زردک چیست و چه خواصی دارد ؟
زردک نوعی هوبج است که رنگ آن با هویج های معمولی فرق داشته و زرد رنگ است.در اینجا با هویج زرد یا زردک و خواصش بیشتر آشنا میشوید.
زردک نوعی از هویج است که رنگ آن به جای نارنجی زرد رنگ است و یک هویج ایرانی است که برای فصل زمستان است.در ادامه این مطلب از پارس نیوز شما با زردک و خواص آن بیشتر آشنا میشوید.
زردک چیست ؟
هویج زرد که با نام زردک یا هویج ایرانی نیز شناخته شده است، یکی از اعضای خانواده هویج‌ها است؛ با این تفاوت که این نوع نسبت به انواع دیگر شیرین‌تر بوده و طعمی بین مزه سیب‌زمینی و هویج دارد!
زردک، برخلاف اقوام دیگرش یعنی هویج نارنجی، کمتر شناخته شده، ولی بدون شک این ریشه گیاهی دارای خواص بسیار زیادی است که در ادامه به ۵ مورد از خواص هویج زرد اشاره خواهیم کرد که شما را شگفت‌زده میکند. این ریشه گیاهی را میتوانید به‌صورت آب‌پز، پخته یا خام میل کنید.
پیشنهاد می‌کنیم که در هنگام خرید، اندازه کوچکتر آن را انتخاب کنید؛ چون شیرین‌تر و آبدارتر است. شاید در ابتدا ظاهر این نوع هویج به‌نظرتان کمی رنگ‌پریده و بی‌خاصیت باشد؛ اما شک نکنید که با دانستن خاصیت این هویج، آن را در لیست سبزیجات محبوبتان قرار خواهید داد.
ارزش غذایی زردک
زردک به دلیل دارا بودن تعدادی از مواد مغذی و ویتامین ها، یک سبزی بسیار متنوع و دارای طیف گسترده ای از فواید سلامتی است. این ماده حاوی مواد معدنی مانند فسفر، پتاسیم، منیزیم، منگنز، روی و آهن است. سرشار از فولات است و همچنین دارای ویتامین هایی مانند ویتامین B ،C، E و K است که برای سلامتی ما بسیار مفید می باشد.
فرق زردک و هویج و شلغم
هزاران سال است که افراد زردک و هویج را با هم اشتباه می‌گیرند. ظاهرا رومی‌های باستان اولین کسانی بودند که تخم زردک را کاشتند، اما این گیاه از همان ابتدا در دسته هویج‌ها قرار گرفت تا منشأ آن نامشخص باشد. زردک و هویج خانواده مشابهی دارند، اما بیشترین تفاوت آنها طعمشان است.
طعم اولی شیرین‌تر و مانند گیاه شیرین‌بیان و کمی تند است، در حالی که شیرینی هویج بیشتر به انواع کدوی زمستانی شباهت دارد. شلغم یکی دیگر از انواع سبزیجات ریشه‌ای است که اغلب آن را با زردک مقایسه می‌کنند، اما این دو به خانواده‌های کاملا متفاوتی تعلق دارند. شلغم از خانواده براسیکاسه است. طعم شلغم در مقایسه با زردک اندکی تلخ‌تر و تندتر است.
همچنین در پارس نیوز بخوانید : آنچه از شلغم نمی دانید !
فواید و خواص هویج زرد یا همان زردک
بهبود سلامت قلب
زردک حاوی مقادیر زیادی پتاسیم است، که به عنوان یک گشادکننده عروق عمل می کند و باعث کاهش فشار خون و استرس روی قلب می شود. مقادیر زیاد فولات موجود در این گیاه ریشه باعث کاهش سطح هموسیستئین در خون می شود، که عموماً با خطر بیشتری از بیماری های قلبی همراه است. فیبر موجود در این ریشه به کاهش سطح کلسترول کمک می کند. بنابراین، این سبزیجات ریشه ای در جلوگیری از سکته مغزی، آترواسکلروز و سایر مشکلات عروق کرونر کمک می کنند.
