وزرات نفت و ممانعت از مشارکت بخش خصوصی

یکی از موانع عرضه نفت در بورس و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی جهت خنثی‌سازی تحریم‌های نفتی، عدم اطمینان وزرات نفت به بخش خصوصی است. در واقع وزارت نفت نمی‌خواهد که صادرات نفت از انحصار خودش خارج شده و در بازار رقابتی بورس و با سازوکار شفاف معامله شود.

وزارت نفت مایل به انحصار فروش نفت در دست خود است

علیرضا پیمان‌پاک، کارشناس حوزه انرژی در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی عیارآنلاین با اشاره به انحصارطلبی وزارت نفت در حوزه صادرات اظهار داشت: وزارت نفت همواره قصد دارد که صادرات نفت در انحصار خودش باشد و طبیعی است که با عرضه نفت در بورس مخالفت کند. حتی در دولت قبل هم علی‌رغم پیگیری‌های شخص رئیس جمهور و مسئول دفتر و آقای قاسمی (وزیر نفت سابق) برای مشارکت بخش خصوصی در صادرات نفت نیز گشایشی حاصل نشده و حتی یک بشکه نفت در اختیار بخش خصوصی قرار نگرفت که اصلا بخش خصوصی بتواند جهت دور زدن تحریم‌ها آزمون پس دهد. در روزهای اخیر هم که آقای جهانگیری به ضرورت استفاده از ظرفیت بخش خصوصی جهت خنثی‌سازی تحریم‌های نفتی اشاره کردند. اما موضوع صادرات نفت پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد.

مانع‌تراشی امور بین الملل شرکت نفت برای بخش خصوصی با قیمت‌گذاری خاص

وی در ادامه توضیح داد: مدیریت امور بین‌‍الملل شرکت نفت مسئول فروش نفت کشور است که سال‌های طولانی است توسط یک مجموعه‌ی محدود اداره می‌شود که این‌ها ساختار فروش نفت را به گونه‌ای مدیریت و مهندسی می‌کنند که حتی رئیس جمهور و وزیران او هم نمی‌توانند کاری از پیش برند لذا وقتی فردی مثل آقای جهانگیری در مورد اهمیت مشارکت بخش خصوصی صحبت می‌کند؛ باید راهکار عملیاتی شدن آن هم بررسی شود. البته اشاره کردم که مدیریت امور بین‌الملل، مجموعه‌ای است از افراد با سابقه و توانمند که به گونه‌ای قیمت‌گذاری می‌کنند که مشارکت در صادرات نفت برای بخش خصوصی اقتصادی نباشد.

علیرضا پیمان پاک با تاکید بر اینکه تعارض منافع مهمترین مانع ورود بخش خصوصی به بازار صادرات نفت است عنوان کرد: در واقع انحصار فروش نفت در اختیار جمع محدودی است که در بخش‌های فنی، فرمول‌گذاری، حمل و نقل و بارگیری بسیار حرفه‌ای هستند و به دلیل تعارض منافع، قوانین را طوری تنظیم می‌کنند که بخش خصوصی در بازار نفت ورود نکند. حتی وقتی نهادهایی مانند دیوان محاسبات، مرکز پژوهش‌های مجلس و … نیز ورود کردند، نتوانستند از انحصارطلبی مدیریت امور بین‌الملل جلوگیری کنند؛ زیرا در مسائل فنی در مقابل این مجموعه باتجربه، حرفی برای گفتن نداشتند و از طرفی نمی‌توان این مجموعه را به کلی تغییر داد زیرا تیم حرفه‌ای برای جایگزینی تربیت نشده است.

