«دانشجویان» پوششی برای رانت دولتی به افراد خواص

 دیروز بود که یک کاربر فضای مجازی در واکنش به خبر بانک مرکزی درباره دادن بدون سقف دلار به افرادی که برای فرصت مطالعاتی به خارج می خواهند بروند،‌ نوشت:

فرصت مطالعاتی چیست؟

فرصت مطالعاتی یکی از مقاطع دوره ی دکتری تخصصی است که بسیاری از دانشجویان از آن صرف نظر می کنند. بسیاری از آن ها بر این باور هستند که پس از دوره دکتری می توانند با یک دوره پسا دکتری آن را جبران کرد. در خصوص اهمیت دوره فرصت مطالعاتی موارد زیر باید مورد نظر قرار گیرد.

نکته اول: اصولا تجربه نشان داده است که چون پس از دفاع دوره دکتری، فارغ التحصیلان مشغول مراحل جذب هیات علمی می شوند و به دلیل این که در صورت ترک ایران، فرصت های جذب هیات علمی را از دست می دهند، و عطا دوره پسا دکتری را به لقای آن ترجیح می دهند.

نکته دوم: برای جذب هیات علمی، گذراندن فرصت مطالعاتی می تواند بسیار مفید باشد و تجربه نشان داده که در مقایسه با افرادی که فرصت مطالعاتی نرفته اند، احتمال جذب افرادی که در دوره دکتری به فرصت رفته اند بسیار بیشتر خواهد بود. 

نکته سوم: فرصت مطالعاتی این امکان را می دهد که افراد زبان خود را بسیار تقویت کنند و اگر در پس از جذب به عنوان هیات علمی، نیاز به شرکت در کنفرانس، همایش و یا گذارندن دوره های کوتاه مدت داشتند، از این فرصت ها به دلیل ضعف در زبان چشم پوشی نکنند.

نکته چهارم: آشنایی با فرهنگ کشور میزبان یکی از جنبه های مهم در فرصت های مطالعاتی است که به دلیل فراغت بیشتر در این دوره، این امکان برای افراد به خوبی فراهم خواهد شد.

نکته پنجم: یک قانون کلی برای دانشجویانی که در ایران دکتری خود را اخذ می کنند این است که اگر فردی دوره فرصت مطالعاتی رفته باشد امکان پذیرش از دانشگاه های برتر برای دوره پسا دکتری بیشتر می شود.

نکته ششم: اصولا به دلیل تغییر فرهنگ یا عدم آشنایی با زبان کشور میزبان، چند ماه اول صرف به هنگامی با شرایط محیطی می شود. برای این که در دوره پسا دکتری به فرد یک پروژه مطالعاتی تخصیص داده می شود، بهتر است که از همان ابتدا ارتباط با افراد و محیط به بهترین شرایط فراهم باشد.

نکته هفتم: فرصت مطالعاتی این شرایط را برای دانشجوی فراهم می کند که با حضور در کنفرانس های کشور میزبان یا حتی کشورهای مجاور، امکان آشنایی با صاحب نظران در حوزه تحقیق خود را دارد و دانشجو می تواند از این فرصت برای همکاری علمی، و یا اخذ پذیریش در دوره پسا دکتری استفاده کند.

مشکل دانشجویان فرصت مطالعاتی چیست؟

سال ۹۵جمعی از دانشجویان دکتری متقاضی استفاده از فرصت مطالعاتی خارج از کشور با ارسال نامه‌ای، اعلام کردند، دانشجویان متقاضی فرصت مطالعاتی با مشکلات متعددی قبل از عزیمت مواجه هستند که در برخی مواقع بخاطر این مشکلات از فرصت تحقیقاتی خود منصرف می شوند.

متن این نامه به شرح زیر است:

بر اساس شیوه نامه اجرایی فرصت تحقیقاتی کوتاه مدت دوره دکتری، دانشجویان مقطع دکتری داخل می توانند با حمایت مالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به مدت ۶ ماه در خارج از کشور به تحصیل و تحقیق در زمینه پژوهشی خود بپردازند.

بی شک این فرصت تحقیقاتی زمینه مناسبی را برای رشد و تعالی بیشتردانشجویان فراهم می‌کند. حال دانشجویان متقاضی با مشکلات متعددی قبل از عزیمت مواجه هستند که عمده این مشکلات توسط سازمان امور دانشجویان، بانک مرکزی و بانک تجارت خواسته یا ناخواسته سر راه آنها قرار گرفته است.

