به هیچ عنوان میوه را درون پلاستیک نگهداری نکنید

این مطلب به شما آموزش می دهد که هر کدام از مواد غذایی را چگونه نگهداری کنید و ظرف چه مدت مصرف کنید تا دچار مسمومیت نشوید و همچنین ارزش غذایی مواد نیز حفظ شود.

زهرا فرهناک کارشناس ارشد تغذیه می گوید:  با تغییر شیوه زندگی و اشتغال اکثر خانم‌‌ها و زمان کمتر، دفعات خرید نیز کمتر می‌‌شود ولی در هر بار خرید هفتگی یا ماهانه به طور معمول میزان بیشتری مواد غذایی خریداری می‌‌شود که به طبع نگهداری این مواد غذایی خریداری شده در مقدار زیاد نیاز ما را به یخچال و فریزر بیشتر می‌‌کند. سرد کردن و انجماد یکی از متداول ترین روش‌‌های نگهداری مواد غذایی است که موجب طولانی شدن زمان ماندگاری آنها می‌‌شود. استفاده از یخچال برای نگهداری برخی مواد غذایی فاسد شدنی مانند انواع پروتئین و لبنیات، ضروری است. همچنین یخچال به حفظ تازگی و شادابی برخی مواد غذایی مانند سبزی و میوه خام و ایجاد طعم خوشایند، خنک و مطبوع در نوشیدنی‌‌ها کمک می‌‌کند. حداکثر زمان ماندگاری مواد غذایی فاسد شدنی و نیز بسیاری از میوه‌‌ها و سبزی‌‌ها در صفر درجه سانتیگراد دو هفته، در5 درجه سانتیگراد یک هفته است.

نگهداری مواد غذایی در یخچال

برای نگهداری مواد غذایی در یخچال چند نکته را (مثل بحث غذاهای باقی مانده، حجم و مقدار غذا، نوع ظروف) بهتر است مدنظر داشته باشیم.

غذا پس از پخت، نباید بیش از 2 ساعت بیرون از یخچال بماند زیرا نگهداری طولانی مدت غذا در خارج از یخچال و در محیط اتاق (روی اجاق یا سر سفره) می‌تواند باعث آلودگی آن شود. پس‌مانده غذا را حداکثر تا 48 ساعت می‌توان در یخچال نگهداری کرد ولی همیشه توصیه بر این است که غذا به اندازه نیاز و تازه آماده و سرو شود تا بدن مواد مغذی بیشتری را دریافت کند. طبخ غذا به میزان زیاد و گذاشتن آن در یخچال یا فریزر از ارزش غذایی آن می‌‌کاهد و احتمال هدر رفتن بسیاری از مواد مغذی نیز است و در عین حال بحث بهداشت مواد غذایی نیز مطرح می‌‌شود. برای گرم کردن مجدد این غذاها باید حرارت حداقل 60درجه‌ سانتی‌گراد به آنها داد که معمولا حرارتی که مجدداً برای گرم کردن‌شان به آن‌ها داده می‌شود به این حد نمی‌رسد و احتمال باقی ماندن میکروب‌های وارد شده در غذا هست که می‌‌تواند باعث مسمومیت غذایی و مشکلات سلامتی برای فرد شود. بروز این مشکلات برای کودکان، خانم‌‌های باردار و شیرده، سالمندان، افرادی که پیوند دریافت کرده اند مانند پیوند کلیه یا تحت جراحی بوده اند، بیماران دیالیزی، افرادی که مشکل ایمنی دارند مثل بیماری ایدز، و ... می‌‌تواند بسیار جدی و یا حتی تهدید کننده زندگی باشد. با این حال در مواردی که مجبور به نگهداری غذای باقی مانده هستیم توصیه بر این است که غذا را در حجم زیاد در یخچال نگهداری نکنیم چون قسمت‌های مرکزی غذا نمی‌توانند به همان سرعتی که اطراف غذا سرد می‌شود، خنک شوند. گرم ماندن قسمت‌های مرکزی در طولانی مدت باعث می‌شود شرایط برای تکثیر میکروارگانیسم‌ها و تغییرات آنزیمی در مواد غذایی فراهم شود. بایستی غذا در مقدار کم و در ظروف مناسب در یخچال نگهداری شود و از چند باره گرم کردن مواد غذایی خودداری کنید.

