ترامپ در برجام به دنبال باج گیری است

تغییرات کادر ارشد کاخ سفید در ماه های اخیر روندی شتابان به خود گرفت و ترامپ نشان داد با انتصاب جان بولتون برای مشاور امنیت ملی خود و معرفی مایک پمپئو رئیس فعلی سازمان سیا برای وزارتخارجه، حرکت خود را در سال دوم ریاست جمهوری، با نیروهای تندرو و افراط گرا پی می گیرد.
اگرچه مشخص نیست آیا او خواهد توانست با این تیم تندرو کار کند یا خیر اما مسلما با توجه به موارد اعلام شده، ماه می 2018 ماهی سرنوشت ساز در سیاست خارجی آمریکا خواهد بود که بر خاورمیانه و جهان اثرگذار است.
در این ماه سه موضوع مهم تصمیم گیری درباره برجام، مذاکره با کره شمالی و همچنین انتقال سفارت آمریکا به قدس روی خواهد داد که به گفته سینا عضدی تحلیلگر مسایل بین الملل مقیم آمریکا در گفت و گو با ایرنا، ترامپ هم در مورد برجام و هم کره شمالی فعلا بر خلاف نظر مشاورانش عمل کرده است اما ترامپ به دوره بعدی انتخابات نیاز دارد و این رویکرد مانع از آن می شود دست به هرکاری که می خواهد بزند.
وی ادامه داد: سیاست خارجی ترامپ درباره ایران، کره شمالی و حتی چین تهاجمی تر خواهد شد و آمریکا را از متحدان سنتی اروپایی هم دورتر خواهد کرد چون آن ها خاطره خوبی به خصوص از بولتون ندارند.
پژوهشگر مسایل ایران و آمریکا با بیان این که تیم فعلی به تی پارتی نزدیکند و این بر سیاست خارجی آمریکا و نگرش آن به جهان تاثیر می گذارد، اظهار کرد: در هر صورت تیم تی پارتی در کاخ سفید به سمت قدرت یافتن پیش می روند و ممکن است عملا با وزیر دفاع و حتی رئیس دفتر کاخ سفید دچار اختلاف شوند.
عضدی درباره روابط آمریکا و روسیه هم اظهار کرد: نظر شخصی من این است که جنگ سرد شروع شده، رقابت های تسلیحاتی افزایش یافته و آمریکا تصمیم دارد دو سلاح جدید اتمی بسازد و از آن طرف هم روس ها این کار را کرده اند.
به گفته وی، بولتون در زمان جورج بوش، مسئول از بین بردن پیمان کاهش موشک های بالستیک بود که به نظر من، انتصاب دوباره او، این شرایط را تشدید خواهد کرد.
پژوهشگر مسایل ایران و آمریکا درباره راهبرد دولت ترامپ در خاورمیانه هم معتقد است عملا آمریکا در سوریه ابتکار عمل را از دست داده است اما راهبرد آمریکا همان مثلت ریاض-تل آویو-واشنگتن خواهد بود؛
عضدی در پاسخ به این که پمپئو نظرات اسلام ستیزانه دارد و عربستان یک کشور مسلمان است، چگونه این تضادها با هم جمع می شوند، گفت: اگر پمپئو هم از عربستان خوشش نیاد از پولشان خوششان می آید و به نظر من دیدگاه های تیم جدید ترامپ تاثیری بر رابطه با عربستان نخواهد داشت و حتی فکر می کنم برای این که ایران را محدودتر کنند، از عربستان پشتیبانی هم خواهند کرد.
وی درباره تاثیر انتصاب بولتون بر رای اعتماد سنا به مایک پمپئو وزیر پیشنهادی ترامپ برای وزارت خارجه هم اظهار کرد: با توجه به اکثریت جمهوریخواهان در سنا به نظر می رسد پمپئو رای اعتماد را کسب کند اما قطعا این روند برای او بسیار سخت خواهد بود.
**مشروح این گفت و گو را در زیر بخوانید:

+بر اساس آنچه که گفته می شود ترامپ در ماه می قصد دارد سه موضوع مهم تصمیم گیری درباره برجام، انتقال سفارت آمریکا به قدس و مذاکره با کره شمالی را اجرایی کند، آیا قرار دادن این سه موضوع در یک ماه، دلیل خاصی دارد؟
-من فکر نمی کنم این اتفاق ها دلیل خاصی داشته باشد، برجام بر اساس قانون کنگره در موعد مقرر باید تصمیم گیری شود، درباره کره هم تا یکی دو ماه پیش اصلا معلوم نبود که ملاقاتی قرار است انجام شود، مهم تر این است که آیا اصلا انجام خواهد شد یا خیر؟ شاید کره شمالی فقط به عنوان تاکتیکی برای وقت خریدن، این مساله را مطرح کرده باشد و این دیدار اصلا انجام نشود.