 بگونه ای که در برخی مواقع دانشجویان بخاطر این مشکلات از فرصت تحقیقاتی خود منصرف می شوند. این مشکلات بطور خلاصه شامل موارد زیر است.

۱. وزارت علوم فقط ۵۰درصد مبلغ حمایت ارزی را به دانشجویان غیر بورسیه به صورت رایگان پرداخت می کند که این مبلغ عملا برای ۶ ماه فرصت تحقیقاتی بسیار اندک است.

۲.  برای دریافت ۵۰ درصد دیگر که قرار هست به نرخ دولتی در اختیار دانشجویان قرار گیرد، دانشجویان باید مبلغی حدود ۱۵ میلیون تومان پرداخت کنند که بخشی از این مبلغ شامل کارمزد بانک مرکزی (۱ درصد) و بانک تجارت بعنوان بانک عامل (۲ درصد) است.

که جمع این کارمزدهای پرداختی از طرف دانشجویان به بانک های مذکور، حدود ۸۲۰ هزار تومان هست! با احتساب این پرداختی ها از طرف دانشجویان، ارزی که قرار بوده به نرخ دولتی در اختیار قرار گیرد، عملا با نرخ بازار آزاد تفاوت چندانی نخواهد داشت.

علاوه براین کارمزد، دانشجویان برای تبدیل ارز خود از دلار به یورو مجبور هستند که با مراجعه به صرافی با وجود مشکلات متعدد، در آنجا نیز برای تبدیل ارز متضرر شوند چرا که باید ارزی که هنگام ورود به حوزه اروپا با خود داشته باشند بصورت یورو باشد در حالیکه سازمان بورس دانشجویان ارز پرداختی را به صورت دلار به دانشجویان پرداخت می کند.

 این در حالی است که سازمان بورس نامه حمایت مالی را با قید مبلغ یورو تحویل دانشجو میدهد در حالی که ارز دریافتی از بانک به صورت دلار هست.

آیا دولت رانت می‌دهد؟

دولتمردان کابینه روحانی اگرچه میانگین سنی بالاتر از همه کابینه‌های دولت‌های بعد از انقلاب را دارند اما رزومه تحصیلی پربارتری نسبت به سایر کابینه‌ها دارند.

بررسی رزومه تحصیلی وزرای دولت یازدهم نشان می‌دهد از مجموع 21 دولتمرد دولت یازدهم 10 نفر از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های معتبر اروپایی و آمریکایی هستند.

نگاهی صرف به وزرای دوره اول دولت روحانی نشان می‌دهد که وزرا و دولتمردان روحانی از جمله محمد نهاوندیان، رییس دفتر رییس‌جمهور و فارغ‌التحصیل اقتصاد از دانشگاه جورج‌واشنگتن؛ محمدباقر نوبخت، رئیس ریاست سازمان برنامه‌وبودجه و دکترای اقتصاد از انگلستان؛ علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد دولت یازدهم و دکترای اقتصاد از مدرسه اقتصاد لندن؛ محمود واعظی، وزیر ارتباطات دولت یازدهم و دکترای روابط بین‌الملل دانشگاه لوییزیانا؛ محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه دولت یازدهم و فارغ‌التحصیل رشته‌های روابط بین‌الملل و مطالعات بین‌المللی از دانشگاه‌های دنور و سانفرانسیسکو؛ محمدعلی نجفی، وزیر پیشنهادی آموزش‌وپرورش دولت یازدهم و کارشناس ارشد موسسه فناوری ماساچوست (ام‌آی‌تی)؛ حسن هاشمی، وزیر بهداشت دولت یازدهم و دکترای تخصصی فلوشیپ و سگمان از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ـ گذراندن دوره‌های تخصصی در خارج از کشور؛ حسین دهقان، وزیر دفاع دولت یازدهم و دکترای مدیریت از دانشگاه تهران؛ عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم و دکترای اقتصاد سیاسی از کالج هاووی لندن؛ محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت دولت یازدهم و فوق ‌لیسانس مهندسی صنایع دانشگاه کالیفرنیا؛ جعفر میلی‌منفرد، وزیر پیشنهادی علوم دولت یازدهم و دکترای مهندسی برق از دانشگاه پاریس را در رزومه‌های خود دارند.

حال در کنار این موضوع اخبار غیررسمی حکایت از آن دارد که اکثر فرزندان وزرا در خارج از کشور در حال تحصل هستند.

حال میتوان به روشنی تحلیل کرد که چرا بانک مرکزی باید برای متقاضیان فرصت مطالعاتی ارز نامحدود کنار بگذارد.