فواید مصرف ماهی با استخوان

انسان با دریافت غذاهای مناسب، کافی و متنوع، آنها را هضم نموده و در نهایت موادی را وارد جریان خون می کند که به آنها مواد مغذی گفته می شود. بیش از 40 نوع ماده مغذی از طریق غذاها وارد بدن می شوند، تا سلامت فرد حفظ شود و توان کافی برای انجام فعالیت های روزمره خود داشته باشد و ضمنا کودکان بتوانند رشد مناسب داشته باشند و افراد بیمار نیز بتوانند دوره بیماری و نقاهت را به سلامت پشت سر بگذارند.

برخی از مواد مغذی لازمست هر روز به مقدار زیاد (حداقل ده‌ها گرم) به بدن برسند که از جمله آنها می‌توان ترکیبات قندی، چربی ها و پروتئین ها را نام برد. در علم تغذیه به این گروه از مواد مغذی، درشت مغذی‌ها گفته می‌شود. بعضی دیگر از مواد مغذی فقط به اندازه محدود (حداکثر چند گرم) در روز باید وارد بدن شوند تا تغذیه مناسبی برای فرد رقم بخورد.

به این مواد مغذی، ریزمغذی ها گفته می شود. در علم تغذیه ریز‌مغذی ها را نیز به دو دسته مواد معدنی و ویتامین ها تقسیم می کنند. حفظ سلامت و نشاط انسان منوط به دریافت مناسب 13 نوع ویتامین و حدود 18 ماده معدنی است.

کلسیم یکی از مواد معدنی است که نقوش بسیاری را در بدن ایفا می‌کند. این ماده نه تنها در ساختمان استخوان ها و دندان ها نقش اساسی ایفا می کند، بلکه آنزیم های بسیاری نیز به این ماده حیاتی برای ساخته شدنشان نیاز دارند. کلسیم یکی از عوامل انعقاد خون است و ضمنا در انتقال پیام های عضلانی و عصبی نقش مهمی ایفا می کند.

مقدار کلسیم خون بشدت و بطور دقیق توسط سیستم های کنترل بدن مورد بررسی و تنظیم قرار می گیرد تا اندازه آن بطور دقیق در خون حفظ شود؛ زیرا هرنوع کاهش و یا افزایش کلسیم در خون، منجر به مشکلات قلبی - تنفسی حاد و لطمات جدی و حتی مرگ فرد می‌گردد.

هنگامی که کلسیم موجود در غذای فرد برای مدت طولانی کمتر از نیازش باشد، بدن تلاش می‌کند تا با استفاده از کلسیم موجود در استخوان ها، مقدار کلسیم خون را بدقت تنظیم کند. این کار بدن سبب می شود که پس از مدتی نه چندان طولانی، ذخیره کلسیم استخوان ها کاهش یابد و در نتیجه استخوان های فرد پوک شوند (پوکی استخوان یا استئوپروز).

در کودکان کاهش کلسیم استخوان ها منجر به نرمی استخوان (استئومالاسی) می‌شود که بدنبال آن نیز شکل استخوان ها بویژه در ناحیه استخوان های سینه و ساق پا، دستخوش تغییر و بدشکلی اندام می شود. ممکن است شما افرادی را دیده باشید که هنگام راه رفتن، پاهایشان در ناحیه ساق شبیه پرانتز باز و پرانتز بسته می باشد. این افراد در سنین کودکی به کمبود کلسیم و در نتیجه نرمی استخوان دچار بوده اند که عارضه بد شکلی استخوان های پا در آنها بصورت دائمی بجای مانده است.

مقدار کلسیم موجود در غذاهای مختلف متفاوت است و در واقع هر غذا دارای مواد مغذی مختلفی است که بسته به نوع آن غذا، مواد مغذی ای که با خوردن آن ماده غذایی وارد بدن می شوند، متفاوت اند. به همین دلیل نیز ما ناچاریم از غذاهای مختلفی استفاده کنیم؛ زیرا بعضی از آنها ویتامین بیشتری دارند، بعضی پروتئین بیشتر و بعضی هم مواد معدنی بیشتری را به بدن می رسانند.

غذاها را نیز برمبنای مقدار مواد مغذی که در خود دارند، به 5 گروه اصلی تقسیم بندی کرده اند. گروه غذایی غلات و مواد نشاسته ای، با رساندن مقدار قابل توجهی قندهای پیچیده به بدن، انرژی کافی را برای ما تامین می کنند.

مصرف میوه ها و سبزیجات، ویتامین های متعدد و فیبرهای مناسب غذایی را در اختیار بدن قرار می‌دهد و خوردن گوشت‌ها، تخم مرغ و حبوبات نیز پروتئین های ارزنده ای را به بدن وارد می سازد. از قدیم هم همگان می دانسته اند که مصرف لبنیات مقدار قابل توجهی کلسیم به بدن می رساند.

