بازگشت طالبان به دوران ملاعمر با رهبر جدید
ملا هیبت الله معاون ارشد ملامنصور بود. انتخاب هوشمندانه او به این دلیل است که او یک عالم دینی از نسل بنیانگذاران طالبان و از نزدیکان ملاعمر بوده است. از این رو، احتمالا او میتواند نسل جوان تر و جنگندهتر طالبان را متحد کند.
رهبر جدید طالبان به فرماندهان و شورای عالی رهبری این گروه اعلام کرده است که «هیچ مذاکرات صلحی با دولت افغانستان در کار نخواهد بود.» این مطلب را یک منبع در درون طالبان از طریق یک واسطه به شبکه سی ان ان خبر داد.
این منبع گفته که «هیبت الله آخوندزاده»، که بعد از کشته شدن «ملا اختر منصور» توسط حمله پهپادی امریکا در هفته گذشته به رهبری گروه انتخاب شده است، همان مشی نظامی را ادامه خواهد داد که توسط بنیانگذار طالبان، ملاعمر، در پیش گرفته شده بود.
طبق اطلاعات این منبع، انتصاب هیبت الله، "طالبان را به دوران ملاعمر بازمی‌گرداند." ملاعمر، موسس و رهبر طالبان از 1994 تا 2013(زمان مرگش در پاکستان)، گروه را با شعار «زندگی ساده، وفاداری و کشتن دشمنان» اداره می‌کرد.
طالبان در ماه های اخیر دستاوردهای قابل توجهی در میدان نبرد با نیروهای دولتی داشته و توانسته است سربازان افغان را از برخی مواضع کلیدی عقب براند و رشته‌ای از بمب‌گذاری ها را در کابل انجام دهد.
بازگشت طالبان به دوران ملاعمر با انتخاب رهبر جدید
روز چهارشنبه، با اعلام خبر انتخاب رهبر جدید، طالبان مسوولیت عملیات انتحاری در کابل را به عهده گرفت که منجر به کشته شدن 10 و مجروح شدن 4 نفر از جمله دو کودک شد.
با این حال، «سید محمد اکبر آغا»، از اعضای موسس طالبان که در کابل زندگی می‌کند، می‌گوید که رهبر جدید طالبان را به خوبی می‌شناسد. به ادعای او، ملا هیبت الله انسانی تحصیل کرده در علوم دینی و مورد احترام است که جایگاه مذهبی او بر جایگاه نظامی‌اش در گروه غلبه دارد. طبق گفته اکبرآغا، مذاکره برای صلح با هیبت الله سخت تر از ملا منصور کشته شده است.
طبق اطلاعاتی که اکبرآغا در اختیار سی ان ان گذاشته، رهبر جدید طالبان از طایفه «نورزایی» و اهل ولسوالی «پنجوایی» در ولایت قندهار است، و حدودا 57 یا 58 سال دارد (طالبان البته سن او را 47 سال اعلام کرد). وقتی ملامنصور جانشین ملاعمر شد، هیبت الله معاون ارشد او بود و نقشی اساسی در اداره طالبان ایفاء می‌کرد. اکبرآغا گفت که آخوندزاده به عنوان میانجی بین جناح‌های مخالف طالبان عمل می‌کرد.
همزمان، «الجزیره» در گزارش خود از سوابق هیبت الله نوشت که در زمان حمله اتحاد شوروی به افغانستان در اواخر دهه 1970، او با خانواده خود به پاکستان مهاجرت کرد. خود او به عنوان مجاهد سال‌ها با نیروهای شوروی جنگید. پس از جنگ در شهر کویته پاکستان تحصیلات دینی خود را تکمیل کرد و با تشکیل حکومت امارت اسلامی افغانستان توسط طالبان، او مسوول امور قضایی این امارت شد. در پی حمله نیروهای ائتلاف به افغانستان در سال 2001 و سرنگونی حکومت طالبان، او به همراه بیشتر رهبران طالبان دوباره به کویته بازگشت و از آن جا به عنوان عضو شورای کویته، در رهبری گروه نقش آفرینی می‌کرد.
