرانی ندارد و نشانه هیچ مشکلی نیست. گاهی هم ممکن است با افزایش سن علائم اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی تغییر کند. در برخی افراد با افزایش سن این علائم خفیف‌تر شده و در برخی افراد شدت می‌گیرد.

دل درد - سندرم پیش از قاعدگی

همه زن‌ها پی ام اس دارند؟

همه خانم‌ها دچار اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی نمی‌شوند. تقریبا می‌توان گفت ۴۸% زنانی که در سنین باروری هستند، این علائم را تجربه می‌کنند. در ۲۰% آنها علائم به‌قدری شدید است که باید برای کنترل آنها به پزشک مراجعه کنند.

پی ام اس در مردان

مردان نیز مانند زنان دچار اختلالات هورمونی می‌شوند. علائم افزایش و کاهش تستوسترون می‌تواند شبیه به علائم سندرم پیش از قاعدگی باشد. مردان نیز ممکن است علائمی مانند افسردگی، خستگی یا نوسانات خلقی را تجربه کنند. در اصطلاح به این حالت در مردان آی ام اس گفته می‌شود. عواملی مانند سن، فشار و استرس، تغییرات در رژیم غذایی، بیماری و کمبود خواب می‌توانند روی سطح تستوسترون تاثیر داشته باشند.

سندرم قاعدگی دل درد پریود pms