خوردن استخوان های ماهی های ریز بهترین پروتئین ها و اسیدهای چرب و کلسیم را به بدن می رسانند

چنانچه افراد بالای 40 سال مبتلا به پوکی استخوان حتی شروع به مصرف لبنیات کافی بنمایند، باز هم برای مقابله با این بیماری، با دشواری هایی روبرو خواهند بود.

برخی افراد که در مدت حیات خود لبنیات کافی دریافت نمی کرده‌اند، در معرض خطر جدی برای کاهش توده استخوانی خود هستند. اگر تا 40 سالگی فرد کلسیم کافی دریافت نکند، پوکی استخوانی که برای او به ارمغان نهاده می‌شود، تا انتهای عمر گریبانش را می گیرد.

این گونه افراد حتی با مصرف مکمل های حاوی مقادیر معتنابه کلسیم نیز، همواره با درجاتی از مشکلات استخوانی روبرو هستند. بنا براین، دو گروه در معرض خطر شدید مشکلات استخوانی عبارتند از کسانی که در کودکی، نوجوانی و جوانی مقدار لبنیات ناکافی مصرف می کنند و کسانی که در سنین بالای 40 سال قرار دارند و با مشکل پوکی استخوان دست به گریبان هستند.

چنانچه افراد بالای 40 سال مبتلا به پوکی استخوان حتی شروع به مصرف لبنیات کافی بنمایند، باز هم برای مقابله با این بیماری، با دشواری هایی روبرو خواهند بود. لذا بسیاری از این افراد بناچار به مصرف مکمل ها روی می آورند که البته همان گونه که ذکر شد، ممکن است چندان کارساز نیز نباشد. 

استخوان یکی از منابع عالی کلسیم است که مصرف آن برای همه انسان ها قابل توصیه است؛ ولی مصرف آن بویژه برای افراد مبتلا به نرمی و پوکی استخوان، فوق العاده ارزشمند است. لازم به ذکر است که جوشاندن استخوان و مصرف آب حاصله نمی تواند کلسیم فراوانی را به بدن وارد سازد، بلکه لازم است دقیقا خود استخوان جویده و بلعیده شود.

حتی کسانی که پوست تخم مرغ را در آبلیمو خوابانده و پس از نرم شدن پوسته تخم مرغ، آبلیموی باقیمانده را مصرف می کنند نیز، عایدی چندانی نخواهند داشت و این کار حتی می تواند به بیماری گوارشی در آنها منجر شود. توصیه جدی به افراد مبتلا به مشکلات تغذیه ای ناشی از کمبود کلسیم این است که مرغ را بخوبی بپزند و انتهای برجسته استخوان های دراز (مثل استخوان ران مرغ) را جویده و بخورند. استخوان ماهی برای جویده و خورده شدن جزو مناسب ترین گزینه ها محسوب می‌شود؛ زیرا استخوان ماهی نرم و نازک بوده و برای جویده و خورده شدن مناسبتر است.

امروزه رسم است که کنسرو برخی از ماهی ها حاوی استخوان نیز هست که مصرف کننده می‌تواند با لذت این ماهی همراه با استخوان را خورده و از عواید آن استفاده کند. لازم به یادآوری است که خود گوشت ها (اعم از گوشت های قرمز یا سفید) کلسیم کمی دارند و لذا فقط با خوردن خود استخوان است که می توان مقدار مناسب کلسیم را دریافت نمود.

ماهی های ریز (از قبیل کیلکا و ساردین) نه تنها بهترین پروتئین ها و اسیدهای چرب را به بدن می رسانند، بلکه هنگامی که با استخوان جویده و خورده شوند، کلسیم قابل توجهی را نیز به بدن وارد می سازند. استخوان های ریز ماهی های کمی درشت تر (که اصطلاحا به آنها تیغ ماهی گفته می شود) نیز برای خوردن مناسب هستند.

ولی شرط مهم در مورد مصرف تمام استخوان ها و از جمله تیغ و استخوان ماهی آن است که بخوبی پخته شده باشند، به گونه ای که وقتی در دهان جویده می شوند، براحتی نرم و بلعیده شوند و خدای ناکرده در گلو یا دیگر قسمت های دستگاه گوارش گیر نکنند. به همین دلیل نیز مصرف ماهی های کوچک با استخوان بیشتر قابل توصیه است؛ زیرا استخوان های آنها بخودی خود بسیار ریز و نرم و بی آزار است و با حرارت اندک نیز خود ماهی و تیغ آن بخوبی پخته و قابل مصرف می شود.