خروج آمریکا از پیمان مودت تاثیری بر رای دادگاه لاهه ندارد

غلامحسین دهقانی معاون حقوقی و امور بین الملل وزیر امور خارجه، پذیرش صلاحیت دیوان بین المللی دادگستری برای رسیدگی به شکایت از آمریکا و صدور قرار موقت را پیروزی مهم ایران دانست و اظهار کرد: خروج آمریکا از پیمان مودت تاثیری بر این رای و اجرای آن نخواهد داشت.

وی افزود: پس از برجام که ایران و ۱+۵ درباره آن به توافق رسیدند، قرار بود تحریم‌های مربوط به مساله هسته‌ای برداشته شود. هرچند متاسفانه آمریکا هیچگاه تمام تعهدات خود را درباره برجام انجام نداد، اما چون در برجام حضور داشت عملا می‌توان گفت که این تحریم‌ها برداشته شده بود و شرکت‌ها با ایران کار می‌کردند.

وی ادامه داد: ترامپ که مرتب برجام را بدترین توافق در تاریخ آمریکا می‌دانست و به طور مرتب به مذاکره مجدد یا خروج تهدید می‌کرد، در هجدهم اردیبهشت از این توافق خارج شد و اعلام کرد که تحریم‌های اسقاطی آمریکا را بازخواهد گرداند.

معاون وزیر امور خارجه با بیان اینکه ترامپ تهدید کرد تحریم‌های بیشتری را هم علیه ایران اعمال خواهد کرد، افزود: این مساله خلاف قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و خلاف برجام بود که خودشان مذاکره و امضا کرده بودند.

دهقانی اضافه کرد: این اقدام به طور طبیعی عکس العملی از طرف جمهوری اسلامی می‌توانست به همراه داشته باشد که بر همین اساس، دادخواستی را در تیرماه در دیوان بین المللی دادگستری بر اساس ماده ۳۶ اساسنامه دیوان که به دولت‌ها اجازه طرح دعوا می‌دهد و همچنین پیمان مودت ۱۹۵۵ ثبت کرد.

وی خاطرنشان کرد: دادخواست ما هم به طور مستقیم به عمل متخلفانه بین المللی آمریکا ناشی از تصمیم هجدهم اردیبهشت این کشور در ارتباط با بازگرداندن تحریم ها، مربوط بود؛ چرا که آژانس بین المللی انرژی اتمی بار‌ها پایبندی ایران به برجام را تایید کرده است.

معاون وزیر امور خارجه با اشاره به بخش‌هایی از پیمان مودت تاکید کرد: بر اساس قرارداد مودت باید مبادلات اقتصادی بین اتباع دو کشور تسهیل ونباید محدودیتی اعمال شود، این می‌توانست مبنای خوبی برای طرح دعوا علیه آمریکایی‌ها قرار گیرد.

دهقانی یادآور شد: ممکن است رسیدگی به این دعوا در دیوان بین المللی حدود یکسال طول بکشد، اما چون کار آمریکا آثار فوری بر اقتصاد ایران داشت و اثرات جبران ناپذیری برجای می‌گذاشت، بر اساس ماده ۴۱ اساسنامه دیوان، در خواست صدور قرار موقت شد.

آمریکا باید تصمیم خود را درباره تحریم تعلیق کند

وی دلیل رای موقت را هم جلوگیری از صدمات و خسارات جبران ناپذیر دانست و گفت: این رای تا زمان صدور حکم قطعی، اعتبار دارد و ایران می‌خواهد آمریکا سریعا تصمیم خود را تعلیق کند.

معاون وزیر خارجه در پاسخ به فضاسازی‌های پمپئو و بولتون که گفتند دادگاه همه درخواست‌های ایران را نپذیرفته است، گفت: البته در هیچ دادگاهی نمی‌توان یافت که همه خواسته‌های شاکی را برآورده کند، اما نکته مهم ما این بود که روی بخش اصلی که جبران ناپذیر است متمرکز شویم که در قرار موقت اهمیت دارد.

دهقانی افزود: بخش دیگر و مهم این بود که دیوان صلاحیت خود را برای رسیدگی به این موضوع شناسایی کرد و به همین دلیل است که آمریکایی‌ها با عصبانیت واکنش نشان دادند و از پیمان مودت خارج شدند.

وی ادامه داد: دیوان خواسته است که آمریکایی‌ها موانع را برای صادرات آزاد در زمینه دارو و تجهیزات پزشکی، مواد غذایی و کشاورزی و همچنین قطعات، تجهیزات و خدمات برای ناوگان هوایی برطرف سازد.