انتقال سفارت آمریکا به قدس هم از سپتامبر تصمیم گرفته شده بود و به نظر می رسد همزمانی سه رویداد در یک ماه یک اتفاق است اما ماهی سرنوشت ساز در سیاست خارجی آمریکا خواهد بود که بر خاورمیانه و جهان اثرگذار است.

+آیا تصمیم ترامپ درباره برجام همان خواهد کرد که اعلام شده یا ممکن است تغییر کند؟
-دو حالت دارد؛ یا این که به خاطر تغییراتی که او دوست دارد در برجام انجام شود و هنوز اتفاق نیفتاده، با انتصاباتی که در کاخ سفید انجام می دهد واقعا قصد خروج از برجام را به صورت یکجانبه دارد. یا این که این ها فقط تاکتیک هایی برای فشار بر اتحادیه اروپا است. چون آن ها علاقمند به حفظ برجام هستند، در نتیجه آن ها به ایران فشار آورند تا تغییرات مورد نظر آمریکا انجام شود، بنابراین ممکن است حالتی برای باج گیری سیاسی از طریق دولت آمریکا باشد.
+یعنی تغییر کابینه بیشتر جنبه روانی دارد؟
-بله این هم هست، چون اروپایی ها دلخوشی از بولتون ندارند، روس ها هم خاطره خوبی از او ندارند، بنابراین ممکن است این تغییرات، حالتی ظاهری داشته باشند که آن ها بترسند و فشارهای خود را روی ایران بیشتر کنند که به هرقیمتی برجام را حفظ کند. اگر برجام از هم بپاشد، تاثیرات آن برای منطقه و حتی مذاکرات آمریکا با کره شمالی منفی خواهد بود؛ البته اگر این مذاکرات انجام شود.
+وقتی به اظهارات مک مستر نسبت به برجام یا نفوذ منطقه ای ایران نگاه می کنیم، رویکرد تندی داشته است، به نظر شما این تغییر بین مک مستر و بولتون پیام خاصی دارد یا ترامپ خواسته است افکار عمومی خود را سر و سامان دهد؟
-فکر می کنم افکار عمومی بیشتر به این سمت می رود که مک مستر، رکس تیلرسون و جیمز متیس کسانی بودند که در دولت و اطرافیان ترامپ به گروه میانه روها مشهور بودند. البته وقتی می گوییم میانه رو نسبی است و نسبت به بقیه مطرح می شود؛ آنها کسانی بودند که از برجام طرفداری می کردند.
با تغییرات به وجود آمده، تیم امنیت ملی ترامپ حالت همگون تری پیدا کرده است و کسانی که نظرشان به نظر ترامپ نزدیک تر است، اکثریت شده اند. یعنی الان جیمز متیس وزیر دفاع آمریکا که طرفدار نگهداشتن برجام است، عملا تنها شده است.
+ولی در نهایت تصمیم گیرنده ترامپ خواهد بود و این ها مشاوران او هستند، به نظر شما در یکسال گذشته چقدر ترامپ به نظرات مشاورانش اهمیت داده است؟
-هم در مورد برجام و هم کره شمالی فعلا بر خلاف نظر مشاورانش عمل کرده است. در تماس تبریک به رئیس جمهوری روسیه هم مستقیما گفته شده بود که این کار را انجام ندهد اما ترامپ کاری که خواسته را انجام داده است.
+به روسیه اشاره کردید، با توجه به قوانین مهاجرتی داکا، دیوار مکزیک، جنگ تعرفه بین اروپا و چین، نزدیک شدن مولر به ترامپ، به نظر شما تغییرات کابینه تا چه حد متاثر از سیاست داخلی است؟
-به هرحال ترامپ پایگاه حمایتی خود را در جنوب و جنوب غربی آمریکا دارد؛ این که بولتون یا پمپئو چه کار خواهند کرد روی پایگاه اجتماعی ترامپ تاثیری نخواهد داشت اما این ها کمک می کند سیاست های ضد مهاجرتی ترامپ راحت تر انجام شود اما باید منتظر ماند و دید.
