ایران‌کد و طرح شبنم؛ بودن یا نبودن؟

به گزارش پارس به نقل از فارس، روزی که مسعود میرکاظمی در دولت نهم تصدی وزارت بازرگانی را به عهده گرفت از پروژه ای نام برد که به زعم او بیش از ۲۰ سال در دانشگاه امام حسین (ع) به عنوان طرح مطالعاتی بررسی های لازم روی آن صورت گرفته بود.

طرحی که میرکاظمی آن روزها به دنبال احیای آن بود، امروز به عنوان ایران کد یا کد شناسایی کالا و خدمات شناخته می شود.

ایران کد در ۸ سال گذشته نقش مهمی در حوزه تجارت خارجی داشته است. نقشی که در دو دولت محمود احمدی نژاد همیشه از آن به نیکی یاد می شد. اما با روی کار آمدن دولت حسن روحانی و همچنین رأی اعتمادی که نمایندگان مردم به محمد رضا نعمت زاده دادند او برای تسطیح مسیر تجارت خارجی و همچنین رفع موانع از طرحی صحبت کرد که منجر به حذف ایران کد و طرح شبنم از حوزه تجارت خارجی کشور می شود.

البته نباید فراموش کرد که در این زمینه تایید و تکذیب های فراوانی از سوی مسئولان صورت گرفت چرا که مجریان این طرح یعنی شرکت انفورماتیک راه آهن و همچنین ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز معتقدند بودند طرحی مثل طرح شبنم یک طرح بی نظیر و برای جلوگیری از ورود قاچاق به کشور است اما فعالان اقتصادی که در میان آنها بزرگان اتاق بازرگانی هم دیده می شوند معتقدند بودند که اجرای طرح شبنم باعث ایجاد فساد در حوزه تجارت خارجی می شود البته منتقدان زیادی هم بر این عقیده و باور بودند که که در اجرای طرح شبنم حفره های اطلاعاتی زیادی وجود دارد و این طرح نه تنها باعث جلوگیری از کالای قاچاق نشده بلکه به نوعی و به نحوی و البته به زعم وزیر صنعت دولت یازدهم در راستای رسمیت بخشیدن به کالای قاچاق بوده است.

به گزارش فارس، پیش از این گزارشات فراوانی از سوی مردم و همچنین برخی کسبه در خصوص توزیع غیرقانونی طرح شبنم در بازار به گوش می رسید تا آنجا که برخی از فعالان اقتصادی نیز این شایعات و شبهات را تایید می کردند و معتقدند بودند اجرای طرح شبنم با این شکل در واقع فرصتی برای قاچاقچیان است.

فروش غیرقانونی طرح شبنم در بازار به قیمت ارزان تر از مجریان فروش آن باعث بروز اختلاف نظر فراوانی شده بود. اما محمدرضا نعمت زاده در آخرین اظهار نظر خود در یک برنامه زنده تلویزیون اعلام کرد طرحی نظیر ایران کد تنها باعث افزایش بروکراسی در کشور می شود او همچنین در خصوص طرح شبنم هم دقیقا از این عبارت به کار برد که طرح شبنم به کالای قاچاق رسمیت می بخشد هر چند پس از این اظهار نظرها شاهد واکنش سریع ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز بودیم به نحوی که مهدی ابویی معاون این ستاد در گفت وگو با فارس گفت؛ صدور بارکد شبنم و الزام درج آن بر روی کالاهای وارداتی مصوبات مجلس را دارد و توقف این طرح باید با تصویب مجلس باشد. او همچنین اعلام کرده بود که همه کالاهای وارداتی همچنان مشمول دریافت کد شبنم هستند و همان در فردای آن برنامه تلویزیونی که نعمت زاده صحبت کرده بود شورای گفت وگوی دولت در بخش خصوصی برگزار شد و در پایان شورا وزیر صنعت دولت یازدهم به میان خبرنگاران آمد و گفت؛ طرح شبنم فقط برای کالاهای اولویت دهم حذف می شود.