انتصاب ملا هیبت الله نشان می‌دهد که گروه می‌خواهد جلوی هر‌گونه نزاع بر سر جانشینی و انشعابات جدید را (مشابه آن چه بر سر انتخاب ملامنصور پیش آمد) بگیرد. «تامس روتیگ»، عضو «شبکه تحلیل گران افغانستان»، اخوندزاده را یک «انتخاب طبیعی» برای جانشینی منصور می‌داند:
«ملا هیبت الله معاون ارشد ملامنصور بود. انتخاب هوشمندانه او به این دلیل است که او یک عالم دینی از نسل بنیان گذاران طالبان و از نزدیکان ملاعمر بوده است. از این رو، احتمالا او می تواند نسل جوان‌تر و جنگنده تر طالبان را متحد کند.»
انتخاب پسر ملاعمر، یعنی ملا محمد یعقوب هم نشان از آن دارد که گروه قصد دارد به خط مشی اولیه طالبان بازگردد. روتیگ می‌افزاید:
«طالبان درک می کند که نیازمند یک رهبر جدید مورد اجماع، آن هم هر چه سریع‌تر، است، تا هدف محتمل آمریکا و دولت افغانستان، آشوب بر سر جانشینی در درون گروه، محقق نشود.»
جلسات سری شورای رهبری
منبع درون طالبان از دو جلسه سری درون شورای کویته، برای انتخاب رهبری جدید به CNN خبر داد. این دو جلسه در روزهای شنبه و سه‌شنبه برگزار شد. به ادعای او، در جلسه اول تمایل اعضاء به انتخاب «سراج الدین حقانی»، رهبر شبکه حقانی، به رهبری بود. در جلسه روز سه شنبه، حقانی به نفع ملا هیبت الله از پذیرش رهبری خودداری کرد. در نهایت در جلسه سه شنبه، ملاهیبت الله به عنوان رهبر و ملامحمد یعقوب و حقانی به عنوان معاونین او انتخاب شدند و اطلاعیه رسمی گروه در روز چهارشنبه این انتخاب ها را تایید کرد.
وزارت خارجه آمریکا برای دستگیری حقانی، 10 میلیون دلار پاداش تعیین کرده است. او شبکه‌ای خانوادگی از جرم و جنایت را در شمال وزیرستان پاکستان اداره می کند که تخصص آن گروگان گیری اتباع خارجی برای معاوضه با پول است. حقانی نماد نسل جوان و پیکارجوی طالبان است که شورای رهبری قصد دارد آن را از طریق این انتصاب‌ها، با بدنه طالبان هماهنگ تر کند.
بازگشت طالبان به دوران ملاعمر با انتخاب رهبر جدید
این منبع معتقد است که انتخاب ملا یعقوب برای کسب وجهه و مشروعیت در خاستگاه اصلی طالبان، یعنی ولایت قندهار و انتخاب حقانی برای تحقق همین هدف در ولایات مرزی با پاکستان چون خوست، پکتیکا و پکتیا انجام گرفته است.
اوباما: "انتظار یک جانشین «لیبرال» را نداشتیم
وقتی از باراک اوباما، درباره انتخاب رهبر جدید طالبان پرسیدند، جوابی طعنه‌آمیز داد: «همان طور که من به تیم خود می‌گفتم، انتظار نداشتم که یک لیبرال دمکرات رهبر جدید طالبان شود.»
او که در حاشیه اجلاس G7 در ایسه شیما ژاپن سخن می‌گفت، اضافه کرد که طالبان «همچنان سازمانی باقی خواهد ماند که به خشونت به عنوان راهبرد رسیدن به اهدافش می‌نگرد.» اوباما اضافه کرد که آمریکا به تلاش خود برای تضمین روند دموکراتیک در افغانستان ادامه می‌دهد، «ما قادر هستیم که برنامه‌های مقابله با تروریزم خود را ادامه دهیم.»
او اظهار امیدواری کرد که با وجود این خودش چنین انتظاری ندارد، طالبان، یا دست کم جماعتی که آن را احاطه کرده‌اند، به نقطه‌ای برسند که گفتگو با دولت افغانستان را بهترین راه رسیدن به اهداف خود بدانند.