سرشار از فیبر غذایی
یکی از دانشمندان علوم تغذیه ای در مقاله ای با عنوان "سبزیجات سفید:یک منبع فراموش شده از مواد مغذی" می گوید که سبزیجات سفید یا نزدیک به آن مانند شقاقل به دلیل داشتن فیبر بالای آنها مورد تحسین قرار گرفته است؛ به ویژه، آنها از فیبر محلول تشکیل شده اند. این تنوع با کاهش سطح کلسترول، کاهش سطح قند خون، جلوگیری از دیورتیکولیت، کاهش چاقی، افزایش هضم و موارد دیگر ارتباط نزدیکی دارد.
کاهش نقایص نوزاد
زردک سرشار از فولات (ویتامین B9 یا اسید فولیک) است، که همچنین با کاهش نقص هنگام تولد لوله عصبی شامل شکاف کام، اسپینا بیفیدا و آسیب مغزی در نوزادان همراه است. آنها همچنین در بهینه‌سازی فرایندهای متابولیکی مرتبط با تولید انرژی و سیستم عصبی کمک می کنند. علاوه بر این، این سبزیجات به مادران جدید برای مقابله با افسردگی پس از زایمان کمک می کند.
کاهش احتمال ابتلا به سرطان سینه
مشخص شده است که مصرف فیبر کافی در نوجوانی و جوانی تا حد زیادی احتمال ابتلا به سرطان سینه در سنین بیشتر را کاهش میدهد. مصرف زردک روشی عالی برای افزایش جذب فیبر در بدن است، به‌خصوص با توجه به اینکه رژیم غذایی افراد زیادی فیبر کافی ندارد. این گیاه خوراکی همچنین حاوی ویتامین‌های آنتی‌اکسیدان مانند ویتامین C و ویتامین E است. این ویتامین‌ها به بدن کمک می‌کنند رادیکال‌های آزاد را نابود کند و آسیب به دی‌ان‌ای را کاهش می‌دهند که یکی از دلایل شکل‌گیری سرطان است.
غنی از فولات و پتاسیم
پتاسیم اضافی موجود در زردک با کنترل اثرات سدیم به تنظیم ضربان قلب و فشار خون کمک می کند. در حالی که مقدار زیادی فولات موجود در این گیاه باعث رشد گلبول‌های قرمز و همچنین جلوگیری از بیماری های عصبی می شود.
تقویت استخوان‌ها
زردک مقدار زیادی منیزیم و کلسیم دارد که هر دو برای تقویت استخوان‌ها بسیار مهم‌اند. یک فنجان زردک آب‌پز بیش از ۴۵ میلی‌گرم منیزیم دارد. مقدار منیزیم پیشنهاد‌شده روزانه برای بزرگ‌سالان ۳۲۰ تا ۴۲۰ میلی‌گرم است و این سبزی ریشه‌ای بیش از ۱۰درصد نیاز بدن را تأمین میکند.
جلوگیری از بیماری دیورتیکولوز
مصرف فیبر کافی برای سلامت روده بسیار مهم است. هر واحد زردک ۶ گرم فیبر دارد تا با مصرف این گیاه بخش زیادی از نیاز روزانه فیبر (۲۰ تا ۳۰ گرم) خود را تأمین کنید. تأمین فیبر غیرمحلول کافی از چنین غذاهایی احتمال ابتلا به بیماری دیورتیکولوز را تا ۴۰درصد کاهش میدهد.
بهبود زخم
بدن ما بدون ویتامین C کافی نمی‌تواند کلاژن بسازد که نقش مهمی در ساختار پوست دارد. خواص آنتی‌اکسیدانی ویتامین C در بهبود زخم نقش قابل‌توجهی دارد و این ویتامین به‌عنوان پیش‌ماده کلاژن نیز عمل میکند. بدن ما قادر به تولید ویتامین C نیست، اما خوشبختانه زردک منبع خوبی برای آن محسوب می‌شود. نیاز روزانه بدن به ویتامین C حدود ۷۵ تا ۹۰ گرم است و هر واحد زردک ۲۰ گرم از این ویتامین را تأمین میکند.
