واکسن کرونا چه زمانی به بازار می آید؟

 دنیا در حال توسعه بیش از ۱۵۰ واکسن کرونا بوده و امید‌ها برای استفاده از یک مورد آن‌ها در بازار‌های جهانی زیاد است. در این میان، سازمان بهداشت جهانی تلاش می‌کند تا نتایج توسعه واکسن‌ها را با هم هماهنگ گرده و تا پایان سال ۲۰۲۱ دو میلیارد دوز از واکسن نهایی را به بازار عرضه کند.

برای اینکه واکسنی به مرحله تولید برسد چندین فاز ایمنی و بهداشتی باید رعایت شود. این موضوع مسلتزم وقت و زمان کافی است و به سال‌ها زمان برای تحقیق و آزمایش نیاز دارد. اما در شرایط کنونی دانشمندان در حال رقابت برای تولید واکسن ویروس کرونا تا سال آینده هستند.

این آزمایش‌ها از ماه ژانویه و با رمزگشایی ژن سارس-کووید-۲ (SARS-CoV-۲) آغاز شد و اولین آزمایش ایمنی واکسن در ماه مارس کلید خورد. برخی از آزمایش‌ها با شکست روبرو شدند و برخی دیگر بدون نتیجه مشخص به پایان رسیدند.

تاکنون ۳۷ واکسن در مرحله آزمایش بالینی بر روی انسان و حداقل ۹۱ واکسن در مرحله آزمایش بالینی بر حیوانات هستند. اگرچه بیان اینکه کدامیک از نامزد‌های واکسن این ویروس در نهایت موفق می‌شوند بسیار زود است، اما کشور‌های زیادی در آمریکا، اروپا و آسیا برای رسیدن به آن تلاش می‌کنند.

واکسن کرونا تا پایان اکتبر در آمریکا

ایالات متحده آمریکا از جمله کشورهاییست که سرمایه‌گذاری‌های بسیاری در زمینه تولید واکسن کرونا انجام داده است. بسیاری از شرکت‌های دارویی آمریکا مانند «Pfizer» و «مادرنا» در مراحل آزمایش انسانی واکسن‌های خود هستند. مقامات بهداشت جمعی ایالت متحده و شرکت Pfizer به تازگی اعلام کردند که واکسن این ویروس می‌تواند تا اواخر ماه اکتبر و اوایل نوامبر آماده توزیع شود.

شرکت آمریکایی Pfizer در همکاری با شرکت آلمانی BioNTech در ژوئیه سال جاری مرحله دوم و سوم آزمایش‌های خود را با بیش از ۳۰۰۰۰ داوطلب از آمریکا، برزیل، آرژانتین و آلمان آغاز کرد. مدیر اجرایی این شرکت اظهار کرده‌است که واکسن کرونا تا پایان اکتبر سال ۲۰۲۰ توزیع شده و انتظار می‌رود این شرکت بیش از ۱.۳ میلیارد دور از آن را تا پایان سال ۲۰۲۱ تولید کند.

نتایج جدید واکسن روسی منتشر شد

روسیه اولین کشوری بود که از ساخت واکسن کرونا خبر داد. موسسه تحقیقاتی گامالیا و وزارت بهداشت روسیه آزمایش‌های بالینی واکسن خود را از ماه ژوئن آغاز کرده و پس از کمتر از دو ماه آزمایش انسانی، تولید واکسن کووید-۱۹ را در ماه اوت اعلام کردند. این موضوع باعث شد که بسیاری از کارشناسان و متخصصان سلامت، ایمنی این واکسن را زیر سوال ببرند. این آزمایش در ابتدا برای ۲۰۰۰ داوطلب برنامه‌ریزی شده بود که در نهایت این تعداد به ۴۰۰۰۰ نفر رسید. بعد از آن دولت روسیه اعلام کرد که ثبت این واکسن مشروط بر تایید فاز سوم خواهد بود.

سه هفته بعد از آخرین اطلاعیه دولت روسیه در «۱۱ اوت»، روز جمعه ۱۴ شهریور (۴ سپتامبر) نتایج آزمایش‌های فاز اول و دوم این واکسن منتشر شد. بررسی این نتایج نشان می‌دهد که این واکسن میزان کمی آنتی‌بادی در برابر ویروس تولید کرده و عوارض جانبی خفیفی ایجاد می‌کند. همچنین برخلاف ادعای دانشمندان روسی اساس این واکسن جدید نیست. برخی از واکسن‌های کووید-۱۹ مانند واکسن دانشگاه آکسفورد، واکسن شرکت چینی CanSino و واکسن موسسه آمریکایی «جانسون و جانسون» نیز همانند واکسن روسیه از آدنوویروس‌ها ساخته شده اند.

واکسن چین در پاکستان آزمایش می‌شود

چین که مبدا شروع ویروس کرونا بود در کنار رقبای اروپایی و آمریکایی خود به دنبال واکسن ویروس کروناست. چندین شرکت چینی در تلاش‌اند که واکسنی ایمن و موثر تولید کنند. شرکت بیولوژیکی CanSino واکسنی را بر پایه «آدنوویروس» به نام «Ad۵» با همکاری موسسه زیست‌شناسی آکادمی نظامی این کشور تولید کرده است. این موسسه در ۲۵ ژوئن واکسن خود را وارد فاز دوم آزمایش کرد که آزمایش آن تنها بر روی افراد ارتش صورت گرفت. فاز سوم آزمایش این شرکت در ماه اوت در عربستان صعودی ادامه یافت و در اواخر همین ماه نیز آزمایش آن در پاکستان شروع شد.