معاون حقوقی وزیر امور خارجه اضافه کرد: دیوان با اجماع تاکید کرده است که آمریکا باید مجوز‌های لازم برای این موارد و نقل و انتقال مالی آن را صادر کند و محدودیتی هم ایجاد نکند، ضمن اینکه اقدامی انجام ندهد که شرایط موضوع دعوا بدتر شود.

دهقانی با تاکید بر اینکه اگر امریکا این رای را اجرا نکند، نقض بند آخر همین قرار موقت خواهد بود، تصریح کرد: این قرار به هیچ وجه برای آمریکایی‌ها قابل انتظار نبود.

وی تاکید کرد: آرای موقت و قطعی دیوان برای همه طرف‌ها لازم الاجرا است، دیوان یکی از ارکان ملل متحد است و می‌توان گفت: پس از قطعنامه‌های شورای امنیت، آرای دیوان از اهمیت بالایی برخوردار است.

کاهش فشار‌ها برای همکاری با ایران

معاون وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: اگرچه رویه‌ای برای اجرای این حکم در نظر گرفته شده است، اما فشار سیاسی ناشی از عدم اجرای رای دیوان برای کشوری که محکوم شده است، به گونه‌ای است که نمی‌تواند از اجرای آن سرباز زند.

دهقانی با بیان اینکه این رای برای کشور‌های دیگر هم فرصت ایجاد می‌کند تا با کاهش فشار آمریکا بتوانند با ایران در این زمینه‌ها همکاری کنند، تصریح کرد: این رای مشروعیت رفتار و فشار آمریکا به کشور‌های دیگر برای قطع همکاری با ایران را بیش از گذشته زیر سوال می‌برد.

وی در پاسخ به این سوال که با خروج آمریکا از پیمان مودت چه اثری بر رای دادگاه ایجاد خواهد شد، گفت: هیچ تاثیری روی حکم دادگاه ندارد، چون این دادخواست قبل از اعلام خروج آمریکا بوده است. از این رو، نه روی قرار موقت و نه بر روی روند رسیدگی در دادگاه تاثیری ندارد.

معاون وزیر امور خارجه افزود: بر اساس مفاد پیمان مودت در صورت خروج یک طرفه، یکسال باید بگذرد تا این پیمان بی اعتبار شود از این رو در طول این یکسال هم قابل اجرا است و می‌تواند بر اساس مفاد آن در دادگاه طرح دعوا کرد.

دهقانی با کنایه به رفتار دولت ترامپ در خروج از پیمان‌ها و قرارداد‌های بین المللی گفت: فکر می‌کنم با این روندی که آمریکایی‌ها شروع کرده اند، از تمام پیمان‌های بین المللی خارج می‌شوند، دیدیم که از پروتکل الحاقی کنوانسیون ۱۹۶۱ وین هم به دلیل شکایت فلسطینی‌ها خارج شدند.

وی افزود: این رای برای آمریکا لازم الاجرا است، اما برای کشور‌ها ابزاری خواهد شد که در مقابل فشار آمریکا ایستادگی کنند و مشروعیت اقدامات آمریکا را بیش از پیش زیر سوال می‌برد.

بهانه‌های آمریکا مسموع نیست

معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود در شرایطی که نقل و انتقال بانکی مشکل دارد، این رای نمی‌تواند گره گشا باشد، گفت: در بند سوم رای موقت که با اجماع هم تصویب شده آمده است آمریکا باید مجوز‌های لازم را در این زمینه‌ها صادر کند و پرداخت‌ها و دیگر نقل و انتقال مالی در این عرصه‌ها مورد محدودیت قرار نگیرد.

دهقانی، اظهارات وزیر خارجه آمریکا را مبنی بر اینکه باید محرز شود تا موارد انسان دوستانه به مردم نیازمند ایران می‌رسد، بهانه جویی‌های فاقد ارزش دانست که در جامعه بین المللی و رای دادگاه مسموع نیست.

وی خاطر نشان کرد: آمریکایی‌ها به هیچ وجه انتظار این رای را از دادگاه نداشتند و از اینکه دیوان به مواردی که باید به سرعت رسیدگی شود و اثرات جبران ناپذیری داشت، توجه کرده است، برای جمهوری اسلامی ایران یک موفقیت است.

معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به این سوال که آیا دیوان قصد مقابله با یکجانبه گرایی آمریکا را هم داشته است، گفت: معمولا دیوان به صورت حقوقی نظر می‌دهد و قضاوت سیاسی ندارد، اما عملا این به همین معنا است.

دهقانی افزود: رایی که صادر شده به این معنا است که دیوان مبنای صلاحیت خود را شناسایی و بر همین مبنا عمل کرده است و به همین دلیل هم آمریکایی‌ها عصبانی شده اند.