کمک به کاهش وزن
زردک با توجه به کالری کم و فیبر زیادی که دارد، انتخاب مناسبی برای رژیم غذایی سالم مخصوص کاهش وزن است. حرکت فیبر از میان مجرای گوارشی آهسته است تا مدت بیشتری احساس سیری کنید و اشتهای کمتری داشته باشید.
بر اساس تحقیقی که اخیرا انجام شده است، افزایش روزانه مصرف فیبر تا ۱۴ گرم ممکن است جذب کالری را تا ۱۰درصد کاهش دهد و فرد طی ۴ ماه تا ۱٫۹ کیلوگرم وزن کم کند. از طرف دیگر سبزیجات ریشه‌ای ماند زردک ۷۹٫۵درصد آب دارند. طبق تحقیقات، خوردن غذاهایی با محتوای آب زیاد ممکن است با کاهش جذب کالری و کم‌کردن وزن مرتبط باشد.
تقویت قوای جسمی
طیف گسترده ای از مواد معدنی و ویتامین ها در شقاقل باعث می شود که آنها یک میان وعده ایده آل یا یک رژیم غذایی اضافی باشند. آنها بخش مهمی از یک رژیم متعادل را تشکیل می دهند.
بهداشت دهان و دندان
ویتامین C و فولات موجود در زردک باعث بهبود سلامت کلی دهان با جلوگیری از التهاب زبان، لثه، درد دندان و بوی بد دهان می شود. این مواد، لثه سالم را حفظ می کند و باعث ایجاد دندان های قوی می شود.
تولید آنزیم
شقاقل منگنز را تأمین می کند، که یک عنصر اساسی بسیاری از آنزیم ها در بدن است. بنابراین، آنها به تولید آنزیم هایی کمک می کنند که در مدیریت سلامت دستگاه گوارش، عملکرد آنتی اکسیدان، بهبود زخم و... کمک می کنند.
کمک هضم
فیبر رژیم غذایی محلول در زردک، جزء اصلی فرآیند هضم بدن ماست و باعث تسهیل حرکت سالم غذا از طریق دستگاه گوارش می شود. این ماده در کاهش یبوست و جلوگیری از سایر اختلالات دستگاه گوارش کمک می کند.
چشم را تقویت کنید
گزارش‌ها مجلات تحقیقات علمی نشان می دهند که اسید اسکوربیک، که در شقاقل نیز وجود دارد، از بروز مشکلات مختلف چشم از جمله دژنراسیون ماکولا یا زوال بینایی وابسته به سن جلوگیری می کند، که باعث تاری دید در افراد مسن می شود. آنتی اکسیدان های موجود در شقاقل نیز از چشم در برابر صدمات ناشی از خورشید محافظت می کنند؛ به طور کلی به تقویت سلامت چشم و بینایی کمک می کند.
دارای پتانسیل ضد سرطان
فالکارینول، یک آنتی اکسیدان موجود در شقاقل که ممکن است دارای خواص ضد سرطانی باشد، همچنین به از بین بردن سلولهای توموری کمک می کند.
تقویت سلامت مغز
همانطور که در نمناک گفته شده است، پتاسیم و فولات موجود در شقاقل با افسردگی، اضطراب و سایر موارد ذهنی مبارزه می کند. آنها همچنین به شما کمک می کنند متمرکز تر و هوشیار باشید، بنابراین تأثیر مثبتی بر سلامت کلی عصبی می گذارد.
جلوگیری از بیماری های تنفسی
خواص ضد التهابی زردک و کاروتنوئید موجود در آن به درمان بسیاری از مشکلات تنفسی و عفونت ها کمک می کند. این موارد شامل سینوزیت، آسم، خس‌خس سینه، آمفیزم (کیسه های هوای آسیب دیده در ریه ها)، برونشیت، تنگی نفس و سایر بیماری های تنفسی است.
منبع غنی ویتامین C
ویتامین C موجود در شقاقل باعث تولید گلبول های سفید خون برای حمله به میکروب های خارجی در بدن می شود، علاوه بر این به عنوان یک عنصر اصلی در تولید کلاژن که یک ساختار اساسی در بدن ماست، عمل می کند.