موضع پاکستان
وزارت خارجه پاکستان، در بیانیه‌ای ضمن تایید مرگ ملامنصور و تکرار موضع خود درباره نقض حاکمیت ملی خود توسط عملیات پهپادهای آمریکایی، این اقدام امریکا را «مغایر با اصول منشور سازمان ملل دانست که بر رفتار کشورها ناظر است.» این بیانیه می‌افزاید که دولت پاکستان دغدغه‌های خود را به دولت آمریکا انتقال داده است.
پاکستان معتقد است که مرگ ملامنصور، روند صلح را، که تا پیش از این هم شکننده بود، به مخاطره بیشتر انداخته است: «این رویداد، افغانستان را بی‌ثبات‌تر می‌سازد که تبعات منفی بر منطقه دارد... به نظر ما، هیچ راه حل نظامی برای مناقشات در افغانستان وجود ندارد. کاربرد زور در 15 سال گذشته نتوانسته است که صلح به ارمغان بیاورد.»
ملاهیبت الله، بدیل ملاعمر
هیبت الله آخوندزاده که خود پسر یک ملای روستایی در ولایت قندهار است، زندگی ساده و پرهزکارانه‌ای دارد، از همین رو شباهت بسیاری به ملاعمر پیدا می‌کند. این احتمال وجود دارد که زندگی ساده او، زهدپیشگی و همچنین جایگاهش به عنوان یک رهبر مذهبی (گویا کار صدور فتوی بعد از مرگ ملاعمر عمدتا با او بوده است) منجر به اتحاد دوباره میان جناح‌های طالبان شود. گرچه، بسیاری از فرماندهان محلی طالبان هم انتخاب او را تعجب برانگیز می‌دانند، چرا که در گمانه‌زنی‌ها برای جانشینی ملامنصور نام ملایعقوب و سراج الدین حقانی بیش از دیگران مطرح بود.
مولوی فصیح الدین، مسوول طالبان در ولایت بدخشان به الجزیره گفت:
«مولوی هیبت الله چندان در بین طالبان این جا (بدخشان) شناخته شده نیست. ولی قطعا ما مطیع رهبری و کاملا پذیرای تصمیمات آن‌ها هستیم.»
اما با وجود مطرح بودن نام ملایعقوب و سراج الدین حقانی، وجود برخی فاکتورها، عدم انتخاب آن‌ها را برای برخی کارشناسان قابل پیش‌بینی می‌کرد. ملایعقوب، حدودا 25 ساله، به شدت کم تجربه است. او تازه چند ماه است که به عضویت شورای رهبری درآمده است. شورا به او فرماندهی اسمی 15 ولایت افغانستان را سپرده است.
حقانی، رهبر شبکه حقانی، هم که تجربه نظامی بالایی دارد و در یک سال گذشته بیشتر عملیات نظامی طالبان را فرماندهی کرده، به دلیل ارتباطات نزدیک و عمیقش با سازمان اطلاعات نظامی پاکستان، چندان مورد وثوق شماری از فرماندهان گروه نیست.
در نهایت، بنا به اعلام ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان، 24 عضو دایم شورای رهبری، به همراه 12 نفر از شیوخ متنفذ گروه، روز سه شنبه هیبت‌الله را به رهبری برگزیدند.
اما انتخاب او مخالفانی هم در داخل تشکیلات دارد. مهم‌ترین این مخالفان، گروه انشعابی از طالبان به رهبری مولوی محمد رسول است که خود اکنون در بازداشت پاکستان به سر می‌برد. «عبدالمنان نیازی»، سخنگوی این گروه در مصاحبه با رسانه‌ها گفته است که انتخاب سریع آخوندزاده در کنار ارتقاء ملایعقوب جوان و «بدون قدرت»، چیزی جز زمینه سازی برای قدرت گیری سراج الدین حقانی نیست:
«هیبت الله کاملا مشابه ملامنصور، بدون اجماع مجاهدین انتخاب شد. این برای ما پذیرفته نیست.»
ارسال نظر