ماموریت‌های «هوانیروز» در جنگ تحمیلی

هوانیروز به عنوان یگان‌ هوایی نزاجا نقش ارزنده‌ای را در عملیات‌های آفندی و پدافندی دوران دفاع مقدس ایفا کرده است، به همین منظور در این گزارش سعی شده تا ضمن بررسی عملیات‌های احتمالی، امکانات پروازی و سختی‌های عملیاتی این یگان به بخش‌هایی از توانمندی‌های هوانیروز در اجرای انواع ماموریت‌های محوله اشاره شود.

ارتش جمهوری اسلامی ایران از 5 مدل بالگرد تهاجمی 209 معروف به بالگرد کبرا، بالگرد شناسایی 206 معروف به جت رنجر، بالگرد ترابری نیمه‌سنگین 205، بالگرد تاکتیکی_ترابری 214 و بالگرد ترابری سنگین شنوک بهره می‌برد که هر کدام از این بالگردها طبق ماموریت‌های تعریف شده به اجرای عملیات‌های سلسله مراتب فرماندهی در صحنه نبرد می پرداختند.

ماموریت‌های کلی هوانیروز در عرصه رزم زمینی

فرماندهی و کنترل، تنظیم تیر توپخانه، دیده‌بانی، شناسایی با آتش و تاخیر در تحرکات دشمن، اسکورت بالگردهای نفربر و ستونهای یگان های زمینی، ترابری کارکنان و تجهیزات، عملیات هجومی هوایی، تامین جناحین یگان در تک، پشتیبانی هوایی با اجرای آتش مستقیم بخشی از مهمترین ماموریت های هوانیروز ارتش را در عرصه رزم زمینی تشکیل می‌دهند که از دوران دفاع مقدس تاکنون این ماموریت‌ها در شرایط و مقتضیات زمانی و طبیعی مختلف به اجرا گذاشته شده اند.

همچنین تخلیه مجروحان و اسرا از منطقه نبرد، هدایت و اجرای عملیات فریبنده، عملیات نفوذی، آمادرسانی و تجدید تدارکات، عملیات چتربازی، تک هوایی به یگان های دشمن، عملیات پوششی، عکسبرداری هوایی، پخش اوراق هوایی نیز از دیگر ماموریت‌های پیش‌بینی شده برای یگان هوایی نیروی زمینی است که همواره براساس نیازهای عملیاتی اجرا شدند.

بررسی نقش هوانیروز در عملیات‌های آفندی

بالگردهای تهاجمی به منظور انهدام عناصر رزمی پیاده و زرهی دشمن به کار می رود برای این منظور بالگردها برای درگیری در جناح آسیب پذیر دشمن و با یگان های خط مقدم در جلوی منطقه نبرد به کار می روند و معمولا به صورت تیم آتش سبک شامل دو فروند بالگرد کبرا و یک فروند جت رنجر وارد عمل شده و برای انهدام عناصر رزمی دشمن که توسط بالگردهای شناسایی و یا سایر یگان‌های شناسایی گزارش شده اند به کار می روند.

در عملیات آفندی هوانیروز قادر است انواع ماموریت های زیر را به انجام برساند:

جنگ الکترونیک، کنترل و فرماندهی، شناسایی با آتش، تامین جناحین و منطقه عقب، ترابری افراد و تجهیزات، تجدید تدارکات، تخلیه مجروحین و اسرا، هدایت و اجرای عملیات فریبنده، پشتیبانی نزدیک هوایی با اجرای آتش مستقیم، تنظیم تیر توپخانه، روشن کردن منطقه نبرد.

بررسی نقش هوانیروز در عملیات‌های آفندی

در پدافند بالگردهای مسلح به عنوان نیروی تامین و یا احتیاط به کار می‌روند چنانچه عناصری از دشمن بتواند در خطوط پدافندی خود رخنه نمایند. این بالگردها با استفاده از سرعت و قدرت آتش خود قادرند رخنه عناصر دشمن را متوقف و یا روند آنرا کند نمایند و به عناصر زرهی، مکانیزه خودی فرصت بدهند تا جلوی رخنه دشمن را بگیرند. در این عملیات هوانیروز قادر به اجرای ماموریت‌های کنترل فرماندهی، دیده بانی، شناسایی با آتش، تامین منطقه عقب و جناحین، ترابری نیروهای ذخیره، تجدید تدارکات، می باشد. همچنین پشتیبانی نزدیک هوایی با اجرای آتش مستقیم، تنظیم تیر توپخانه، بررسی استتار، روشن کردن منطقه نبرد از دیگر ماموریت‌های پدافندی هوانیروز در عرصه منازعات زمینی است.

عملیات متحرک هوایی

این عملیات عبارت است از جابه‌جایی نیروهای رزمی و تجهیزات آنها در منطقه نبرد بوسیله بالگرد که با ترکیبی از یگان‌های مانوری زمینی و یگان‌های هوانیروز صورت می‌گیرد که توانایی حمله از کلیه قسمت‌ها و ضربت‌زدن به هدف‌های غیرقابل دسترس و تمرکز و گسترش سریع مجدد را به نیروهای عمل کننده خودی می‌بخشد.

عملیات مشترک هوایی

 عملیات مشترک هوایی به معنی تلفیق آتش بالگردهای تک و شناسایی هوانیروز با هواپیماهای پشتیبانی نزدیک نیروی هوایی و آتش توپخانه نیروی زمینی است.

ادغام آتش این سه نیرو به منظور انهدام اهداف و مواضع سنگین و با ارزش دشمن به کار گرفته می شود. این گونه عملیات در زمانی که دشمن در حال ترک منطقه می باشد بسیارموثر است و برای زمانی که دشمن زمین‌گیر شده و اهداف نیز استتار شده باشند مناسب نیست؛ چراکه در این حالت مخاطرات آن به مراتب بیش از منافع آن خواهد بود.