شرکت نفت بخشی از صادرات نفت را به بخش خصوصی باتجربه بسپارد

این کارشناس حوزه انرژی در مورد ضرورت مشارکت بخش خصوصی متخصص گفت: در تجربه‌های قبلی مشارکت بخش خصوصی، به اشتباه نفت در اختیار نهادهایی مثل نیروی انتظامی و بنیاد تعاون قرار گرفت که تجربه و تخصص کافی نداشتند و به دلیل مشکلات تحریمی به ناچار نفت را به قیمت ارزان حراج کردند که این موضوع خود دستاویزی جهت عدم اطمینان به کل بخش خصوصی شد. برای همین به نظر بنده بهتر است به بخش‌های خصوصی، مانند پتروشیمی بازرگانی که تخصص و تجربه‌ی کافی در زمینه‌ی فروش فرآورده‌های نفتی را دارد و بازار را می‌شناسد، فرصت ورود به بازار صادرات نفت داده شود تا تجربه‌های ناموفق قبلی نیز تکرار نشود.

اگر نفت خام از سالهای قبل در بورس عرضه می‌شد، اکنون جای نگرانی نبود

وی با اشاره به ضرورت برنامه‌ریزی و آینده‌نگری برای عرضه نفت در بورس با تایید نگرانی‌های وزرات نفت عنوان کرد: نگرانی‌های وزرات نفت درباره‌ی صادرات نفت توسط بخش خصوصی از جهاتی قابل پذیرش است که آیا بخش خصوصی صلاحیت و توانمندی فروش نفت را دارد؟ یا حتی در حال حاضر در بورس پتروشیمی‌ها هم به مشکل برخوردیم. در واقع با توجه به اهمیت و پیچیدگی‌های عرضه نفت در بورس، نمی‌توان بدون آینده‌نگری و برنامه‌ریزی اقدام کرد؛ چرا که باید مخاطرات آن را هم در نظر گرفت. ایراد اصلی کار ما این است حتما باید در شرایط اضطراری قرار بگیریم تا به فکر راه چاره بیفتیم در حالی که اگر از شروع اعمال تحریم‌ها از سال ۹۰ و به صورت آزمایشی نفت در بورس عرضه می‌کردیم و نقاط ضعف و قوت آن را مورد بررسی قرار می‌دادیم، اکنون می‌توانستیم آن را در سطح وسیعی پیاده‌سازی کنیم.

انحصارطلبی امور بین‌الملل مانع اصلی عرضه نفت در بورس است

علیرضا پیمان‌پاک در مورد موانع مشارکت بخش خصوصی در بورس گفت: مانع اصلی عرضه نفت در بورس انحصارطلبی مدیریت بین‌الملل شرکت نفت است. البته این انحصارطلبی در مباحث فنی وجود دارد؛ یعنی وزرات نفت ادعا می‌کند که بخش خصوصی توانایی فنی برای صادرات نفت را ندارد چون فروش نفت یک بحث فنی است که فرمول‌گذاری‌های پیچیده‌ای دارد؛ به همین دلیل به گونه‌ای فرمول‌گذاری می‌کند که ورود به بورس برای بخش خصوصی اقتصادی نباشد. در کنار این قضیه در بخش خصوصی نیز زیرساخت مناسبی برای صادرات نفت وجود ندارد. به فرض اگر تمام محموله‌ی نفت در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد بخش خصوصی در موضوعات قیمت‌گذاری، گشایش ال سی و … تجربه و تخصص کافی ندارد؛ مگر مجموعه‌هایی مانند پتروشیمی‌ها که تجربه‌ی موفق دور زدن تحریم‌های نفتی را در کارنامه دارند. باید توجه داشت که بازار نفت، بازاری شناخته شده است و نفت ایران هم فقط به عنوان خوراک تعدادی از پالایشگاه‌های مشخص استفاده می‌شود که قابل شناسایی است. فلذا مباحث فنی در صادرات نفت بسیار پیچیده است که البته بخش خصوصی نیز می‌تواند در این زمینه نقش‌آفرینی کند؛ هر چند قشر نخبه‌ی وزارت نفت نمی‌خواهد انحصار صادرات نفت را از دست بدهد.

انتهای پیام/