ایران در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد

به گزارش پارس به نقل از مهر، وزارت نیرو اعلام کرد: میزان تلفات آب در بخش کشاورزی به عنوان بزرگترین مصرف کننده آب حدود ۶۷ درصد است لذا با توجه به افزایش تقاضا برای آب در آینده و کمبود منابع آب موجود، استفاده بهینه از آب در همه بخش ها به ویژه بخش کشاورزی امری ضروری است.

نزدیک به ربع قرن است که روزهای یکم تا هفتم تیرماه هر سال به نام" هفته صرفه جویی در مصرف آب" نامگذاری شده است. اگرچه این مناسبت در تقویم رسمی کشور درج نشده اما به عنوان یک رویداد فرهنگی در افکار عمومی و رسانه ها جای خود را باز کرده است و هر سال به این مناسبت کارهای فرهنگی - آموزشی زیادی برای ارتقای آگاهی های عمومی درباره آب و جلب توجه افکار عمومی به این مقوله حساس انجام می شود.

در دهه های اخیر، رشد سریع جمعیت مهمترین عامل کاهش سرانه آب تجدیدشونده کشور در طول ۸۰ سال گذشته بوده است لذا بهره برداری از این منابع به شکل مطلوب، مؤثر و کارا در جهت تضمین توسعه پایدار یکی از موضوعات مهم مطرح شده است.

جمعیت ایران طی ۸ دهه گذشته حدود ۷ برابر شده و از کمتر از ۱۰ میلیون نفر در سال ۱۳۰۰ به بیش از ۷۶ میلیون نفر تا پایان سال ۹۱ رسیده است. همچنین براساس گزارش سازمان ملل، ایران هفدهمین کشور پرجمعیت جهان است. بر این اساس، میزان سرانه آب تجدیدپذیر کشور نیز از میزان حدود ۱۳ هزار مترمکعب در سال ۱۳۰۰ شمسی به حدود ۱۷۰۰ مترمکعب در سال ۹۰ کاهش یافته است.

با در نظر گفتن شاخص جهانی فالکن مارک، در حال حاضر ایران با توجه به سرانه آب تجدیدپذیر در آستانه تنش آبی است. افزون بر این، براساس شاخص سازمان ملل (با توجه به اینکه در شرایط کنونی بیش از ۷۰ درصد از کل آب تجدیدپذیر کشور مورد استفاده قرار می گیرد) ، ایران در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد.

از طرفی در ۴ دهه گذشته میزان مصرف آب در بخش های کشاورزی، شرب و صنعت حدودا ۲ برابر شده است. میزان تلفات آب در بخش کشاورزی به عنوان بزرگترین مصرف کننده آب حدود ۶۷ درصد است لذا با توجه به افزایش تقاضا برای آب در آینده و کمبود منابع آب موجود استفاده بهینه از آب در همه بخش ها به ویژه بخش کشاورزی امری ضروری است بنابراین یک برنامه ریزی صحیح مبتنی بر نگرش جامع و مدیریت موثر منابع آب اجتناب ناپذیر است.

برای تهیه یک برنامه کاربردی، در ابتدا باید مشکلات را به درستی شناخت و آنها را ارزیابی کرد. به عنوان نمونه مشکلاتی که امروزه گریبانگیر بخش آب کشور است را می توان به ۳ دسته" سازمانی" ، " فنی و زیربنایی" و" اجتماعی و فرهنگی" تقسیم کرد.

در بخش سازمانی روابط و ضوابط حاکم بر کارایی سازمان های مسئول در بدنه دولت تاثیرگذار هستند. بنابراین شناسایی اینکه چه ضوابط یا ساختاری مفید و یا بالعکس چه ضوابط یا ساختاری مخرب هستند و همچنین ارزیابی آنها می تواند در بالا رفتن کارایی سازمان موثر باشد.

برای ارزیابی سازمان های موجود در بدنه دولت می توان از مفهوم" بهره وری سازمان" استفاده کرد. در این مفهوم، میزان نهاده و ستانده با توجه به الگوهای ریاضی و غیرریاضی ارائه شده توسط اقتصاددانان مورد مقایسه قرار می گیرند.

برای ارزیابی بهره وری سازمان و بهبود آن، به شاخص های کمی نیاز است که بتواند معرف وضعیت سازمان یا میزان بهره وری آن باشد. در این صورت به منظور بهبود شرایط موجود باید تلاش شود که با ارتقای شاخص ها، بهره وری افزایش یابد.

در رابطه با مشکلات فنی و زیربنایی نیز مفهوم بهره وری می تواند بسیار سودمند باشد. تعریف شاخص های مناسب برای ارزیابی بهره وری آب در صنعت، شرب و کشاورزی و تلاش در جهت ارتقای آنها موجب بهبود بهره وری و جلوگیری از هدررفت آب می شود.

مفهوم بهره وری برای مقایسه وضعیت مصرف آب در مکان های مختلف و رشد یا زوال موجودیت آب در هر نقطه می تواند مورد استفاده قرار گیرد. افزون بر این، واضح است که مسائل فرهنگی و اجتماعی مردم و مسئولان تا حد زیادی بر بهره وری موثر است، لذا لازم است در جهت ارتقای بهره وری، برنامه های آموزشی و پژوهشی مورد نیاز، تدوین و اجرا شود.