پمپئو تا الان به عنوان رئیس سیا، وظیفه اش گزارش دهی به رئیس جمهوری بود و در سیاست خارجی عملا دخالت نداشت؛ وظیفه اش مذاکره با کشورهای دیگر یا اعمال سیاست های جدید نبود. بنابراین من فکر نمی کنم که اصلا به سیاست های داخلی بستگی داشته باشد.
به نظر من، سیاست خارجی ترامپ درباره ایران، کره شمالی و حتی چین تهاجمی تر خواهد شد و آمریکا را از متحدان سنتی اروپایی هم دورتر خواهد کرد چون آن ها خاطره خوبی به خصوص از بولتون ندارند.
+برخی معتقدند با توجه به فقدان روابط دیپلماتیک آمریکا با کره شمالی و حتی فقدان سفیر در کره جنوبی، نقش سیا در زمینه فراهم کردن شرایط مذاکره با کره شمالی پررنگ بوده و کانال ارتباطی سیا با نمایندگان کره شمالی توانسته است، مساله مذاکره را مطرح و مورد موافقت قرار دهد، آیا فکر نمی کنید پمپئو یکی از پشت پرده های سیاست خارجی بوده و فعالیت داشته است؟
-من گفتم که وقتی در سیا بود، سیاست خارجی آمریکا را تعیین نمی کرده و مستقیما با کشورهای دیگر مذاکره ای نداشته است.
+با این وجود، آیا می توانیم بگوییم که سیاست خارجی آمریکا با آمدن پمپئو و بولتون افراطی تر خواهد شد؟
-به نظر من بله، تیم بولتون و پمپئو به جناح تی پارتی نزدیک ترند، این جناحی که فکر می کند آمریکا کاملا در همه موضوعات بی گناه است و آمریکا باید رقبای خود را یا تحت تاثیر خود داشته باشد یا کاملا آنها را کنترل کند.
تیم قبلی همچون تیلرسون کسانی بودند که واقع گراتر بودند، اما این تیم فعلی به تی پارتی نزدیکند و این بر سیاست خارجی آمریکا و نگرش آن به جهان تاثیر می گذارد.
+با توجه به اتفاقی که بین روسیه، اروپا و آمریکا افتاد، آیا سیاست آنها نسبت به روسیه تهاجمی تر خواهد شد و ما شاهد آغاز شکل جدیدی از جنگ سرد خواهیم بود؟
-به نظر من همین الان جنگ سرد شروع شده است اما اتفاقی که امروز افتاد و نمی دانم چقدر واقعی باشد، ترامپ از پوتین دعوت کرده است که به کاخ سفید بیاید؛ اگر این اتفاق انجام شود، همه را متعجب خواهد کرد. در حالی که آمریکا 60 دیپلمات روس را اخراج کرد.
نظر شخصی من این است که جنگ سرد شروع شده، رقابت های تسلیحاتی افزایش یافته و آمریکا تصمیم دارد دو سلاح جدید اتمی بسازد و از آن طرف هم روس ها این کار را کرده اند. نکته جالب این است که بولتون از کسانی بود که در زمان جورج بوش مسئول از بین بردن پیمان کاهش موشک های بالستیک بود که به نظر من، این شرایط تشدید خواهد شد.
+در این جنگ سرد، جناح بندی در جهان با توجه به ظهور قدرت ها و بازیگران دیگر، چگونه خواهد شد؟
-مسلما جنگ سرد به شکل سابق نخواهد بود، در هر صورت قدرت چین در حال افزایش است، روسیه هم همین طور. یکی از دلایلی که فکر می کنم سیاست روسیه تهاجمی شد، کاری است که آمریکا با روسیه بعد از فروپاشی شوروی کرد. در آن زمان روسیه ضعیف شده بود و آمریکا دید تحقیرانه ای به روسیه داشت. سیاست خارجی روسیه از اتفاقی که در 15-20 سال پیش روی داد، منشا می گیرد. وقتی قدرت بزرگ یا کشورهایی که ظرفیت قدرت بزرگ بودن را دارند، تحقیر می شوند، نا خودآگاه در آینده برخواهند گشت و به قدرت بزرگ تبدیل می شوند.
