تفاوت قیمت بنزین در ایران و اروپا

برای مثال طی هفته‌های اخیر که قیمت نفت در محدوده 50 دلار برای هر بشکه نوسان داشت قیمت هر لیتر بنزین در کشورهای اروپایی در بازه یک یورو و 20 سنت تا یک یورو و 30 سنت تعیین می‌شد. اما در همین مدت نرخ بنزین در ایران بدون تغییر و در رقمی معادل 25 سنت برای هر لیتر بود. حتماً با خواندن این جملات یاد قصه قدیمی اصلاح قیمت سوخت بویژه بنزین افتاده‌اید. البته ناگفته نماند که ایران کشوری نفتخیز است و متوسط درآمد هر ایرانی به نسبت پایین‌تر از یک فرد اروپایی است اما در سفری که اخیراً به یکی از کشورهای اروپایی رفتیم، متوجه شدیم که قیمت بنزین برای ساکنان اروپا نیز بالاتر از حد انتظار است. با وجود آن اروپانشینان از تأثیر این نرخ بالا بر محیط زیست و اقتصادشان راضی هستند.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، اروپا که قاره‌ای مصرف‌کننده انرژی است، سازوکاری را برای عرضه فرآورده‌های نفتی تعریف کرده که می‌تواند از آن درآمد زایی و در عین حال محیط زیست را حفظ کند. اما در ایران حرکتی خلاف این جهت دیده می‌شود. دولت برای سوخت یارانه پرداخت می‌کند و مردم در جبهه مقابل دولت به دنبال آن هستند که مبادا قیمت سوخت بالا رود. البته هدف‌گذاری ایران برای اصلاح قیمت سوخت رسیدن به قیمت فوب خلیج فارس است. با قیمت فعلی نفت خام که تقریباً  بشکه‌ای50دلار است، این نرخ حدود 1250 تومان می‌شود؛ یعنی رقمی بالغ بر 31 سنت که تا پایان سال هم تغییری نخواهد کرد. در ادامه نگاهی به شاخصه‌های بنزین و جایگاه‌های سوخت در اروپای توسعه یافته می‌اندازیم و اینکه استفاده از سوخت در کشورهای این قاره چگونه است.

 جایگاه‌های سوخت ایمن

سازنده جایگاه‌های سوخت در کشورهای اروپایی اغلب از معتبر‌ترین برندهای دنیا هستند و هر پمپ بنزین متناسب با استاندارد جایگاه، امکانات و امتیازاتی که هر برند در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهد پول دریافت می‌کند. برای مثال نرخ بنزینی که در جایگاه ساخت توتال فرانسه عرضه می‌شود متفاوت از بنزین جایگاه ساخت «انی» ایتالیا است. البته این تفاوت بسیار کم است چراکه هر دو جایگاه ملزم هستند از استانداردهای بین‌المللی و همین‌طور استانداردهای داخلی اتحادیه اروپا تبعیت کنند. در این زمینه هر بخش از جایگاه استاندارد مخصوص به خود دارد. مثلاً در ساخت پمپ بنزین استاندارد ایمنی nfpa و استاندارد برق iec و ieee استفاده می‌شود و در خصوص فلزات و مکانیکی استاندارد astm مورد تأیید است. ناگفته نماند که جایگاه‌های سوخت اروپا به حدی پاک است که بوی بنزین در آن قابل استشمام نیست. اغلب برای آنکه هنگام سوخت‌گیری بنزین سرریز نکند جایگاه دار اقدام به سوخت‌گیری برای خودرو سواران می‌کند.

اما در ایران شرایط فرق می‌کند. قیمت پایین سوخت و از طرف دیگر علاقه جایگاهداران به کسب سودهای فضایی شرایطی را رقم زده که تعداد جایگاه‌ها کمتر از حد نیاز و کیفیت جایگاه‌های موجود نیز بشدت پایین است. به طوری که برخی از جایگاه‌ها سال‌هاست که تعمیرات اساسی نشده‌اند و از ده فرسخی بوی بنزین قابل استشمام است. متأسفانه کم فروشی در پمپ بنزین‌ها نیز که به دلیل تبخیر سوخت رخ می‌دهد جدیداً باب شده است.

استاندارد حاکم بر جایگاه‌ها در ایران ips در کنار سایر استانداردهای شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی است. البته از سال گذشته شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و زیر مجموعه آن یعنی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی طرحی برای احداث جایگاه‌های زنجیره‌ای (برند) آغاز کرده است که با فراگیر شدن آن قیمت فروش سوخت بر اساس خدماتی که جایگاه‌ها به مصرف‌کنندگان ارائه می‌دهند تعیین خواهد شد. البته این به معنی متغیر شدن قیمت سوخت نظیر بنزین نیست، بلکه مابه التفاوت قیمت بنزین هزینه‌ای است که مصرف‌کننده برای خدمات گرفته شده پرداخت می‌کند. با اجرای این طرح امنیت جایگاه‌ها افزایش می‌یابد و خدمات مناسب ‌تری ارائه خواهد شد.

از مالیات 60 درصدی اروپا تا 20 درصدی ایران

مالیات بر سوخت‌های فسیلی در اکثر کشورهای اروپایی که وارد‌کننده انرژی هستند بسیار بالاست. به طوری که  در کشوری نظیر انگلستان این رقم در حدود 60 درصد و در آلمان 50 درصد قیمت سوخت را تشکیل می‌دهد. برای مثال وقتی قیمت بنزین یک یورو و 23 سنت است حدود 73 سنت آن مالیاتی است که دولت انگلیس تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده دریافت می‌کند. این مالیات صرف خدمات دهی دولت به شهروندان می‌شود. به این ترتیب دولت از مصرف‌کنندگان بنزین مالیات می‌گیرد و هر چه مصرف بیشتر شود شهروند مجبور است که مالیات بیشتری بپردازد. از طریق درآمد مالیاتی به اقشار ضعیف کمک می‌شود و به نظر می‌رسد که این روش ترویج عدالت و کمک به نیازمندان بهتر از پرداخت یارانه‌های نقدی باشد.

اما در ایران حدود 20 درصد مالیات بر ارزش افزوده و 10 درصد عوارض دریافت می‌شود که جمعاً 30 درصد از قیمت سوخت است. یعنی وقتی قیمت بنزین هزار تومان است حدود 300 تومان مربوط به مالیات و عوارض می‌شود و 700 تومان بابت قیمت تمام شده سوخت دریافت می‌شود. این درحالی است که متوسط قیمت تمام شده بنزین در ایران 2 هزار تومان است.

مدیریت مصرف سوخت با قیمت آن

یکی دیگر از فواید قیمت بالای سوخت در اروپا مدیریت مصرف و به تبع آن کاهش بار ترافیکی و  آلاینده‌های محیط زیست است. البته بنزینی که در اروپا توزیع می‌شود از استانداردهای یورو 4 و یورو 5 تبعیت می‌کند. این دو شاخص برای بنزین کمترین میزان آلاینده‌های بنزن، آروماتیک، گوگرد و دیگر مؤلفه‌های آلاینده را تأیید می‌کند.

در حال حاضر یک سوم از بنزین توزیعی در ایران بر اساس استاندارد یورو 4 است. روزانه حدود 70 میلیون لیتر در ایران بنزین مصرف می‌شود و تا پایان سال حدود 35 میلیون لیتر آن یورو 4 خواهد شد. اما استاندارد یورو 5 فعلاً در دستور کار نیست.