از کم خونی جلوگیری می کند
چنانچه در بخش سلامت نمناک اشاره شده است ویتامین C، ویتامین B9 و آهن موجود در زردک برای افزایش جریان خون و جلوگیری از کم خونی به ویژه در خانم ها بسیار مهم است. علاوه بر این، ویتامین E در ساخت گلبول های قرمز خون کمک می کند و از این طریق باعث افزایش انتقال اکسیژن در بدن می شود.
مراقبت از پوست
شقاقل، سرشار از ویتامین C، آنتی اکسیدان و خاصیت ضد پیری دارد. این خواص به جلوگیری از چین و چروک، تقویت خاصیت ارتجاعی پوست و ترمیم سلولهای آسیب دیده پوست کمک می کند.
کاهش خطر ابتلا به دیابت
خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را با مصرف زردک کاهش دهید. مطالعات متعددی نشان می دهند که بین مصرف غذاهای غنی از فیبر مانند زردک و کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 ارتباط مستقیمی وجود دارد. یک فنجان شقاقل تقریباً 7 گرم فیبر مخصوصاً فیبر محلول دارد که وظیفه آن پایین آمدن سطح کلسترول و تنظیم قند خون است.
مبارزه با سرطان
آنها می توانند به مبارزه با سرطان روده بزرگ کمک کنند. FAD موجود در زردک همچنین نشان داده است که رشد تومور را مهار می کند. این سلول قادر به یافتن سلولهای سرطانی روده بزرگ است در حالیکه سلول های سالم آسیب نبینند. این ترکیب ثابت شده است که مؤثرترین ترکیب در مقابله با لوسمی لنفوبلاستیک حاد است، شایعترین بدخیمی که در کودکان تشخیص داده شده است.
خواص زردک در طب سنتی
میل جنسی در زن و مرد را افزایش میدهد.
منی را زیاد کرده و نعوظ را تقویت می کند.
هویج زردک مقوی معده و ملین است و به درمان یبوست کمک میکند.
زردک مواد غلیظ موجود در بدن را دفع می کند و برای کم کردن اثرات سو غذاهای غلیظ مثل کله پاچه و حلیم میتوانید از زردک آب پز همراه غذا استفاده نمایید.
برای درمان بیماری های تنفسی ازجمله اسم ، سرفه خشک و سرفه مزمن مفید است.
نوشیدن شیر و آب هویج می تواند به درمان سرفه کمک کند.
مصرف مربا و حلوای زردک برای تحریک قوای جنسی و تقویت باروری موثر است.
پرورده زردک در سرکه برای تحلیل طحال مفید است.
مصرف زردک برای بیمارانی که به دلیل ضعف دچار یبوست شده اند بسیار مفید است.
مصرف زردک خام یا آب پز از ریزه خواری و اشتهای کاذب پیشگیری میکند.
مصرف زردک باعث افزایش ترشح بزاق دهان می شود.
ویتامین ها و مواد معدنی موجود در زردک باعث ترشح بیشتر بزاق و هضم بهتر غذا می شود.
مصرف منظم طردک برای پیشگیری از زخم معده و کاهش اختلالات گوارشی مفید است.
زرک خاصیت ادرار آور دارد و برای دفع سنگ کلیه و مثانه مفید است.
مصرف زردک در مادران شیرده باعث افزایش شیر مادر می شود.
کشیدن آب زردک روی پوست صورت باعث روشن شدن رنگ چهره می شود.
باز کننده انسداد کبد است.
حساسیت به زردک
مصرف این گیاه ممکن است باعث ایجاد نوعی حساسیت غذایی به‌اسم سندرم حساسیت اورال شود. پختن این گیاه به‌جای مصرف خام آن، احتمال بروز این مشکل را کاهش میدهد. افرادی که به زردک حساسیت دارند ممکن است با مصرف آن کهیر بزنند یا واکنشی به‌اسم درماتیت آلرژیک تماسی از خود نشان دهند که به‌شکل جوش ظاهر می‌شود. خارش و سوزش پوست یا تورم دهان، لب‌ها و زبان نیز از علائم احتمالی حساسیت به این سبزی ریشه‌ای محسوب می‌شوند.