اما این اظهار نظر نعمت زاده باعث بروز شبهات فراوانی در میان فعالان اقتصادی شد به نحوی که بسیاری از آنها معتقدند بودن کالاهای اولویت دهم در حال حاضر با منع ثبت سفارش مواجه است پس چگونه باید طرح شبنم برای آنها اجرا شود.

این بود که یک مقام مسئول در سازمان توسعه تجارت به فارس گفت: هنوز ثبت سفارش کالاهای اولویت دهم ممنوع است و نمی توان گفت طرح شبنم برای آنها اجرا می شود او صحبت های نعمت زاده را این گونه تفسیر کرد که صحبت وزیر صنعت در خصوص حذف ایران کد و طرح شبنم فقط مربوط به کالاهایی از اولویت دهم می شود که تا تاریخ ۲۱ شهریور ماه قبض انبار دریافت کرده باشند.

در میان همین واکنش ها بود که خبرگزاری فارس خبری را به نقل از سایت رسمی ثبت سفارش منتشر کرد مبنی بر اینکه الزام دریافت کد شبنم در لحظه ثبت سفارش برداشته شده است. البته این موضوع را مهدی ابویی معاون ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز در گفت وگوی که با فارس داشت تایید کرد.

به گزارش فارس؛ البته نمی توان به طور قطع درباره حذف ایران کد و طرح شبنم در واقع نمی توان اظهار نظر کرد چرا که باید مسیر قانونی حذف این طرح طی شده و همچنین به مزایای اجرای این طرح توجه داشت چرا که هزینه فراوانی برای ایجاد زیرساخت های این طرح فراهم شده است که باید به جای پاک کردن صورت مسئله در مسیر درست از آن بهره برد.

برخی کارشناسان معتقدند بهتر است شکل و شمایل طرح شبنم از حالتی که به صورت برچسب است خارج شده و بیش از ورود کالا به گمرک استاندارد بودن و همچنین رسمیت آن توسط مقامات ذی صلاح تایید و یک کد بین المللی بر روی آن نصب شود.

موضوع کد بین المللی GS۱ را حمید صافدل بیش از برکناری و در یک گفت وگوی تفصیلی با فارس تشریح کرد و گفت: به نظر من باید همه کالاهای وارداتی از یک نظام کدینگ بین المللی طبیعیت کند او گفت در حال حاضر در تجارت خارجی در سطح جهان از کد GS۱ برای شناسایی کالا و مسیر آن استفاده می شود.

به گزارش فارس؛ سازمان جهانی GS۱ یک سازمان بین المللی در زمینه طراحی، توسعه و اجرای استانداردهای شناسایی کالا است و به عنوان یک سیستم یکپارچه سازی استانداردهای جهانی اطلاعات مورد نیاز جهت مدیریت زنجیره کالا را توسط یک کد شناسایی یکتا و منحصر به فرد که در چرخه اقلام تجاری واحدهای لوجستیکی، دارایی ها و مکان های فیزیکی است را فراهم می کند.

می توان از مهمترین ویژگی های GS۱ به تجربه بیش از ۳۰ سال این طرح در جهان کمک به بهبود قابلیت های زنجیره تأمین و توزیع کالا و همچنین عضویت ۱۰۳ کشور به عنوان مرکز شماره گذاری و نماینده رسمی GS۱ اشاره کرد.

به گزارش فارس؛ در پایان می توان این گونه نتیجه گیری کرد که برای نظم دادن به حوزه تجارت خارجی نیازمند یک نظام کدینگ در کشور هستیم و اگر این نظام مطابق با استانداردهای بین المللی باشد می تواند بسیاری از دغدغه مسئولان را برای جلوگیری از ورود کالای قاچاق و همچنین سلامت، کیفیت و بهداشت کالاهای وارداتی و حتی کالاهای توزیعی رعایت کند.

لذا به جای پاک کردن صورت مسئله و حذف نظام کدینگ از حوزه تجارت خارجی باید به دنبال یک نظام پیشرفته و با حداقل معایب و حداکثر مزایا باشیم و همچنین در این مسیر باید توجه لازم صورت گیرد تا اجرای طرح هایی از این دست نه تنها به عنوان مانع فضای کسب و کار بلکه به عنوان یک تسهیل کننده به کار گرفته شود.