توصیه یک اقتصاددان به مردم در شرایط فعلی بازار ارز

علی کاشمری که دارای دکترای تخصصی اقتصاد مالی از دانشگاه پوترا مالزی است، معتقد است: مردم وارد خرید و فروش به منظور کسب درآمد حاصل از نوسانات بازار نشوند چون شرایط فعلی ریسک بسیار بالایی دارد .

او که دبیر اسبق انجمن علمی اقتصاد، مالی و حسابداری (EFA) دانشگاه های جنوب شرق آسیا و عضو انجمن بین المللی اقتصاددانان ایران (IIEA) است ، برای رفع بحران فعلی و بهبود وضعیت اقتصادی کشور، یک نسخه 9 بندی ارائه می کند که از جمله آنهاآزادسازی تمامی فیلترینگ اطلاع‌رسانی از بازار و همزمان ارایه ابزار جایگزین قابل اعتماد برای ارائه اطلاعات واقعی و شفاف از وضعیت بازار است.

مشروح نسخه پیشنهادی این دکترای اقتصاد و دیگر نظرات وی را در گفت وگو با خبرگزاری تسنیم در ادامه می خوانید:

• مردم وارد خرید و فروش به منظور کسب درآمد حاصل از نوسانات بازار نشوند چون شرایط فعلی ریسک بسیار بالایی دارد

توصیه شما به مردم در بحث مواجهه با جنگ روانی موجود و اخذ تصمیمات درست اقتصادی چیست؟

کاشمری: از یک طرف نمی‌توان انتظار داشت که مردم در زمان مواجهه با کاهش ارزش ریال، دست روی دست بگذارند و ریال خود را به دارایی با ارزش‌تری تبدیل نکنند و از طرف دیگر هم نمی‌توان در برابر هجوم ناشناخته مردم به سایر دارایی‌ها به ایشان هشدار نداد. به هر حال در شرایط فعلی چه از نظر اقتصادی یا جنگ روانی، روند کاهشی ارزش ریال در برابر سایر دارایی‌‌ها از جمله دلار، طلا، ... مورد انتظار مردم در آینده‌ای دور یا نزدیک است. در چنین حالتی طبیعی است که هر فردی بخواهد جلوی کاهش ارزش دارایی خود را از طریق تبدیل آن به غیر بگیرد.

در کشور ما همراه با کاهش ارزش پول ملی، معمولا تقاضا در بازارهای دلار و سکه افزایش یافته و تعادل این بازارها را بهم می‌زند. البته بازار سرمایه مانند بورس نیز از طریق ایجاد تقاضایی که توسط حقوقی‌ها در آن ایجاد می‌شود و همچنین افزایش ارزش اسمی ناشی از تورم، تا مدتی محلی مناسب برای ورود مردم نمی باشد. عامه مردم در هر سه بازار دلار و سکه و بورس، دنبال رو تصمیم اکثریت عمل می‌کنند. منظور از اکثریت، شرکت‌های حقوقی فعال در این بازارها و سفته بازهای بزرگ حقیقی هستند. بر همین اساس چند توصیه را برای مردم عادی دارم:

1. سفته بازی نکنند. یعنی اشکالی ندارد اگر می‌خواهند دارایی خود را جهت حفظ ارزش طبق حرکت اکثریت تبدیل کنند ولی وارد خرید و فروش به منظور کسب درآمد حاصل از نوسانات بازار نشوند چون شرایط فعلی ریسک بسیار بالایی دارد.

2. در هر تصمیم برای تبدیل دارایی حتما با چند نفر متخصص اقتصادی یا فعال در بازار مشورت کنند و بر اساس اخبار هیجانی تنهایی تصمیم نگیرند.

• در شرایط فعلی اقتصادی فقط جامعه بین المللی نقش ندارد بلکه مسئولان نیز دارای نقش هستند
• وظیفه هر دولتی ایجاد رفاه از طریق دخالت حداقلی در اقتصاد است، ولی دولت با دخالت حداکثری، رفاه نیز ایجاد نمی کند

توصیه شما به مسئولان در شرایط فعلی چیست؟

کاشمری: با ادامه روند شرایط فعلی، متاسفانه بهبود اقتصادی را متصور نیستم؛ چراکه جامعه بین‌المللی تنها مقصر شرایط فعلی اقتصاد نیست، بلکه مسئولان کشور هم در آن نقش دارند. وظیفه هر دولتی ایجاد رفاه از طریق دخالت حداقلی در اقتصاد است. ما همواره دخالت حداکثری را داریم ولی مردم نتیجه آن را در رفاه زندگی خود مشاهده نمی‌کنند. مسئولان وعده‌های بزرگ اقتصادی می‌دهند ولی در عمل اجرایی نمی‌شود. اعتماد مردم از انجام وظیفه درست مسئولان اقتصادی کشور سلب شده است. مثلا اینکه با هر مصاحبه مسئولان اقتصادی، بازار مرتبط واکنش منفی نشان می‌دهد به معنای عدم اعتماد اکثریت به وعده‌ها و برنامه‌های آینده کشور است.