عوارض زردک
مقدار زیاد پتاسیم موجود در زردک برای اکثر افراد مفید است، اما مصرف این گیاه به کسانی که بیماری کلیوی دارند پیشنهاد نمی‌شود، زیرا باعث تجمع پتاسیم در خونشان می‌شود. اگر کلیه‌های ضعیف یا معیوب دارید، پیش از اضافه‌کردن آن به رژیم غذایی خود، با متخصص تغذیه مشورت کنید.
همچنین اگر به خوردن فیبر زیاد عادت ندارید، افزایش ناگهانی مصرف این گیاه ممکن است به سیستم گوارشی شما فشار وارد کند. برای جلوگیری از این مشکل، به‌آهستگی مصرف غذاهای غنی از فیبر را افزایش دهید تا بدن به‌مرور خود را با رژیم غذایی جدیدتان سازگار کند.
انواع زردک
چندین نوع از این گیاه وجود دارند که از نظر قدرت مقاومت در برابر بیماری‌های متفاوت با هم متفاوت‌اند. بعضی از انواع این گیاه در خاک‌های خاصی بهتر رشد می‌کنند و شکل و اندازه‌شان فرق دارد.
بهترین فصل برداشت زردک
بهترین فصل برداشت زردک بهار است، اما در پاییز نیز وارد بازار می‌شود. زردک در ماه‌های سرد زمستان طعم شیرینی به خود می‌گیرد. انواع کوچکتر این گیاه آنتی‌اکسیدان‌های بیشتری دارند. بنابراین برای حداکثر استفاده از ارزش غذایی‌‌اش موقع خرید به اندازه‌اش دقت کنید.
نحوه نگهداری
بهترین روش نگهداری زردک در یخچال داخل کیسه پلاستیکی یا جامیوه‌ای است تا جلوی خشک‌شدن آن را بگیرید. این گیاه خوراکی را میتوانید داخل یخچال به‌مدت ۲ تا ۶ ماه نگه دارید. پیش از مصرف آن را با دقت و کامل زیر آب بشویید، سپس سر و تهش را بزنید و پوستش را جدا کنید.
نحوه مصرف و پختن
اغلب زردک را خام مصرف می‌کنند. این گیاه زمانی که پخته می‌شود، طعم خاکی‌تر و کمتر شیرینی دارد. برای مصرف این گیاه آن را خرد می‌کنند یا برش می‌زنند و آن را میتوانید در سالاد همراه سبزیجات برگ‌دار یا سایر سبزیجات ریشه‌ای خام (مانند تربچه یا هویج) میل کنید.
اگر می‌خواهید طعم زردک خام را متعادل کنید، کمی آب لیمو، نمک دریا و روغن زیتون روی آن بریزید. زردک مانند سیب اگر مدت زیادی در هوای آزاد بماند، اکسیده خواهد شد. اگر می‌خواهید این گیاه را قبل از پختن آماده کنید، آن را در یک ظرف حاوی آب و اندکی آب لیمو قرار دهید. زردک را میتوانید به یکی از دو روش زیر برشته کنید یا آب‌پز کنید و به‌جای پوره سیب‌زمینی نیز مصرف کنید.
۱. آب‌پزکردن
- سر و ته زردک را جدا کنید و پوست آن را بگیرید. سپس آن را به اندازه‌های کوچک برش بزنید.
- در یک قابلمه متوسط اندکی آب بریزید. به‌مدت تقریبا ۱۰ دقیقه زردک‌ها را داخل آب بجوشانید تا زمانی که چنگال راحت داخلشان فرو برود.
- زردک‌ها را به ظرف دیگری انتقال دهید و با استفاده از چنگال له کنید تا شبیه به پوره سیب‌زمینی شوند. سپس آن را با کره یا هر ماده غذایی دیگری که دوست دارید ترکیب و میل کنید.
۲. برشته‌کردن
زمانی که زردک را در دمای زیاد برشته می‌کنید، طعم آن مانند هویج و دیگر سبزیجات ریشه‌ای شیرین‌تر می‌شود. کاراملی‌شدن قندهای طبیعی داخل این گیاه آن را ترد میکند. روی زردک برشته را میتوانید با مقداری فلفل پاپریکای شیرین و تند، شکر قهوهای و کمی پودر چیلی تزئین کنید.
