توقف طرح نوسازی بافت تاریخی اطراف حرم امام‌رضا (ع)

با «تصویب و ابلاغ ضوابط حریم حرم امام رضا (ع)» در مرداد ماه امسال، بالاخره طرح بافت پیرامونی حرم امام رضا (ع) ابلاغ شد. طرحی که به دنبال لغو طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم رضوی مصوب سال 1387 تائید و تصویب و ابلاغ شد.

پیروز حناچی، دبیر شورای‌عالی شهرسازی‌ومعماری ایران در نامه‌ای به استانداری خراسان‌رضوی مصوبه 11 بندی شورا را درباره طرح بافت پیرامونی حرم مطهر حضرت‌امام‌رضا(ع) با تاکید بر لغو طرح نوسازی‌ و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی مصوب سال 1387 ابلاغ کرد.

در نامه وی به رشیدیان - استاندار خراسان رضوی - آمده است: «شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه 19 تیر امسال، با عنایت به شان و جایگاه شهر مشهد و بافت شهری پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)، به عنوان یکی از کانون‌های مهم مذهبی و فرهنگی جهان اسلام و تشیع و مقیاس فراملی آن و اهمیت اقدامات ساماندهی بافت شهری پیرامون حرم مطهر، به مثابه نمادی از بضاعت مملکت اسلامی در صیانت از حیثیت تشیع و رابطه پیوسته و مستمر مجاوران و زائران با این کانون، همچنین با عنایت به تاکیدات مقام معظم رهبری در خصوص اقدامات پیرامون بافت حرم مطهر امام رضا (ع) - موضوع نامه شماره 1 / 88 مورخ ۸۶.۱.۱۵- و پیرو مصوبات مورخ ۹۳.۱۰.۸، ۹۳.۱۱.۲۰، ۹۵.۱.۲۳ شورای عالی شهرسازی و معماری «برنامه راهبردی بهسازی و هدایت موزون توسعه در بافت پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)» را مورد بررسی قرار داد و ضمن تاکید بر کلیه رویکردها و مفاد مصوبات پیشین شورای عالی مقرر شد:

«۱. با عنایت به مفاد مصوبه مورخ ۹۳.۱۰.۸ و ۹۵.۱.۲۳ شورای عالی شهرسازی و معماری و به جهت لزوم پاسخگویی به مسائل مربوط به محدوده پیرامون حرم مطهر در پیوند با کلیت شهر مشهد به ویژه حوزه مرکزی شهر، ضروری است طرح حوزه مرکزی شهر تهیه شده و به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری برسد.

۲. به منظور جلوگیری از تداوم اقدامات مغایر با حفاظت از حیثیت مکان و ارزش های ملموس و ناملموس بافت تاریخی- فرهنگی پیرامون حرم مطهر، از این تاریخ، طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع) - مصوب سال ۱۳۸۷- لغو و اجرای آن متوقف می‌گردد.

۳. راهبردهای «برنامه بهسازی و هدایت موزون توسعه در محدوده حرم مطهر رضوی» به شرح پیوست موردتایید قرار گرفته و مقرر می‌شود اصلاح و تکمیل برنامه بر اساس اهداف و راهبردهای تکمیل شده صورت پذیرد.

۴. مقرر شد گزینه دوم ارایه شده توسط مشاور (موسوم به حداکثر تغییر در طرح ملاک عمل- نقشه پیوست) پس از انجام اصلاحات با رویکرد حداقل مداخله در بخش‌های باقی‌مانده بافت‌شهری (بخش‌هایی که مشمول اجرای طرح نشده‌اند) و با رعایت موارد مندرج در بند 6 مصوبه، مبنای پاسخگویی به مسائل جاری موجود در روند ساخت‌وسازهای بافت‌شهری پیرامون حرم و تهیه طرح تفصیلی ویژه قرار گیرد.

۵. به منظور تجدیدنظر بنیادین در مبانی نظری و ساز و کارهای تهیه، راهبری، تصویب، اجرا و نظارت بر طرح و برنامه ناظر بر ساماندهی بافت پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)، بر مبنای شان و حیتثبت مکان، مبتنی بر استمرار هویت معنوی و تاریخی مجموعه حرم مطهر و بافت شهری بلافصل آن و توجه به مفهوم زیارت و سکونت، متضمن وجوه تاریخی، اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و پیونده محدوده با شهر، طرح تفصیلی ویژه محدوده پیرامون حرم مطهر، با توجه به گزینه دوم، توسط شرکت عمران و بهسازی شهری و تحت راهبری و نظارت شورا موضوع بند 9 مصوبه تهیه گردد.

۶. در تکمیل گزینه دوم و ارایه پهنه‌بندی و ضوابط آن، رعایت موارد زیر الزامی است:

الف. در مورد محور شارستان: حذف بخش‌های اجرانشده محور شارستان، تغییر مقطع عرضی و کاهش عرض سواره در بخش‌های اجراشده.

