کنفرانس ضد ایرانی ورشو؛ شکستی دیگر برای ترامپ

وزیر خارجه آمریکا همچنین گفت که همایش مذکور در راستای ارتقای ثبات، امنیت و آزادی در منطقه غرب آسیا و با هدف کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران برگزار خواهد شد.

اظهارات پامپئو و اعلام خبر برگزاری این نشست در ورشو واکنش محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران را در پی داشت و او همان روز (جمعه 21 دی ماه) در صفحه توئیترش نوشت: «جهت یادآوری به میزبان/شرکت‌کنندگان همایش ضدایرانی: کسانی که در آخرین نمایش ضدایرانی آمریکا شرکت کردند یا مرده‌اند یا سیاه‌رو شده‌اند و یا به حاشیه رانده شدند و ایران قوی‌تر از همیشه است. دولت لهستان نمی‌تواند این ننگ را پاک کند: در حالی که ایران لهستانی‌ها را در جنگ جهانی دوم نجات داد، این کشور اکنون میزبان یک سیرک درمانده ضدایرانی شده است.»

از سوی دیگر سید عباس عراقچی نیز با انتشار تصویری از قبرستان لهستانی‌ها در تهران در صفحه توئیترش این گونه نوشت: «۱۸۹۲ لهستانی از ۱۹۴۲ تاکنون در قبرستان لهستانی‌ها در قلب تهران آرمیده‌اند.بیش از یکصد هزار لهستانی پس از آزادی از اردوگاه‌های کار اجباری استالین از راه ایران بازگشتند.قبرستان‌ها در ایران بعداز ۳۰ سال قابل جایگزینی هستند، اما مردم تهران ۷۷ سال است که احترام میهمانان خودرا نگاه داشته‌اند.»

در همین راستا و یک روز بعد از اظهارات پامپئو «ویچخ اونلت» کاردار لهستان در تهران به وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران فراخوانده شد. در این دیدار که روز شنبه 22 دی ماه انجام شد، رئیس اداره اول شرق اروپای وزارت امور خارجه مراتب اعتراض رسمی جمهوری اسلامی ایران نسبت به اقدام طرف لهستانی در همراهی با آمریکا برای برگزاری این کنفرانس را اعلام داشته و گفت: این یک حرکت خصمانه از سوی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران است و انتظار می‌رود لهستان از همراهی با آمریکا در برگزاری این کنفرانس خودداری کند.

کاردار لهستان در این دیدار با ارائه توضیحاتی در خصوص کنفرانس مذکور،  بر ضد ایرانی نبودن آن و بیان اینکه مواضع لهستان با اظهارات اخیر مقامات آمریکایی متفاوت است، تاکید کرد. 

رئیس اداره اول شرق اروپای وزارت امور خارجه کشورمان با ناکافی دانستن این توضیحات و تاکید بر ضرورت اقدام جبرانی فوری دولت لهستان تاکید کرد: در غیر این صورت جمهوری اسلامی ناچار به اتخاذ اقدامات متقابل است.

فراخواندن کاردار لهستان به وزارت خارجه ایران، واکنش لهستان را در پی داشت و وزارت خارجه لهستان یک روز بعد (یکشنبه 23 دی ماه) با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: «به عقیده ما، جامعه بین‌الملل این حق را دارد که موضوعات مختلف منطقه‌ای و جهانی را به بحث گذاشته و لهستان هم [این حق را دارد] که کنفرانسی را برگزار کند که هدف آن ایجاد بستری برای اقداماتی برای ترویج ثبات و شکوفایی در منطقه خاورمیانه است.»

این واکنش لهستان از جمله سؤالاتی بود که در نشست هفته گذشته (24 دی ماه) بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه ایران مطرح شد و قاسمی در این باره گفت: «قطعا لهستان حق دارد که در کشور خودش کنفرانسی را برگزار کند، ولی این حق را ندارد که در این کنفرانس در مسیر و جهتی حرکت کند که بر خلاف منافع یک کشور مستقلی است که اتفاقا از دیرباز روابط بسیار کهنی بین مردم دو کشور وجود داشته و حضور بیش از 120 هزار لهستانی در دوران جنگ جهانی دوم که آواره از جهان بودند و مردم ایران آنها را در آغوش باز خود جا دادند که آنها بتوانند در کشورهای دیگری زندگی خود را سامان دهند، نشانه رأفت و انسانیت مردم ایران نسبت به لهستان بود و این برخورد از جانب دولتی با مشخصات ویژه و خاص قابل پذیرش نخواهد بود و ما تلاش‌های لازم را به عمل می‌آوریم.