در چه نوع ظرفی غذا را نگهداری کنیم؟

نوع ظرفی که غذا در آن در یخچال نگهداری می‌شود نیز از نظر واکنش‌های شیمیایی که بین غذا و ظرف رخ می‌دهد، اهمیت دارد. به طور مثال، روکش آلومینیومی برای نگهداری مواد غذایی حاوی مواد اسیدی و ترش مثل آب لیمو، نارنج یا ماست یا رب گوجه مناسب نیست. نگهداری مواد غذایی اسیدی و ترش در داخل ظروف روحی یا رویی باعث خورانندگی آن می‌شود و ترکیبات ظروف وارد غذا می‌‌شود. در حال حاضر انواع ظروف (پیرکس، پلاستیک و... ) مناسب یخچال، فریزر، ماکروویو ... در بازار موجود است که در موقع خرید با کمی توجه می‌‌توانیم ظرف مناسب را انتخاب کنیم. در ضمن، ظرف مناسب برای نگهداری غذا چه در یخچال چه در فریزر حتما بایستی دردار و روکش‌دار باشد تا از ورود آلودگی به غذا جلوگیری کند و همچنین مانع انتقال بوی غذا به داخل یخچال یا غذاهای دیگر گردد و بالعکس.

نگهداری غذای کودک

کودکان دستگاه گوارش بسیار حساسی دارند و کوچک‌ترین بی‌دقتی یا آلودگی در مراحل آماده‌سازی و نگهداری غذای کودک می‌‌تواند باعث مشکلات گوارشی مانند اسهال، مسمومیت‌‌های غذایی و غیره می‌‌شود در نتیجه، خطر سوء تغذیه و مشکلات بعدی را در کودک بالا می‌‌برد. بنابراین توصیه بر این است که در تمام مراحل تهیه، آماده سازی و نگهداری غذای کودک رعایت مسایل بهداشتی و ایمنی مد نظر باشد. در صورت امکان بهتر است که غذای کودک در هر وعده، تازه تهیه شود (و بلافاصله پس از پخت مصرف شود) تا مجبور نشوید آن را برای وعده‌های بعدی نگه دارید. ولی شرایط زندگی عصر حاضر و اشتغال بسیاری از مادران یا در حین سفر امکان تهیه غذای تازه در هر وعده تقریبا غیر ممکن است. در موارد اینچنینی که مجبور به تهیه غذا برای دو وعده یا بیشتر هستید، باید غذای اضافی بلافاصله پس از پخت، خنک شود و در ظرف در بسته در یخچال نگهداری شود. برای نگهداری غذای کودک در یخچال حتما از ظروف مناسب و مخصوص غذای کودک استفاده شود. از ظروفی که قبلا برای نگهداری غذاهای دیگر (مثلا ظرفی که قبلا در آن خورش قیمه، میرزا قاسمی و... بوده و احیانا بوی غذا را نیز به خود گرفته ) استفاده شده ترجیحا استفاده نشود و از فریز کردن و نگهداری طولانی مدت غذای کودک نیز اجتناب کنید.

میوه‌‌ها و سبزی‌‌ها

میوه‌‌ها و سبزی‌‌ها از مهم ترین بخش‌‌های هرم راهنمای غذایی هستند که به دلیل دارا بودن انواع و اقسام ویتامین‌‌ها، مینرال‌‌ها، آنتی اکسیدان‌‌های مختلف و گوناگون، آب فراوان، کالری کم، فیبر بالا دریافت روزانه حداقل 5 واحد برای حفظ سلامت و بالابردن سطح ایمنی بدن توصیه می‌‌شود.

مساله نگهداری میوه‌‌ها و سبزی‌‌ها از مواردی است که کمتر مورد توجه قرار می‌‌گیرد در صورتی که با کمی تغییر و به کار بستن برخی نکات می‌‌توانیم مدت زمان نگهداری و ماندگاری این مواد را در یخچال بالا ببریم در عین حال که رعایت این نکان باعث حفظ بهتر مواد مغذی و ارزش غذایی آنها نیز می‌‌گردد. در زیر به مواردی اشاره شده است:

از فروشگاه‌‌ها و مغازه‌‌هایی خرید کنید که میوه و سبزی تازه و به روز می‌آورند، و از خرید میوه و سبزی مانده و پلاسیده خودداری کنید. هر چه میوه‌ها و سبزی‌های خریداری شده تازه‌تر باشند دوره‌ ماندگاری‌ طولانی‌تری در یخچال خواهند داشت.

