صفر تا صد شرایط فرزند خواندگی در ایران را بدانید

شرایط فرزند خواندگی در ایران چگونه است؟ برای اقدام به گرفتن فرزند نیاز به چه مدارکی می باشد؟ شرایط فرزند خواندگی برای افراد مجرد به چه صورت است؟ شرایط ارث بری فرزند خوانده چگونه است؟ صفر تا صد اطلاعاتی که درباره ی فرزندخواندگی نیاز دارید را در پارس نیوز بخوانید.

شرایط فرزند خواندگی برای زن و شوهر

در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی ‌سرپرست و بد سرپرست مصوب1392 به شرح شرایط زوجینی که قصد پذیرش فرزند از سازمان بهزیستی دارند پرداخته است. مطابق ماده 5 قانون مذکور زن و شوهری که پنج سال از تاریخ ازدواج آنان گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند مشروط به این که حداقل یکی از آنان بیش از سی سال سن داشته باشد می‌توانند درخواست فرزندخواندگی را ارائه دهند ، استفاده از مشاوره حقوقی توسط وکیل فرزندخواندگی.

مدارک مورد نیاز

متقاضیان فرزند خواندگی باید تقاضای رسمی خود مبنی برفرزند پذیری را به سازمان بهزیستی اعلام نمایند. این تقاضا حتما ‌باید به امضای متقاضیان رسیده وشامل نشانی وشماره تلفن متقاضیان باشد. گاهی متقاضیان شروع کار را از دادگاه آغاز می ‌کنند و سپس به بهزیستی معرفی می شوند.‌

• تصویر شناسنامه زوجین صفحه اول و دوم
• تصویر سند ازدواج
• گواهی عدم بچه دار شدن از پزشک متخصص زنان و زایمان در مورد زوجه
• گواهی پزشکی قانونی مبنی بر عقیم بودن زوجین یا یکی از آنان
• ارائه حکم سرپرستی آزمایشی از مراجع قضایی
• گواهی برگ عدم سوء پیشینه کیفری زوجین
• گواهی سلامت جسم و روان از پزشک قانونی برای زوجین
• گواهی تمکن مالی، اعم از فیش حقوقی، فتوکپی سند منزل مسکونی، ماشین، ...‌
• گواهی سلامت از پزشک مبنی بر عدم ابتلا به بیماری های صعب العلاج و واگیردار
• گواهی عدم اعتیاد

سازمان بهزیستی موظف است درصورت لزوم متقاضیان را برای دریافت گواهینامه های مورد نیاز به سازمان های ذیربط ‌معرفی نماید.‌

شرایط فرزند خواندگی برای زنان مجرد

در گذشته شرط پذیرش فرزند از بهزیستی تنها برای افراد متأهل در نظر گرفته شده بود اما یکی از نوآوری ‌های قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بد سرپرست مصوب 1392 این است که مجردین خانم را وارد نهاد فرزندخواندگی کرده است. بدین توضیح که دختران و زنان فاقد شوهر، درصورتی که حداقل 30 سال سن داشته باشند، منحصراً حق سرپرستی فرزندان دختر را خواهند داشت.

شرایط فرزند خواندگی برای زن و شوهر دارای فرزند

زن و شوهری که دارای فرزند هستند نیز میتوانند تقاضای پذیرش فرزند کنند. اولویت در پذیرش سرپرستی به ترتیب با زن و شوهر بدون فرزند، سپس زنان و دختران بدون شوهر فاقد فرزند و در نهایت زن و شوهر دارای فرزند است.

شرایط درخواست‌ کنندگان سرپرستی

افرادی که از سازمان بهزیستی کشور درخواست فرزندخواندگی دارند باید دارای شرایط ذیل باشند:

1. تقیّد به انجام واجبات و ترک محرمات
2. عدم محکومیت جزایی مؤثر
3. تمکن مالی
4. عدم حجر
5. سلامت جسمی و روانی لازم و توانایی عملی برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی
6. نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، مواد روانگردان و الکل
7. صلاحیت اخلاقی
8. عدم ابتلاء به بیماری های واگیر و یا صعب العلاج
9. اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

شرایط فرزند تحت سرپرستی

فرزندی که تحت سرپرستی واقع میشود باید مشخصات ذیل را داشته باشد:

1. امکان شناخت هیچ یک از پدر، مادر و جد پدری آنان وجود نداشته باشد.
2. پدر، مادر، جد پدری و وصی منصوب ازسوی ولی قهری آنان در قید حیات نباشند.
3. افرادی که سرپرستی آنان به موجب حکم مراجع صلاحیتدار به سازمان بهزیستی سپرده شده و تا زمان دوسال از تاریخ سپردن آنان به سازمان، پدر یا مادر برای سرپرستی آنان مراجعه ننموده باشند.
4. هیچ یک از پدر، مادر و جدپدری آنان و وصی منصوب از سوی ولی قهری صلاحیت سرپرستی را نداشته باشند.