+پس در این صورت اگر ترامپ درباره برجام بخواهد تصمیم گیری کند با طرف های دیگری مواجه خواهد شد؛ معاون سابق دبیرکل سازمان ملل هم معتقد بود که با قطعنامه 2231 شورای امنیت، برجام به یک قانون بین المللی تبدیل شده است، به نظر شما واکنش دیگران چه خواهد بود؟
-اگر آمریکا بدون دلیل موجهی از برجام خارج شود، مسلما آمریکا را به انزوا خواهد برد. اما چون آمریکا قدرت سیاسی، اقتصادی و نظامی بالایی دارد، این که دیگران چقدر با خواست های آمریکا همراهی خواهند کرد؟ سوالی است که باید منتظر ماند و دید.
اروپایی ها مشخصا گفته اند که ما مخالف خروج از برجام هستیم و گفته اند که آمادگی این را داریم که از قوانین خود برای تداوم روابط مشروع اقتصادی با ایران استفاده کنیم. اما این که تا چه حد آمادگی برای انجام این کار را دارند، باید منتظر ماند و دید.
بالاخره روابط تجاری اروپا و آمریکا به نسبت بازار ایران، بسیار زیاد است و اروپا ضرر خواهد کرد اما باید دید با این جنگ اقتصادی که شکل گرفته است و اروپا و چین از آمریکا ناراضی هستند، آیا آمادگی سیاسی برای مقابله با این تصمیم ترامپ را دارند یا خیر؟
نظر شخصی من این است که اگر آمریکا از برجام خارج شود، احتمال زیاد این است که ایران با بقیه کشورها برجام را ادامه خواهد داد اما این که چقدر این کشورها خودشان را به برجام بدون آمریکا مقید بدانند، باز هم باید منتظر ماند و دید.
+یکی از مشکلات اصلی، تحریم های آمریکا است که اروپا نگران آن است
-دو حالت وجود دارد، حالت بهتر این است که آمریکا از برجام خارج می شود اما به بقیه کاری ندارد و تصمیمی علیه سایر طرف های برجام اتخاذ نخواهد کرد.
احتمال دیگری وجود دارد که آمریکا خارج می شود و تحریم هایی که پیشتر لغو شده بود را دوباره لازم الاجرا می کند، مسلما این اقدام، تنش ها را بین اروپا و آمریکا زیاد خواهد کرد. کنگره هم پیش از این نشان داد که موافق خروج از برجام نیست و در ماه اکتبر 2017 کاری نکرد و توپی که ترامپ به زمین آنها انداخته بود را به زمین ترامپ برگرداند.
+به نظر شما کنگره این بار چه خواهد کرد
-معتقدم کنگره شرایط را خیلی بهتر از ترامپ درک می کند و تصمیمی نخواهد گرفت که باعث رشد تنش ها در جهان شود، از این رو به نظرم کنگره باز هم تصمیمی نخواهد گرفت.
+برگردیم به بولتون، یکی از موضوعاتی که برای بولتون مطرح می شود جنگ طلبی است، اما ترامپ در روز پنج شنبه اعلام کرد که به زودی از سوریه خارج خواهند شد. تا چه در این شرایط، سیاست های جنگ طلبانه بولتون می تواند جامه عمل بپوشد؟
-این سوال سختی است؛ در مورد بولتون همه می دانند جنگ طلب است اما در زمان جورج بوش با کسی سروکار داشت که بالاخره مقداری از سیاست خارجی را می فهمید و به حرف مشاوران خود گوش می داد، اما ترامپ اینگونه نیست و مشخص نیست واقعا چقدر به حرف بولتون گوش خواهد کرد.
ممکن است بولتون 6 ماه تا یکسال با بله قربان گفتن همکاری کند اما این که تا چه حد با تصمیمات و شخصیت ترامپ بتواند ادامه دهد، سوالی است که باید منتظر ماند و عکس العمل ها را دید.
الان وضعیتی شده است که عملا آمریکا در سوریه ابتکار عمل را از دست داده است، مخصوصا با این اعلامی که ترامپ انجام داد، ابتکار عمل را از آمریکا خواهد گرفت،هرچند معلوم نیست که ترامپ این کار را انجام دهد یا نه؟ چون مخالفینی دارد.
باید دید تاثیر بولتون بر تصمیم ترامپ چیست؟ آیا قدرت تاثیرگذاری دارد یا نخواهد توانست؟ که باز بر می گردیم به سوال شما که آیا ترامپ به مشاورانش گوش خواهد داد یا نه؟ سوال خیلی خوبی است اما بهترین جواب این است که «معلوم نیست» چون ترامپ پیش بینی پذیر نیست.