اگر می‌خواهید برای مدت کوتاه میوه‌ها (مانند زردآلو، هلو،گلابی و آلو) را نگهداری کنید، بهتر است که آن‌ها را در کیسه پلاستیکی در یخچال بگذارید و برای مدت طولانی تر بهتر است از کیسه پلاستیکی خارج کنید زیرا قرار دادن آن‌ها در کیسه باعث سریع‌تر شدن فرآیند رسیدن خواهد شد. چنانچه میوه‌‌ها رسیده اند، به هیچ وجه آن‌ها را در کیسه نگذارید.

میوه ها را بشوییم و درون یخچال بگذاریم یا نه؟

بهتر است میوه کاملا پاک و تمیز شوند و در یخچال قرارگیرند لزومی به شستن تمام میوه‌‌ها نیست مگر برای مواردی که سریعا خورده می‌‌شود. شستن میوه‌‌ها خصوصا اگر قبل گذاشتن در یخچال کاملا خشک نشده باشند باعث رسیدگی سریع و له شدگی خود میوه و میوه‌‌های دیگر می‌‌شود. در صورت شستن میوه‌‌ها و گذاشتن آنها در قفسه میوه حتما قسمت کنترل رطوبت قفسه را بر روی رطوبت بالا قرار دهید تا از خرابی میوه‌‌ها جلوگیری کرده باشید. دائما میوه‌‌ها را چک کنید و آن‌هایی که سطحشان خراب یا له‌شده و لکه‌دار هستند را از بقیه جدا کنید.

سبزی ها را چگونه در یخچال نگهداری کنیم؟

بهتر است سبزی‌های برگ سبزی مانند اسفناج را در کیسه‌ای پلاستیکی قرار دهید و در یخچال نگهداری کنید. سبزیجاتی مانند کاهو را نیز در کاغذ بپیچید و در یخچال بگذارید. در مورد سبزی خوردن نیز بعد از شستشو و خشک کردن کامل آن، در ظرف رویی دردار در یخچال نگهداری شود با این کار شما تا 5، 6 روز سبزی خوردن تازه دارید. سبزیجاتی مانند انواع کلم‌ها و گل کلم را نشسته در یخچال بگذارید و قبل از هر بار مصرف آن‌ها را بشویید (شستن میوه و سبزی رطوبت کافی را برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌‌کند بنابراین بهتر است که درست قبل از مصرف شستشو انجام شود مگر در مواردی که به طور کامل خشک و سریع مصرف شوند).

گوجه فرنگی‌‌های له و نرم را از انواع سالم و سفت جدا کنید. برای ماندگاری بهتر قارچ، آن را در پاکت‌های کاغذی قرار دهید (از قرار دادن قارچ در کیسه‌های پلاستیکی خودداری کنید). سبزیجاتی مانند هویج، شلغم، چغندر، ذرت در کیسه پلاستیکی در قفسه سبزیجات قابل نگهداری هستند.

شیرینی‌‌ها

شیرینی خشک در دمای اتاق قابل نگهداری است ولی شیرینی تر و خامه‌ای حتما بایستی در یخچال (حداکثر تا 3 روز) نگهداری شود.

نان

بهتر است که برای مدت کوتاه، نان را درون یک پارچه نخی و سپس آن را داخل یخچال بگذارید. این طوری، نان دیرتر کپک می‌‌‌زند ولی یکی‌ دو روزه بیات می‌‌‌شود. اگر می‌‌خواهید نان را بیشتر از 2 روز نگه دارید، باید آن را به اندازه وعده‌‌‌های خوراکی ‌تان تقسیم کنید و بعد داخل فریزر بگذارید.

مواد لبنی

مواد لبنی به دلیل بالا بودن محتوی آب و پروتئین بسیار فساد پذیرند و بایستی در سردترین منطقه یخچال نگهداری شوند. کره و بستنی نیز بایستی در فریزر نگهداری شوند