ارث‌ بری فرزندخواندگی

براساس قوانین فرزندخوانده ارث نمی‌برد. بنابراین قانونگذار برای تأمین آینده کودک روش‌هایی را در نظر گرفته که به آنها جایگزین ‌های ارث گفته می‌شود. از جمله تملک بخشی از اموال متقاضیان سرپرستی به نفع فرزندخوانده در یکی از دفاتر اسناد رسمی و بیمه‌کردن عمر متقاضیان سرپرستی نزد یک شرکت بیمه سهامی ایران به نفع آینده کودک.

شیوه واگذاری فرزندخوانده به خارج‌ نشینان به چه شکل است؟

مطابق قانون، ایرانیان مقیم خارج با داشتن شرایط مندرج در قانون میتوانند متقاضی سرپرست کودکان داخل شوند و مراحلی همچون مصاحبه و بازدید از منزل توسط سرکنسول ‌گری ایران به انجام میرسد.

فرزندخوانده چگونه شناسنامه میگیرد؟

اداره ثبت احوال مکلف است پس از ابلاغ حکم قطعی سرپرستی توسط دادگاه، با حضور زوجین به صدور شناسنامه با مشخصات زوجین با درج توضیحات لازم اقدام کند. انتخاب نام نیز توسط سرپرست صورت خواهد پذیرفت.

هفت خوان رستم

بعد از احراز همه شرایط تازه باید پرونده تشکیل بدهید : نکته خیلی مهم اینکه : امور مربوط به فرزند خواندگی در هر استان فقط از طریق کمیته ستادی استان و توسط کمیته شبه خانواده استان انجام خواهد گرفت. اعضای این کمیته شامل مدیرکل بهزیستی استان، معاون امور اجتماعی، کارشناس شبه خانواده استان، کارشناس فرزند خواندگی، مددکار و کارشناس حقوقی استان است.

پس مهم است که برای اینکه صرف وقت و هزینه بیش  از حد نداشته باشید به جای مناسب مراجعه کنید.بعد از اینکه مدارک خود را تحویل دادید و تصمیم کمیته در مورد شما مثبت باشد ، شما در فهرست نوبت قرار می‌گیرید و درصورت فرارسیدن نوبت جهت انتخاب فرزند شیرخوارگاه معرفی می‌شوید.

1. بعد از انتخاب فرزند والدین متقاضی توسط بهزیستی استان به دادگاه صالحه جهت صدور قرار دوره آزمایشی (حکم سرپرستی موقت) معرفی خواهند شد.
2. پس از صدور حکم سرپرستی، کودک انتخابی طی صورتجلسه‌ای به والدین تحویل خواهد شد و مراتب به دادگاه مربوطه اعلام می‌شود.
3. درطی دوره آزمایشی 6 ماهه، باید حداقل سه بازدید از طرف مددکاران اجتماعی از خانواده فرزند پذیر به عمل آید.
4. درصورت تایید وضعیت مراقبت از فرزند و توانایی خانواده و حفظ منافع فرزند، گزارش نهایی تهیه و برای صدور حکم قطعی سرپرستی به دادگاه ذیربط منعکس می‌شود.
5. در مورد اخذ شناسنامه کودک با مشخصات والدین قانونی بعد از طی دوره شش ماهه آزمایشی و صدور حکم قطعی اقدام خواهد شد.
6. به منظور حفظ منافع فرزند، تامین آتیه وی و جبران عدم برخورداری فرزند از ارثیه والدین حقوقی، صلح یک سوم اموال والدین به فرزند خوانده از طریق دفتر خانه‌های رسمی ‌و حتی مراجع قضایی انجام می‌پذیرد.
7. افتتاح حساب پس انداز، بیمه آتیه یا روش‌های اطمینان بخش دیگری نیز می‌توانند از راهکارهایی باشند که به موازات صلح اموال انجام گیرد.

خانواده‌ها ۶ماه تحت نظر هستند

نکته‌ای که این مقام مسئول بر آن تاکید دارد این است که خانواده‌ها پس از گذراندن تمام مراحل، ۶ماه زیرنظر مشاوران بوده و سپس حکم فرزندخواندگی دائم صادر می‌شود. توضیح مدیرکل دفتر امور کودک و نوجوان سازمان بهزیستی درباره طولانی شدن واگذاری فرزند نیز این است که خانواده‌های متقاضی در ابتدا باید تشکیل پرونده و مدارک خود را مبنی بر نداشتن اعتیاد، تمکن مالی، سلامت روح و جسم و غیره ارائه دهند و سپس مددکار سازمان از محل سکونت آنها تحقیق کرده و در نهایت پرونده در کمیته ویژه در سازمان بهزیستی هر استان پیگیری و بررسی می‌شود. پس از سپری کردن مراحل قانونی، خانواده متقاضی فرزندخواندگی، فرزند مورد نظرشان را تحویل می‌گیرند.

در این میان، یکی از بندهای جدید به تصویب رسیده این است که قانون اجازه داده ایرانیان خارج از کشور هم متقاضی فرزند باشند و همچنین کودکان زیر ۱۶سال و بدسرپرست که در گذشته امکان واگذاری آنها وجود نداشت، شرایط فرزندخواندگی‌شان فراهم شده است. اما سازمان بهزیستی آمارهایی نیز از کودکانی که نگهداری می‌کند ارائه داده است.