+تحلیل دیگری درباره سوریه وجود دارد و این که متاثر از یک مرزبندی سنتی بین روسیه و آمریکا، سوریه و خاورمیانه حوزه نفوذی روسیه است. سوال این است که آمریکا در حال تدوین راهبردی برای خاورمیانه و سوریه است، به نظر شما بولتون و پمپئو چه سمت و سویی را در این راهبرد پیش خواهند گرفت؟
- من فکر می کنم این راهبرد همان مثلت ریاض-تل آویو-آمریکا است. در زمان تیلرسون و همراهی متیس، ترمزی برای حرکات ترامپ بود اما فکر می کنم با آمدن بولتون و پمپئو با نظرات ترامپ همگون تر می شود. سیاست کلی آمریکا در خاورمیانه در وهله اول تامین منافع اسرائیل در هرحالتی است. یعنی این که سعی کنند نفوذ ایران در خاورمیانه محدود شود و به عربستان تا هرچقدر بخواهد اسلحه بفروشند؛ این مثلثی است که کار می کند تا نفوذ ایران را در منطقه کاهش دهد.
من فکر می کنم عربستان با اسرائیل وجه مشترک هایی به صورت تاکتیکی پیدا کرده اند اما راهبردی نخواهد بود. همه همکاری ها این است که پشتیبانی آمریکا از اسرائیل مخدوش نشود و این هدف را دنبال می کنند که ایران در خاورمیانه به خصوص سوریه محدودتر شود.
+این برخلاف خروج از سوریه است
-ببینید لازم نیست حتما آمریکا در سوریه حضور داشته باشد، این کار با پول عربستان، دست بازتر اسرائیل در سوریه و فشار سیاسی آمریکا انجام خواهد شد.
+یکی از موضوعاتی که برای پمپئو یا بولتون مطرح می شود، روحیه اسلام ستیزانه آنهاست، با توجه به اینکه عربستان یک کشور اسلامی است تا چه حد می تواند با این ها همراهی کند؟
-عربستان کشوری مسلمان هست اما کشور مسلمانی است که پول حسابی به آمریکا می دهد و میلیاردها دلار اسلحه می خرد؛ ترامپ هم با این شعار که می خواهد در آمریکا اشتغال زایی کند، این پول ها به او کمک خواهد کرد. حتی اگر پمپئو هم از عربستان خوشش نیاد از پولشان خوششان می آید و به نظر من دیدگاه های تیم جدید ترامپ تاثیری بر رابطه با عربستان نخواهد داشت و حتی فکر می کنم برای این که ایران را محدودتر کنند، از عربستان پشتیبانی هم خواهند کرد.
+پشتیبانی از یک درگیری فیزیکی؟
-پشتیبانی سیاسی خواهد بود. من شخصا فکر نمی کنم که بین ایران و عربستان جنگی واقع شود، البته همه چیز امکان دارد اما به خاطر پرداخت هزینه زیاد جنگ، هم ایران و هم عربستان به سمت شکل گیری یک درگیری فیزیکی نخواهند رفت. بله جنگ کلمات وجود دارد.
منظورم از پشتیبانی آمریکا از عربستان، پشتیبانی سیاسی است و آمریکا نسبت به اقدامات عربستان واکنشی نشان نمی دهد.
+نکته ای را درباره احتمال ایجاد تنش میان بولتون و ترامپ مطرح کردید؛ برخی می گویند که ترامپ از اختلاف میان اطرافیانش استقبال می کند.
-ممکن است ترامپ از سیاست تفرقه بینداز و حکومت کن استفاده کند اما در نهایت ترامپ به دلیل بی تجربگی در امور کشوری به نظر مشاورانش احتیاج دارد. حالا بخواهد گوش بدهد یا نه، مساله ای دیگر است.
ترامپ در هر صورت نمی تواند با سیستمی که آشنایی ندارد تنها به جلو برود و عملا چاله ای برای خود او خواهد شد. ترامپ به دوره بعدی انتخابات نیاز دارد و این رویکرد مانع از آن می شود دست به هرکاری که می خواهد بزند. در هر صورت تیم تی پارتی در کاخ سفید به سمت قدرت یافتن پیش می روند و ممکن است عملا با وزیر دفاع و حتی رئیس دفتر کاخ سفید دچار اختلاف شوند.
+آیا انتخاب بولتون روند رای اعتماد پمپئو را سخت نمی کند؟
-با توجه به اکثریت جمهوریخواهان در سنا به نظر می رسد مایک پمپئو رای اعتماد لازم را برای وزارتخارجه آمریکا کسب خواهد کرد اما قطعا این روند برای او بسیار سخت خواهد بود.