رمانی برای شناخت افغان‌های ساکن ایران از کشورشان

کودتای هفت ثور (اردیبهشت) و چگونگی شکل‌گیری دولت کمونیستی در افغانستان، موضوع رمان آوازهای روسی است. ویژگی برجسته رمان، پرداختن به مبارزات هزاره‌ها در براندازی دولت کمونیستی در افغانستان است؛ موضوعی که کمتر به آن پرداخته شده است. احمد مدقق با اشرافی که بر تاریخ و مناطق مرکزی افغانستان دارد، زمینه‌ مناسبی را برای آشنایی جوانانی فراهم آورده است که سالیان درازی را از وطن خود دور بوده‌اند و از تحولات تاریخی افغانستان بی‌اطلاع هستند. در کنار موضوع اصلی این رمان موفق، زوال نظام فئودالی حاکم بر افغانستان که حاکی از ناتوانی رژیم‌های قبیله‌ای - نژادی است، خود موضوع جذاب دیگری است که با ذکر نابودی جبارخان، فروپاشی نظام‌های مشابه را نوید می‌دهد.

اگرچه جنبه تاریخی رمان به سایر جنبه‌ها می‌چربد اما نمی‌شود از عشقی گذشت که یکی دیگر از موضوعات محوری این رمان محسوب می‌شود. عشق پسرِ خان به دختری رعیت، در فراز و نشیب تحولات درونی و بیرونی یعقوب بسیار مؤثر افتاده است؛ عشقی که با مرگ مبارکه شکلی ابدی به خود می‌گیرد. پویایی شخصیت‌هایی چون یعقوب، پدرش جبارخان و هم‌پیاله‌های یعقوب و توصیف‌های دقیق حال و هوای افغانستان آن روزها، مخاطب را به همراهی وا می‌دارد. اگرچه در این همراهی برخی ضعف‌های دستوری چون حذف فاعل، حذف فعل بدون قرینه، ناهماهنگی زمان و ضمایر افعال و جابه‌جایی ارکان جمله و... مخاطب را در خوانش رمان به دشواری می‌افکند.

استفاده‌ پررنگ از کلمات دری برای ساختن فضای بومی یکی دیگر از ویژگی‌های این رمان است. اینطور به نظر می‌رسد که قصد نویسنده گنجاندن کلمات دری میان ساختار جملات فارسی معیار است اما در این تلاش نافرجام شاهد جملات خلق‌الساعه هستیم که نه فارسی معیار است و نه فارسی دری. البته با گذر از فصل‌های آغازین و با شتاب گرفتن حرکت داستان، موارد مذکور به حداقل می‌رسند و رمان به پختگی و قوام قابل قبولی دست می‌یابد.