وی گفت: اگر حق دارد در مورد موضوعات دیگر نشست برگزار کند، باید پرسید اگر موضوعات منطقه‌‌ای و غرب آسیا در این کنفرانس قرار است مطرح شود، چرا از نماینده فلسطین در این اجلاس دعوت نشده؟ چرا به موضوع فلسطین نمی‌پردازند؟ چرا به رفتارهای ددمنشانه برخی دیگر دولت‌ها و یا جنایات عظیمی که طی سالیان اخیر در یمن رخ داده و به عنوان فاجعه بشری در جهان ثبت خواهد شد، نمی‌پردازند؟

قاسمی بیان کرد: لهستان حق دارد، ولی این حق به این معنا نیست که به صورت گزینشی اهداف دیگر کشورها و قدرت‌های دیگری را که به دنبال خصومت با دیگران هستند به نیابت از آنها انجام دهد. در روزها و هفته‌های آینده حتما وضعیت روشن‌تری خواهیم داشت. امیدوارم دولتمردان لهستان با واقع بینی و توجه لازم و دقیق این سمت و سو را که انتخاب کردند و یا انتخاب شده، تغییر بدهند و به یک مسیر منطقی بازگردند و آن چیزی که ظرف این روزها از جانب ما پیرامون آن خواهند شنید.

در همین زمینه وزارت امور خارجه لهستان روز دوشنبه 24 دی ماه از دیدار سفیر ایران در ورشو با «ماچی پرز میسلاولانگ» معاون وزیر خارجه لهستان خبر داد و اعلام کرد: در این دیدار که به درخواست طرف لهستانی برگزار شده، طرفین در مورد «نگرانی‌های ایران در ارتباط با کنفرانس "ایجاد صلح و ثبات در خاورمیانه"»، بحث کرده‌اند.

«مسعود ادریسی کرمانشاهی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در ورشو در این دیدار نگرانی جدی جمهوری اسلامی ایران از برگزاری این کنفرانس را ابراز و اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران چنین کنفرانسی را بر خلاف امنیت ملی خود دانسته و آن را یک رفتار خصمانه که می‌تواند بر روابط دیرینه دو کشور تاثیر بسیار منفی داشته باشد، می‌داند.

سفیر جمهوری اسلامی ایران در این ملاقات از لهستان خواست که مورد سوءاستفاده ایالات متحده قرار نگیرد و نسبت به لغو برگزاری این نشست اقدام کند.

«مسعود ادریسی کرمانشاهی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در ورشو همچنین در ادامه دیدارها با مقامات لهستانی با خانم «آنا ماریا آندرس» وزیر دفتر نخست‌وزیری لهستان و دختر ژنرال آندرس از سرداران ملی لهستان  دیدار کرد.

وی در این دیدار لهستان را مسئول عواقب هرگونه ایجاد خلل در روابط تاریخی و سیاسی بین دو کشور خواند و از مسئولان لهستانی خواست که وسیله اهداف و منافع ایالات متحده در برگزاری چنین نشستی نشوند.

از دیگر تحولات این دوران، انتشار خبری در رسانه‌های لهستان در تاریخ 26 دی ماه 97 بود مبنی بر اینکه ایران صدور روادید گردشگری برای اتباع لهستانی به منظور سفر به ایران را متوقف کرده است، البته بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه ایران در گفت‌وگو  این خبر را تأیید نکرد.

لازم به ذکر است علاوه بر فراخواندن کاردار لهستان به وزارت خارجه، اقدامات دیگری نیز در حوزه‌های دیگر در روابط با این کشور صورت گرفت که از آن جمله لغو «هفته فیلم لهستان در تهران» بود.

