وقتی نفس‌های سومار به خِس‌خِس افتاد

 به دنبال بمباران گسترده شیمیایی سومار در روزهای شانزدهم و هجدهم مهرماه سال۱۳۶۶ دکتر علی اکبرولایتی وزیر خارجه وقت کشورمان به دبیرکل سازمان ملل نامه نوشت.

در متن نامه دکتر ولایتی آمده بود: «مایلم توجه جنابعالی را به این حقیقت جلب نمایم که رژیم جنایتکار عراق یک بار دیگر به استفاده از تسلیحات شیمیایی به مقیاس وسیع علیه جمهوری اسلامی ایران متوسل شده است. این اقدام شنیع و ضدانسانی را که برخلاف کلیه مقررات و کنوانسیون‌های پذیرفته شده بین‌المللی است، تنها رژیم‌های فاشیست با ماهیت توسعه‌طلبانه مرتکب می‌شوند. حکام چنین رژیم‌هایی به انسانیت، مردم و حتی شأن ملی خودشان توجه ندارند.

جای تأسف است که گفته شود سازمان بین‌المللی و حتی دولت‌های امضا کننده کنوانسیون‌های ممنوعیت استفاده از این قبیل سلاح‌ها، این اقدامات را محکوم نکرده‌اند و به نوبه خود به حکام عراق جهت تکرار نقض پروتکل ۱۹۲۵ ژنو چراغ سبز نشان داده و وجدان جهانیان را به تمسخر گرفتند. به دنبال این اقدامات، شهر سومار (غرب کشور) در ساعت ۱۰:۰۵ و ۱۰:۱۵ (به وقت محلی) مورخ هشت اکتبر ۱۹۸۷ زیر بمباران شیمیایی وسیع و ناجوانمردانه قرار داشت.

مایلم به جناب عالی اطمینان دهم که جمهوری اسلامی ایران قدرت آن را دارد که هر وقت اراده کند از تسلیحات مشابه استفاده کند و حتی تجهیزات پیشرفته‌تری را جهت مقابله به مثل داراست که حکام عراق را در وضعیت اسفباری قرار دهد. لکن با احترام به حقوق انسانی، اصول اسلامی و حقوق بین‌المللی، تاکنون از مقابله به مثل اجتناب نموده‌ایم. بنابراین بر شورای امنیت فرض است که جهت توقف آن بدون درنگ اقدام نموده و قاطعانه با این مسئله برخورد نماید و جنایتکاران جنگی را که مسئول این اقدامات ددمنشانه هستند به سزای اعمال خویش برساند. همچنین انتظار داریم که تیم کارشناسان قبل از این که مدارک این جنایت محو شود هر چه سریع‌تر به منطقه اعزام شود.

لازم به یادآوری است که عدم واکنش مناسب به درخواست اعزام تیم کارشناسان توسط جمهوری اسلامی ایران جهت بازدید از مناطق مسکونی غیرنظامی سردشت که عراق بمباران شیمیایی نموده و نقطه عطفی در تاریخ استفاده از تسلیحات شیمیایی می‌باشد، حکام عراق را تشویق خواهد کرد که به اقدامات ضد قانونی خود ادامه دهند. امیدواریم که این مسئله مهم با مسئولیت بیشتر و به اقدامات ضد قانونی خود ادامه دهند. امیدواریم که این مسئله مهم با مسئولیت بیشتر و به طور مستقل مورد بحث و توجه قرار گیرد.

علی‌اکبر ولایتی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی. »

در همین رابطه سردار محمدباقر نیکخواه بهرامی محقق، نویسنده کتاب جنایت جنگی و کارشناس سلاح‌های کشتار جمعی می‌گوید: رژیم بعث عراق در روزهای ۱۶ و ۱۸ مهر ۱۳۶۶ شمال سومار شامل مقرهای ارتش، اعم از خطوط مقدم و پشتیبانی و حتی قرارگاه مقدم نیروی زمینی را بمباران شیمیایی کرد و به موازات این بمباران‌ها در این دو روز، دو اردوگاه جنگی را هم ناجوانمردانه بمباران کردند و مردم مستقر در این اردوگاه‌ها را با استفاده از گاز اعصاب و خردل مصدوم کردند. بر اثر این بمباران، بیش از ۷۰۰ نفر اعم از مردم و نظامیان مصدوم و بیش از ۱۶۰ نفر هم شهید شدند، به نحوی که بیمارستان «۵۰۱» ارتش در سومار را نیز بمباران کردند و هشت نفر از پزشکان آن از جمله شهید دکتر هجرتی اعزامی از بیمارستان «لقمان الدوله» به شهادت رسیدند.