• تعویض فوری تمام تیم اقتصادی دولت با افراد شایسته و توانمند در تصمیمات سریع استراتژیک

مسئولان در وهله اول باید قبول کنند که اقتصاد کشور، وضعیت بحران‌زده‌ای دارد و شرایط حاضر یقینا نیازمند تجویزهای متفاوتی از سایر دوران است. دولت یازدهم برای رفع رکود تورمی، تمام سعی خود را ابتدا برای کاهش تورم انجام داد که حتی منجر به تحمل بیشتر رکود در کشور شد ولی تیم اقتصادی دولت دوازدهم نه تنها در استمرار روند کاهشی تورم موفق نبود بلکه حتی استراتژی مقابله با تحریم، تهدید یا حتی رکود را هم نداشت. بر این اساس ضمن رکود فراگیر در کشور، تنها دستاورد مثبت دولت یازدهم یعنی کاهش تورم نیز شکست خورد. دولت باید اشتباه خود را بپذیرد و با مردم به صراحت از مشکلات صحبت کند. اگر مسئولان بپذیرند که اقتصاد کشور دچار مرضی مهلک است، چند پیشنهاد ضربتی را که بعضا در سایر کشورها نیز تجربه شده است خاطر نشان خواهم کرد:

1. تعویض فوری تمام تیم اقتصادی دولت با افراد شایسته و توانمند در تصمیمات سریع استراتژیک.

2. کنفرانس‌های مطبوعاتی و آزاد شخص رییس جمهور، معاون اول و معاون اقتصادی ایشان برای شرح مشکلات اقتصادی و موانع موجود به مردم با صراحت و شفافیت کامل، به منظور برگرداندن اعتماد جامعه به تصمیمات آتی دولت.

3. ممنوعیت مصاحبه اختصاصی برای برخی مسئولان به‌ویژه رییس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد؛ سیاست‌های این دستگاه‌ها نیز باید بطور رسمی و فقط از طریق سخنگوی مرتبط اعلام شود.

4. حذف کلیه مجوزهای لازم برای شروع کسب و کار و اعطای مجوز؛ روند مجوزدهی می‌تواند مدتی پس از شروع فعالیت و البته همراه با نقش نظارتی و مشاوره دستگاه ذیربط از ابتدای امر باشد.

5. استفاده از سیاست معافیت موقت مالیاتی، گمرکی و ... .

6. افزایش نرخ سود بانکی به 100 درصد.

7. بخشش جرایم تسهیلات صنایع فعال بدهکار بانکی.

8. محاکمه و مجازات سریع قانون شکنان بازارهای اقتصادی.

9. آزادسازی تمامی فیلترینگ اطلاع‌رسانی از بازار و همزمان ارایه ابزار جایگزین قابل اعتماد برای ارائه اطلاعات واقعی و شفاف از وضعیت بازار.

• مهمترین وظایف رسانه ها در شرایط فعلی: شفاف‌سازی وضعیت اقتصادی و ارائه اطلاعات درست از بازار به مردم و همچنین آموزش صحیح انواع کسب و کار در بحران جهت رفع رفتار هیجانی عموم مردم در بازار
• رسانه ها سیاه نمایی مغرضانه یا مثبت نگری مفرطانه نکنند

وظیفه رسانه‌ها از نظر شما در شرایط فعلی چیست؟

کاشمری : شفاف‌سازی وضعیت اقتصادی و ارائه اطلاعات درست از بازار به مردم و همچنین آموزش صحیح انواع کسب و کار در بحران جهت رفع رفتار هیجانی عموم مردم در بازار، از وظایف اصلی رسانه در چنین شرایطی است. رسانه‌های داخلی باید اطلاعات مورد نیاز مردم از بازار را بگونه‎ای تامین کنند که دیگر احتیاج رجوع به رسانه‌های خارجی نداشته باشند. همانقدر که سیاه‌نمایی مغرضانه رسانه‌های خارجی از وضعیت اقتصاد کشور منزجر کننده است، مثبت‌نگری مفرطانه رسانه‌های داخلی نیز منجر به سلب اعتماد مردم شده و با توجه به شرایط بد اقتصادی، تمایل مردم به سمت اخبار رسانه‌های خارجی جلب می‌شود. در این راستا مواردی را به عنوان پیشنهاد برای رسانه‌های تخصصی اقتصاد در شرایط فعلی دارم:

1. رصد لحظه‌ای و مستقیم بازارها توسط خود رسانه و نشر مستمر و لحظه‌ای اطلاعات واقعی به مردم.

2. تحلیل کارشناسی بازارها با تنوع دیدگاه‌های موافق و مخالف.

3. آموزش بازارهای مختلف اقتصادی برای مردم از ساده تا تخصصی.

4. تحت فشار قراردادن مسوولان برای اعلام سیاست‌ها، برنامه‌های کارآمد و پیگیری وضعیت اجرای آن‌ها.

5. نقد کارشناسی و بی طرفانه تحلیل‌های نادرست و حتی درست رسانه‌های خارجی.

6. علاوه بر اصل صداقت برای اعتماد‌سازی، بهبود شیوه القاء از طریق اصول روانشناسی از قبیل رنگ‌، دکور، نوع لحن و بیان و ... .