موسسه بیولوژیکی ووهان نیز واکسنی با ویروس غیرفعال‌شده تولید کرده که شرکت دولتی سینوفارم آن را در آزمایش‌های بالینی قرار داده است. آزمایش فاز اول و دوم این واکسن در افراد داوطلب آنتی‌بادی تولید کرد، اما برخی از آن‌ها عوارضی جانبی مانند تب نشان دادند. این شرکت فاز سوم آزمایش خود را در امارات، پرو و مراکش آغاز کرده است. رئیس شرکت سینوفارم اظهار داشت که این واکسن بطور بالقوه می‌تواند تا پایان سال ۲۰۲۰ برای استفاده عمومی آماده شود.

سینوواک و مدیکال بیولوژی شرکت‌های دیگر چینی هستند که برای ساخت واکسن کرونا تلاش می‌کنند و به ترتیب در فاز سوم و دوم آزمایش قرار دارند.

سوئد و انگلیس با همکاری آمریکا واکسن تولید می‌کنند

شرکت انگلیسی- سوئدی AstraZeneca با همکاری دانشگاه آکسفورد واکسنی بر پایه آدنوویروس توسعه داده‌است. این واکسن که در فاز سوم آزمایش قرار دارد محافظت قابل قبولی در میمون‌ها نشان داده است. این واکسن در فاز اول و دوم هیچگونه عارضه سختی نشان نداده است. بعد از ثبت ایمن بودن فاز اول و دوم این واکسن در ماه می، آمریکا حدود ۱.۲ میلیارد دلار در این شرکت سرمایه‌گذاری کرد. فاز سوم این آزمایش در انگلیس، هند، برزیل، آمریکا و آفریقای جنوبی آغاز شده است و پیش بینی می‌شود این واکسن تا ماه اکتبر آماده توزیع باشد.

فرانسه و واکسن کرونا

شرکت داروسازی فرانسوی «سانوفی» با همکاری GSK واکسنی بر پایه پروتئین‌های ویروسی تولید کرده است. آن‌ها پروتئین‌ها را با ویروس‌های مهندسی شده که دورن سلول‌های حشرات رشد می‌کنند، تولید کردند. GSK این پروتئین‌ها را با مکمل‌هایی که سیستم ایمنی را تحریک می‌کند کامل کرده است. این واکسن بر اساس طرحی است که سانوفی برای تولید واکسن Flublok آنفولانزا استفاده کرده بود.

این دو شرکت آزمایش بالینی فاز اول خود را در سپتامبر آغاز کرده و قصد دارند فاز سوم آن ‌را در دستامبر شروع کنند. این شرکت پیش از شروع آزمایش‌های بالینی خود چندین معامله با دولت انگلیس و آمریکا انجام داده و برای یک همکاری بین‌المللی بمنظور تحویل واکسن بطور عادلانه در سراسر جهان اعلام آمادگی کرده است. این شرکت در ماه سپتامبر با بیان اینکه اگر آزمایش‌های آن‌ها نتایج مثبتی داشته باشد اعلام کرد که قصد دارد درسال ۲۰۲۱ حداکثر یک میلیارد دوز از واکسن را تهیه کنند.

همنچنین شرکت سانوفی با همکاری Translate Bio واکسنی بر پایه آر‌ان‌ای پیام‌رسان (mRNA) نیز ساخته است. این شرکت در ماه ژوئن اعلام کرد که قصد دارد فاز اول این آزمایش را از پاییز آغاز کند.

واکسن هندی وارد فاز دوم آزمایش بالینی شد

شرکت هندی Zydus Cadila در ماه ژوئیه آزمایش واکسن کرونا را با استفاده از دی‌ان‌ای (DNA) آغاز کرد. این شرکت بعد از شرکت هندی Bharat Biotech دومین شرکتی است که ساخت واکسن کرونا رو آغاز کرده است. نتایج فاز دوم این آزمایش در ماه اوت منتشر شد.

تایوان همچنان در مرحله اول

تایوان از کشورهاییست که ساخت واکسن را از ماه اوت آغاز کرده‌است. شرکت Adimmune در این کشور وظیفه تولید واکسن را برعهده گرفته و فاز اول آن را از ۲۰ اوت شروع شده است. شرکت Medigen در تایوان نیز با همکاری شرکت آمریکایی Dynavax واکسنی با ترکیب کردن پروتئین‌ها ساخته که مرحله اول این آزمایش از اول سپتامبر آغاز شده است.

واکسن کرونای قزاقستانی

قزاقستان در آسیای میانه تحقیقات خود بر واکسن کرونا ساخته شده از ویروس غیرفعال را از تابستان آغاز کرده است. موسسه تحقیقاتی ایمنی زیست‌شناسی فاز اول واکسن خود را در ۲۸ اوت به ثبت رساند.

و اما ایران...

در میان کشور‌های دنیا، ایران نیز از ابتدای شیوع ویروس کرونا در مجموعه‌های مختلف تحقیقات خود را برای ساخت واکسن کرونا آغاز کرده است. چندین مجموعه فاز آزمایشگاهی را با موفقیت طی کرده و تعدادی نیز به فاز مطالعه حیوانی رسیده و در مراحل آخر آن قرار دارند. وزیر بهداشت در اواخر مرداد ماه با اشاره به اینکه هم پا با دیگر کشور‌های جهان در شرکت‌های دانش‌بنیان، انستیتو پاستور ایران و انستیتو پاستور رازی کار‌های ساخت واکسن آغاز شده افزود که واکسن‌های داخلی مراحل مدل حیوانی را با موفقیت گذرانده و وارد کارآزمایی بالینی شده‌اند.