براساس این اطلاعات، سالانه حدود ۱۵۰۰ کودک به فرزندخواندگی سپرده می‌شوند و در این میان، ۸۰۰ کودک از مراکز سازمان بهزیستی ترخیص می‌شوند که فرزندان بعد از رسیدن به سن ۱۸سالگی یا به دلیل ازدواج یا سربازی و تحصیلات دانشگاهی، از مراکز خارج می‌شوند که البته مددکاران ما چندین سال آنها را حمایت می‌کنند.

از سوی دیگر، نفریه اضافه می‌کند که ۸۵درصد کودکان نگهداری شده بدسرپرست هستند، برخی از کودکان دچار بیماری و معلولیت هستند و شرایط فرزندخواندگی را ندارند یا اینکه سن‌شان بالاست، به همین دلیل در مراکز سازمان بهزیستی نگهداری می‌شوند. به گفته وی، در مجموع هر چه سن کودک بیشتر می‌شود، متاسفانه درصد شانس فرزندخواندگی نیز کم خواهد شد.

جلوگیری از ناسازگاری و فرار کودک

اما همین مقام مسئول یکسری نکات درباره بهترین زمان اعلام فرزندخواندگی به کودک را هم اعلام می‌کند و می‌گوید: برای این اقدام ۸سالگی بهترین زمان است، باید در این سن به کودک گفته شود که در بهزیستی بوده و این خانواده، او را به فرزندی پذیرفته است و البته این موضوع باید به صورت قصه و بازی به کودکان گفته شود.

اگر بزرگتر شوند و به یک‌باره از راه‌های گوناگون این موضوع به گوش‌شان برسد دچار ناسازگاری، فراز از منزل یا آسیب‌های مختلفی می‌شوند و به همین دلیل باید این موضوع به فرزندان گفته شود.  به گفته مدیرکل امور کودک و نوجوان سازمان بهزیستی، عنوان کردن موضوع فرزندخواندگی باعث نمی‌شود که میان فرزند و والدین فاصله بیفتد و عوارض آن بسیار کمتر از عنوان ناگهانی این موضوع است.

تمامی اظهارات درحالی است که وقتی آمارها حاکی از آن است که به ازای هر کودک بهزیستی 5/7 خانواده متقاضی برای فرزندخواندگی وجود دارد و بهترین و سالم‌ترین حالت برای هر انسانی، بزرگ شدن در کانون گرم خانواده است بدیهی است کاهش مشکلات افراد برای فرزندخواندگی به‌طور حتم به‌نفع جامعه ایران و ایرانیان در آینده خواهد بود.

نفقه

در مورد خرجی دادن به فرزند خوانده هم قانون سکوت نکرده است : نفقه یا همان خرج زندگی طفل بر عهده سرپرستان وی است، به گونه‌ای که در روابط بین والدین و فرزندان وجود دارد، بدین معنا که در وهله اول بر عهده مرد و در صورت عدم توانایی مرد بر عهده زن است. در حقیقت احکام مربوط به نفقه در روابط بین فرزندخوانده و پدر و مادر واقعی اجرا می‌شود و این مساله با فرزندخواندگی از بین نمی‌رود و این امر تا زمانی است که کودک به سرپرستی نیاز دارد و زوجین سرپرست در اجرای این تکلیف مقدم بر آنان هستند.

طفل تحت سرپرستی نیز مانند اطفال دیگر باید از سرپرست خود اطاعت کند و به او احترام بگذارد. اداره اموال و نمایندگی قانونی از دیگر حقوق و تکالیف ناشی از سرپرستی است که بر این اساس اداره اموال و نمایندگی قانونی طفل به عهده سرپرست خواهد بود، بنابراین دادگاه در راه مصلحت طفل می‌تواند اداره اموال و نمایندگی قانونی طفل را به شخص دیگری واگذار کند.

ابطال حکم سرپرستی

ابطال حکم سرپرستی در حقیقت کابوسی است که والدین همیشه بعد از این همه دنگ و فنگ و رعایت تشریفات قانونی همیشه درگیر آنند. اما چه موقع حکم سرپرستی ابطال می‌شود؟

• هر گاه در اثر اعتراض پدر و مادر حقیقی طفل معلوم شود که شرایط صدور حکم فرزندخواندگی جمع نبوده یا در جریان دادرسی حیله‌ای به کار رفته است، دادگاه صادر کننده باید آن را ابطال کند.
• از دیگر موارد ، تقاضای دادستان از دادگاه در صورت سوء رفتار و عدم صلاحیت زوجین، تقاضای سرپرست به علت سوء رفتار کودک یا از دست دادن استطاعت مالی، توافق کودک با سرپرست پس از رسیدن به سن قانونی یا موافقت سرپرست با والدین واقعی کودک، از مواردی است که حکم سرپرستی فسخ می‌شود.