صدامِ باهوش از آسمان نیامده بود!

در این نشست، محمد علی صمدی از پژوهشگران و نویسندگان دفاع مقدس به ارائه مطالبی تاریخی و تحلیلی از تاریخچه شکل گیری کشور عراق و بررسی زمینه های حمله رژیم بعث به ایران در سال 1359 پرداخت.

بیشتر بدانیم:

مشکل اصلی تاریخ‌نگاران دفاع مقدس چیست؟

روایت عاشقانه یک مادر از پسر/ ماجرای همکاری مسعود ده‌نمکی با ابوالفضل سپهر

برقی: حاج احمد متوسلیان مالک‌اشتر امام خمینی بود

صمدی گفت: کشورهای ترکیه، پاکستان و عراق از جمله گزینه های مناسب برای فشار غرب علیه ایران بودند اما عراق با این که فقط 15میلیون نفر جمعیت داشت، جسارت پیدا کرد که این تصمیم را عملی کند. ترکیه، مرز کافی برای این کار نداشت و پاکستان هم درگیر مشکلاتی بود که این کشور را از حمله به ایران، بازمی داشت.

وی افزود: کشور عراق بعد از جنگ جهانی اول به دنبال برخی عوامل اقتصادی تشکیل شد. انگلستان وقتی فهمید که این سرزمین دارای حوزه های نفتی قابل توجه است، بخشی از مستعمرات خود بین مناطق موصل در شمال عراق و آبادان را به هم وصل کرد و در سال 1920 کشور عراق را تشکیل داد. نگهبانی از این محدوده را هم به فیصل بن حسین ملقب به ملک فیصل اول واگذار کردند.

این پژوهشگر ادامه داد: ارتش عراق در سال 1359، سابقه 60 ساله داشت و کاملا بر اساس آموزه های بریتانیای کبیر، رشد کرده بود. ژنرال های انگلیسی، عراقی ها را آموزش می دادند و به همین خاطر، در آن زمان، بعد از مصر، عراق دومین ارتش جهان عرب را در اختیار داشت. این ارتش توانست در طول جنگ تحمیلی، یک و نیم میلیون نفر را به جبهه ها بیاورد در حالی که ایران در طول جنگ فقط 500هزار نفر را به میدان آورد. البته به کارگیری این حجم از نیروها در عراق، سیاهچال بزرگی را پشت سر این کشور ایجاد کرد که صدام، پس از جنگ، به داخل آن افتاد.

صمدی با اشاره به تحولات عراق گفت: در دهه 50 میلادی، طی کودتایی، نوری سعید پاشا، دستگیر، کشته و مثله شد و عبدالکریم قاسم، هدایت عراق را به دست گرفت. این کودتاها ادامه یافت تا این که صدام در مسیر نخبگانی به حکومت عراق رسید و فردی نبود که از آسمان آمده باشد. او اتفاقا هوش بالایی داشت.

این نویسنده دفاع مقدس در ادامه به ریشه های حزب بعث اشاره کرده و گفت: حزب بعث به معنای خیزش و احیای امپراطوری عربی، توسط یک مسلمانزاده و یک مسیحی زاده تاسیس شد تا عاملی باشد برای اتحاد، عراق، سوریه و اردن. بعدها شاخه سوریه و شاخه عراق این حزب با هم به مشکلاتی برخوردند به طوری که شاخه سوریه آن که با رهبری حافظ اسد اداره می شد، از متحدان جدی ما در جنگ تحمیلی بود. از طرف غربی ها بارها برای اتحاد حزب بعث عراق و سوریه، دیدارهایی ترتیب داده شد اما بی اثر بود. بعثی های عراق، جانورهای عجیب و غریبی بودند.

نویسنده کتاب داس و شمشیر، با اشاره به وضعیت کردها در عراق و ایران گفت: کردها از جمله ایرانی ترین اقوام ایران هستند اما سرشان بعد از جنگ جهانی اول بی کلاه ماند و نتوانستند کشوری مستقل تشکیل دهند و لذا این قوم در ایران و عراق و ترکیه پراکنده شدند. دشمن اصلی حزب بعث هم همین کردها بودند. بخش مهمی از ثروت عراق هم در منطقه کرکوک، زیر دست آن ها بود. حدود 20 درصد از نفت عراق در این منطقه قرار داشت و حدود 70 درصد نیز در منطقه بصره بود که اهمیت این منطقه را برای عراق در طول جنگ نشان می دهد.

صمدی در پایان با اشاره به وضعیت ایران در سال 59، به عدم کارایی ارتش در آن دوره پرداخت و گفت: ارتش ایران ضربات زیادی خورده بود. کودتای 28 مرداد باعث شده بود چشم مردم از ارتش بترسد. حتی جابجایی ساده یک تانک در بین شهرها هم می توانست موجب نگرانی های زیادی شود. ارتش ایران تا قبل از سال 57 برای این موضوع طراحی شده بود که بتواند 48 ساعت در برابر ارتش شوروی مقاومت کند تا ناوگان آمریکا از نزدیک ترین محل، به منطقه درگیری برسد.

این نشست با پرسش و پاسخ برخی حضار، یه پایان رسید.

نشست بررسی تحلیلی تاریخ دفاع مقدس با عنوان «داس و شمشیر» تا 9 هفته دیگر، دوشنبه ها راس ساعت 15:30 در سالن اَوِستای حوزه هنری واقع در تهران، خیابان سمیه، نرسیده به خیابان حافظ برگزار می شود و شرکت عموم علاقمندان در این نشست، امکان پذیر است.