- فر را تا دمای ۲۱۸ درجه سانتی‌گراد گرم کنید.
- پوست زردک‌ها را بگیرید. سر و ته آنها را بزنید و به اندازه‌های کوچک برش بزنید.
- روی زردک‌ها مقداری روغن زیتون، روغن کانولا، نمک و فلفل (یا هر ادویه دیگری که دوست دارید) بریزید و روی سینی فر قرار دهید.
- اجازه دهید سینی ۲۰ تا ۵۰ دقیقه داخل فر بماند.
- به‌همراه زردک میتوانید سایر سبزیجات ریشه‌ای را نیز برشته کنید. فقط حواستان باشد اندازه همه یکسان باشد تا یکنواخت برشته شوند.
راه و روش مصرف زردک
زردک را نباید خام مصرف کنید؛ زیرا نفاخ و دیرهضم است و بهتر است پخته باشد تا هضم راحت تری داشته باشد. بهترین راه استفاده از خواص زردک تهیه مربا، حلوا و ترشی آن است.
برای اینکه کودک شیرخوار شما نیز از فواید زردک بهره ببرد ابتدا 200 گرم زردک را با یک لیتر آب بجوشانید تا کاملا نرم شوند. سپس آن را صاف کرده و به نسبت مساوی با شیر مخلوط نمایید و به کودک بدهید.
نحوه مصرف تخم زردک
یک قاشق غذاخوری تخم زردک را در یک لیوان آب جوش ریخته و به مدت 5 دقیقه دم کنید. این دم کرده باعث افزایش شیر مادران شیرده می شود.
نحوه مصرف برگ زردک
برگ زردک را با آب جوشانده و غرغره کنید. این کار برای آماس مخاط دندان و دهان مفید است.
طبع زردک
طبع یا مزاج زردک گرم و تر است و دارای رطوبت بسیار خوب می باشد. زردک با خواص فراوانی که دارد برای افراد گرم مزاج توصیه نمی شود؛ زیرا در این افراد سردردهای شدید ایجاد می کند. اگر سرد مزاج هستید، بهتر است زردک را با عسل میل کنید تا عوارضی برای شما نداشته باشد.
خواص شقاقل در بارداری
- در صورت مصرف زردک توسط بانوان باردار، خطر معلولیت و نقص جنین تا حد زیادی کاهش می یابد.
- فولات موجود در شقاقل از بروز کم خونی در دوران بارداری جلوگیری می کند.
- زردک سرشار از ویتامین های B1، B2، C، پتاسیم و فیبر است و برای زنان باردار مفید است.
- مصرف زردک در دوره بارداری به سلامت جنین و مادر کمک می کند و خطر نقص جنین را در زنان باردار کم می کند.
- ویتامین k موجود در این ماده غذایی به رشد سلولهای جنین کمک میکند.
عوارض جانبی و آلرژی شقاقل یا زردک
برخی از افراد حساس ممکن است بعد از مصرف زردک، سندرم آلرژی دهان (OAS) و درماتیت تماسی را تجربه کنند. بثورات یا احساس سوزش در لب، دهان و گلو برخی از علائم OAS هستند. بنابراین توصیه می شود افراد با سابقه آلرژی قبل از مصرف این سبزیجات در رژیم غذایی خود با پزشک مشورت کنند.
موقع خرید زردک به چه نکاتی دقت کنیم ؟
زمانی که برای خرید زردک به بازار می‌روید، آنهایی را انتخاب کنید که ظاهر صاف و کوچک (۱۳ تا ۲۶ سانتی‌متر) دارند. زردک‌های بزرگ‌تر خوشمزه نیستند و جویدنشان آسان نیست. به‌جز اندازه، باید به تازه‌‌بودن این گیاه نیز دقت کنید و ظاهر چروکیده‌ای نداشته باشد. آنهایی را که رویشان لکه‌های بزرگ قهوهای است یا شکاف خورده‌اند، نخرید.
ارسال نظر