چرایی همسویی ورشو با واشنگتن؟

حال این پرسش مطرح می‌شود که علیرغم سابقه روابطی بیش از پنج قرن لهستان با ایران و مهمان‌نوازی فراموش نشدنی ایرانی‌ها در دوران جنگ جهانی دوم از 120 هزار لهستانی، چرا ورشو همسو و هم جهت با واشنگتن حرکت می‌کند؟ اینکه مقامات لهستانی در این برهه دچار آلزایمر شده و تاریخچه روابط را فراموش کرده‌اند، ناشی از چیست؟

کشوری که با وجود 123 سال اشغال و تقسیم به سه قسمت و از دست دادن هویت،‌ باز هم ایران آن را تنها نگذاشت و کماکان از استقلالش دفاع کرد، آنگونه که رامین مهمان‌پرست سفیر سابق ایران در ورشو می‌گوید:«حتی اگر در دربار ایران مراسمی بین‌المللی برگزار می‌شد، صندلی خالی با تابلو لهستان را نگه می‌داشتند.»

در همین خصوص «بهرام قاسمی» سخنگوی وزارت خارجه ایران تصمیم لهستان را نادرست و غیر قابل قبول خواند و به خبرگزاری ایرنا گفت: به نظر می‌رسد لهستان تحت تاثیر فضاسازی، وعده و وعیدها و فشارهای دولت آمریکا در مسیر رفتارها و سیاست‌های ضدایرانی کاخ سفید قرار گرفته است.

سخنگوی وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد: آمریکا تلاش می‌کند از این طریق و به اصطلاح قرار دادن اروپای جدید در مقابل اروپای قدیم به روابط و تلاش‌هایی که اتحادیه برای حفظ روابط با ایران انجام می‌دهد، آسیب بزند.اگر تصور مقامات لهستان این است که به دلیل پذیرش این میزبانی می‌توانند در آینده منفعتی برای منافع ملی کشورشان به دست بیاورند، قطعا در اشتباهند. 

از سوی دیگر «سید کمال خرازی» رئیس شورای راهبردی روابط خارجی نیز در این زمینه عنوان کرد: آمریکا با برگزاری شوی تبلیغاتی ـ سیاسی در لهستان، منافع ملی این کشور را به گروگان می‌گیرد و این باج‌دهی ورشو به دولت آمریکا، توهین به هویت اروپایی و ملت‌های اروپاست.

علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز در این باره گفت: تبدیل «تحریم با حداکثر فشار» به «سمینار و کنگره» به معنای باختن قافیه است؛ چراکه  آدمی که می‌گوید تحریم با حداکثر فشار، وقتی به سمینار و کنگره می‌رسد مفهومش این است که قافیه را باخته است.

این چرخش در مواضع لهستان در قبال ایران را می‌‌توان با روی کار آمدن ترامپ در کاخ سفید به عینه مشاهده کرد. در همین زمینه مهمان‌پرست سفیر سابق ایران در ورشو می‌گوید: با آمدن ترامپ یک دفعه وضع روابط ایران و لهستان دچار تحول جدی شد. ترامپ علنا علیه ما موضع می‌گرفت و اولین سفر اروپایی‌ را با لهستان شروع کرد و نیمی از سخنرانی‌اش نیز علیه ایران بود.

وی بر این باور است که روی کار آمدن ترامپ و اینکه اولین سفر اروپایی‌اش را از لهستان شروع و نیمی از سخنرانی‌اش را به بحث ایران اختصاص داده، در تغییر رویکرد لهستان نسبت به ایران تاثیرگذار بوده است.

مهمان‌پرست وحشت و نفرت لهستانی‌ها از روس‌ها حتی در بین مردم لهستان را عامل دیگری می‌داند که به نزدیک‌تر شدن دولت کنونی ورشو به آمریکای ترامپ کمک کرده است.

این عوامل دست به دست هم داده و نمونه‌های این تغییر موضع را در سر دادن ساز مخالف با اتحادیه اروپا در محکومیت خروج آمریکا از برجام از سوی لهستان شاهد بودیم.

از سوی دیگر «یاکسک چاپوتویچ» وزیر خارجه لهستان 23 شهریور ماه 1397 در اظهاراتی عنوان کرد که اتحادیه اروپا باید در زمینه سیاست خارجی، همدلی بیشتری با آمریکا داشته باشد و در همین راستا، تبعیت از تحریم‌های ضدایرانی واشنگتن، واجب است.