ب. در مورد ره‌باغ‌ها: تبدیل ره‌باغ‌های اجراشده به گذر تجهیزشده پیاده- توقف اجرای امتداد ره‌باغ‌هایی که به صورت نیمه اجرا شده‌اند و تبدیل امتداد مسیر به گذر تجهیزشده پیاده- حذف ره باغ های اجرا نشده طرح بهسازی و نوسازی، انطباق ره‌باغ‌ها بر امتداد گذرهای تاریخی تخریب شده و احیای گذرهای مذکور.

ج. ضروری است پهنه‌بندی‌ها و ضوابط گزینه دو بر اساس موارد زیر اصلاح شود:

ج-۱. کلیه رویکردهای مصوب شورای‌عالی شهرسازی و معماری از جمله توجه به مقیاس انسانی و ایجاد هماهنگی در ساخت و سازهای جدید با ویژگی‌های بافت‌تاریخی، مراکز محلات و کانون‌های فرهنگی و اجتماعی و...)، رعایت دانه‌بندی اصیل بافت تاریخی، کاهش تراکم‌ساختمانی، حفظ، حمایت و ارتقای کارکرد سکونت در محدوده طرح؛

ج-۲. توجه به مفاد بند 4 مصوبه، موضوع حداقل مداخله کالبدی در بافت‌شهری که مشمول طرح نوسازی و بهسازی نشده‌اند؛

ج-۳. رعایت ضوابط حرایم حرم مطهر امام‌رضا (ع) - مصوب سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری- ضوابط حرایم کلیه آثار ثبتی و ضوابط عمومی حفاظت از بافت‌های تاریخی.

۷. گزینه دوم ارایه شده توسط مشاور، بر اساس موارد مذکور در بند 6 و با توجه به موصبه مروخ ۹۶.۳.۱۷ کمیسیون ماده پنج شهر مشهد، ظرف مدت سه ماه از ابلاغ مصوبه اصلاح و تکمیل شده و پس از تایید کمیته تخصصی معماری، طراحی‌شهری و بافت‌های واجد ارزش، توسط دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ابلاغ گردد.

۸. ضروری است نظام تشکیلاتی مشارکت‌های مردمی و عمومی جهت حفاظت، بهسازی و ارتقای وضعیت اجتماعی و کالبدی محدوده پیرامون حرم مطهر تهیه گردد.

۹. به منظور سیاستگذاری جهت تهیه طرح تفصیلی ویژه بافت پیرامون حرم مطهر امام‌رضا (ع) و راهبری اجرای گزینه مصوب، شورای راهبری طرح پیرامون حرم مطهر امام‌رضا (ع)، متشکل از اعضای کمیته تخصصی معماری، طراحی‌شهری و بافت‌های واجدارزش و نمایندگان استانداری خراسان‌رضوی (در موارد مرتبط) تشکیل گردد. دبیرخانه شورا در وزارت راه و شهرسازی مستقرشده و آیین نامه داخلی شورا در اولین جلسه تنظیم و به تایید دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری برسد.

۱۰. تا زمان تصویب طرح تفصیلی ویژه بافت پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)، صدور پروانه ها با استعلام از مشاور تهیه کننده برنامه راهبرید بر مبنای گزینه دوم و بر اساس چارچوب های تعیین شده توسط شورای راهبری انجام شود.

۱۱. با توجه به اهمیت احصاء و بررسی حقوق مکتسبه ایجاد شده در محدوده مذکور و تاثیرگذاری آن بر طرح، کمیته حقوقی متشکل از نمایندگان استانداری خراسان رضوی، معاونت معماری و شهرسازی، شرکت عمران و بهسازی شهری، اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی، شهرداری مشهد، مدیرکل دفتر حقوق وزارت راه و شهراسزی و دو نفر عضو حقوقدان تشکیل شده و موضوعات مذکور را پیگیری نماید. نتایج حاصل از بررسی ها در طرح لحاظ گردد.

علاوه بر این با توجه به تجربه‌های تلخ و معضل‌آفرین، همراه با تبعات زیان بار در سطح ملی و محلی، به واسطه اجرای پروژه‌هایی از این دست (از قبیل طرح بافت پیرامون حرم مطهر رضوی، طرح حرم تا حرم شهر قم و پروژه پیرامون حرم شاهچراغ شیراز)، کمیته تخصصی شماره 3 دبیرخانه شورای عالی گزارشی را در مورد اقدامات پیرامونی اماکن و فضاهای مقدس، جهت اتخاذ تدابیر لازم در سطح ملی و ارایه به مقامات عالی رتبه نظام تهیه کند.»

به گزارش ایسنا، 24 مرداد نیز اعضای شورای شهر مشهد در 187 جلسه علنی شورای شهر مشهد با اکثریت آرا طرح درخواست لغو مصوبه بازنگری طرح نوسازی بافت پیرامون حرم را به تصویب رساندند.

همچنین 11 مرداد امسال نیز محمدحسن طالبیان، معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از «تصویب و ابلاغ ضوابط حریم حرم امام رضا (ع)» به ایسنا خبر داد. ضوابطی که بر اساس آن از حریم و حریم منظری حرم امام رضا (ع) و بافت تاریخی مشهد در اطراف این حرم محافظت می‌کند.