قدرت آتش عناصر شرکت کننده به تنهایی نمی‌تواند نتایج مطلوبی داشته باشد.

هلی برن

هلی‌برن به عملیاتی گفته می‌شود که طی آن عملیات تحت فرماندهی و مسئولیت مستقیم فرمانده نیروی زمینی نیروهای جنگی و تجهیزات آنها به نقاط گوناگون منطقه نبرد از طریق هواترابری و انتقال داده می‌شود.

گستردگی و تعداد بالگردهای بکار گرفته شده در عملیات هلی‌برن بستگی به تعداد موجودی بالگردها دارد. این عملیات را می‌توان با استفاده از یک بالگرد تا چند گردان پروازی انجام داد.

هلی برن تاخت

یورش هلی‌برن حمله ای است که به منظور اجرای ماموریت‌های ویژه بدون قصد تصرف مواضع و اهداف اجرا می گردد.

وسعت و ساختار این نیرو بستگی به وضعیت و شرایط ماموریت دارد که اهداف آن عبارتست از کسب اطلاع درباره مواضع دشمن، گرفتن اسرا جنگی، تخریب و نابودی استحکامات دشمن و وارد آوردن ضربات به نیروهای پشت دشمن است.

ضد هلی برن

از آنجایی که اهمیت نقطه فرود بسیار مهم است ضروری است اقدامات دفاعی عمدتا معطوف انهدام محل فرود بالگردهای دشمن گردد.

به منظور ارتقای ضریب ایمنی در عمق نیروهای خودی تسخیر و نگهداری نقاط قابل هلی‌برن از جمله اقدامات ضد هلی‌برن است.

طرح دفاع باید براساس تجزیه و تحلیل عناصر متفاوتی باشد از ان جمله ماموریت فرمانده، ارزیابی توانایی و موقعیت نیروهای خودی و دشمن، زمان و مکان شرایط تقویت قوا را می توان نام برد. این عناصر در هر عملیاتی متفاوت است و لازم است حسب مورد یک تصمیم حساب شده و دقیق اتخاذ کرد.

عملیات در کوهستان

در عملیات کوهستان با افزایش ارتفاع مقدورات و توانایی بالگرد کاهش می‌یابد، علیرغم این محدودیت ها بالگرد می تواند: نیروهای با استعداد کوچک را ظرف مدت کوتاهی در جاده ها و راه های کوهستانی مستقر نماید.

ویا افراد و آماد را به مواضع غیرقابل دسترسی از طریق زمین انتقال دهد. همچنین در عملیات کوهستان بالگرد قادر به پشتیبانی و تامین نیروهای مستقل بدون نیاز به وسیله نقلیه و اسکورت را نیز دارد.

عملیات صحرا

برخی عوامل طبیعی می تواند موجب محدودیت در پرواز صحرایی باشد. برای نمونه درجه حرارت بالای صحرا و بیابان موجب کاهش قدرت بالگردهای پیستونی می گردد که لازم است در ساعات خنک تر یعنی ساعات اولیه صبح و عصر مبادرت به پرواز کند. البته این محدودیت برای بالگردهای با موتور توربینی وجود ندارد.

همچنین در عملیات صحرا امکان دارد هنگام نشست و برخاست گرد و غبار و ماسه موجب مشکلاتی احتمالی در پرواز شود. و یا اینکه نقشه خوانی به علت عدم وجود عوارض طبیعی در صحراها به راحتی میسر نیست.

عملیات در جنگل

الف: در جنگل های انبوه که هیچگونه راه ارتباطی وجود ندارد بالگرد تنها وسیله ای است که می تواند افراد را از طریق هوا منتقل کند. فرود در این مناطق مستلزم آماده کردن چند محل فرود از پیش آماده شده است که می‌توان از آنها در مدت مدیدی استفاده کرد.

ب: محدودیت دما و رطوبت نیز از جمله مشکلات اینگونه عملیات‌ها است. لذا عملیات در ساعات اولیه صبح مطلوبتر بوده، ضمن اینکه باران و رعد و برق ناگهانی نیز از تهدیدات این گونه عملیات‌ها محسوب می‌شود.

فضای باز طبیعی به منظور فرود بسیار نادر بوده و غالبا لازم است از نیروی انسانی به منظور مهیا نمودن آن استفاده شود از سوی دیگر ناوبری با توجه به تعداد قلیل نقطه نشانی که قابل مشاهده از هوا باشد نیز از مشکلات محسوب می‌شود.

در پرواز عملیات جنگل غالبا نقشه موجود نمی‌باشد و یا اگر باشد دقیق و روزآمد نیست، لذا به تمرین بسیار و طراحی دقیق قبل از پرواز نیاز است.

ملزومات هوانیروز در منطقه نبرد

واحدهای هوایی مستقر در منطقه عملیاتی جهت انجام ماموریت های واگذاری و استقرار در منطقه نیازمند ملزوماتی است که در ذیل می آید.

الف: آماده سازی محل فرود و استقرار وسایل پرنده با توجه به تعداد و نوع از نظر سطح محل فرود و چگونگی استقرار، عدم وجود موانع طبیعی و مصنوعی در اطراف محل فرود.

ب: تامین نیازمندیهای لجستیکی مانند سوخت، ماشین آتش نشانی و... که افسران رابط هوانیروز در منطقه علاوه بر هماهنگی های عملیاتی فنی ما بین هوانیروز و یگان پشتیبانی شونده مسئولیت تامین ملزومات فوق را نیز دارا است.