وی همچنین تصمیم دولت ترامپ برای بازگرداندن تحریم‌های رفع‌شده به واسطه برجام را «تصمیمی درست» خواند.

از سوی دیگر وزیر خارجه لهستان مهر ماه 1397 در گفتگویی با روزنامه روسی «کامرسانت» ابراز امیدواری کرد که آمریکا در بهار سال آینده میلادی در زمینه استقرار پایگاه نظامی در این کشور تصمیم‌گیری کند.

لهستان در دو سال اخیر در عمل هم این همسویی را نشان داده است، آنگونه که مهمان‌پرست سفیر سابق ایران در ورشو می‌گوید: «اکثر کارهای اقتصادی و کارهایی که شروع کرده بودیم، متوقف شد از جمله توقف مذاکرات فروش نفت به لهستان به صورت بلندمدت و ...»

وی همچنین عنوان کرد که اگر تغییرات اخیر در آمریکا اتفاق نمی‌افتد، الان حجم رابطه‌ لهستان با ما حداقل بالای سه میلیارد یورو در سال بود و یکی از شرکای اصلی ما محسوب می‌شد.

حال علی‌رغم همه تلاش‌ها و دعوتنامه‌هایی که برای کشورهای مختلف به منظور شرکت در نشست ضد ایرانی در ورشو ارسال شده که بر اساس گزارش‌های غیررسمی، تاکنون وزرای خارجه حدود ۷۰ کشور، از جمله همه اعضای اتحادیه اروپا، به شرکت در این نشست دعوت شده‌اند، ولی به نظر می‌رسد که این نشست آنچنان که مورد انتظار آمریکا و لهستان بود، با اقبال مواجه نشده، از جمله اینکه فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرده که در این نشست شرکت نمی‌کند و فرانسه هم از عدم حضور در این کنفرانس سخن گفته است.

«وال‌استریت ژورنال» روز پنج‌شنبه 27 دی ماه به نقل از یک مقام ارشد اتحادیه اروپا نوشت که در مورد مشارکت وزرای خارجه کشورهای اتحادیه اروپا هم «ابهام زیادی» وجود دارد و مشخص نیست قرار است این نشست چه چشم‌اندازی را برای آینده خاورمیانه ترویج کند.

از سوی دیگر «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه نیز در اظهاراتی با بیان اینکه مسکو دعوتنامه حضور در این کنفرانس را دریافت کرده اما معتقد است که این نشست نخواهد توانست مشکلات منطقه‌ای را حل کند.

وزیر خارجه روسیه بیان کرد: «به نظر می‌رسد که این نشست قصد دارد حدود ۵۰ وزیر خارجه کشورهای مختلف جهان را گرد هم آورد تا صرفا بر روند تصویب سندی که آمریکا و لهستان آن را تنظیم کرده‌اند، نظارت داشته باشند. با توجه به تمام این مسائل، تردید بسیاری وجود دارد که چنین نشستی بتواند نقشی سازنده در حل مشکلات و مسائل منطقه خاورمیانه ایفا کند».

منابع لبنانی هم خبر داده‌اند که دولت این کشور درخواست آمریکا برای شرکت در کنفرانس ضد ایرانی در لهستان را رد کرده است.

برخی تحلیلگران لهستانی نیز این اقدام ورشو را نکوهش کرده و در این زمینه «مارسین زابورووسکی» تحلیلگر اندیشکده لهستانی «ویزگراد اینسایت»، در این مورد می‌گوید: ما در موقعیت کارگزاری سیاست خارجی آمریکا قرار گرفته‌ایم و با این کار به روابط خود با تهران لطمه می‌زند.

جمعی از فعالان ضدجنگ در آمریکا و دیگر کشورها نیز با امضای طوماری از کشورهای اروپایی خواستند در این نشست، شرکت نکنند.

در حالی ورشو خود را برای برگزاری این نشست آماده می‌کند که به نظر می‌رسد این نشست هم به سرنوشتی چون نشست‌های بی حاصل دیگری چون کنفرانس مهر ماه «اتحاد علیه ایران هسته‌ای» دچار خواهد شد و انتظارات آمریکا در راستای منزوی و گوشه رینگ قرار دادن ایران و ترویج ایران‌هراسی محقق نخواهد شد و به نوعی آب در هاون کوبیدن واشنگتن و ورشو است.