درآمد ویژه در جیب ۸۰۰ هزار شاغل

بررسی تحولات بازار کار ایران بر پایه جدیدترین گزارش ارائه شده از سوی وزارت کار نشان می دهد ۳۲.۱ درصد از کل شاغلان کشور را کارگران ساده تشکیل می دهند؛ بنابراین حدود ۷ میلیون نفر از کل افرادی که به کار اشتغال دارند کارگر ساده بوده که احتمالا درآمدهای بسیار پایینی در حد حداقل مزد ۸۱۲ هزارتومانی ماهیانه و چه بسا کمتر از آن را داشته باشند.

صنعتگران و کارکنان مشاغل مربوط به صنعت نیز دومین گروه بزرگ بازار کار ایران را تشکیل می دهند که ۲۳.۴ درصد کل شاغلان هستند. جمعیت این گروه از فعالان اقتصاد کشور حدود ۵ میلیون نفر است. همچنین ۱۲.۱ درصد بازار کار ایران متشکل ازمتصدیان ماشین آلات و دستگاه ها، مونتاژ کاران و رانندگان وسایل نقلیه است که می توان تعداد آنها را ۲.۵ میلیون نفر دانست.

کارکنان خدماتی و فروشندگان فروشگاه ها و همچنین بازارها هم ۱۰.۳ درصد کل نیروی کار را در خود جای داده و متخصصان تنها ۷ درصد از شاغلان کشور را تشکیل می دهند؛ بنابراین اینکه به تازگی و در یکی دو سال گذشته سیاست ارتقاء سطح توانمندی ها و مهارت نیروی کار در دستور کار قرار گرفته، قطعا برنامه درست و با اهمیتی است.

۵.۷ درصد بازار کار کارمندان امور اداری و دفتری، ۵.۳ درصد تکنسین ها و دستیاران، ۲.۴ درصد کارکنان ماهر کشاورزی، جنگلدرای و ماهگیری و ۱.۶ درصد نیز قانونگذاران، مقامات عالی رتبه و مدیران هستند. می توان اینگونه گفت که ۳۴۰ هزار نفر در کشور دارای مدارج بالای شغلی و مدیریتی هستند.

۳۲ درصد کل شاغلان نیروی ساده هستند

علاوه بر این، بررسی ها نشان می دهد که ۲۴ درصد از مزد و حقوق بگیران در هفته کمتر از ۴۰ ساعت کار می کنند و ۳۴ درصد نیز بین ۴۱ تا ۴۸ ساعت به کار اشتغال دارند؛ از سویی ۴۲ درصد کل شاغلان در بازارکار ایران نیز در هفته ۴۹ ساعت و بیشتر مشغول به کار هستند و می توان این گروه رو فعال ترین شاغلان بازار کار دانست که به اصطلاح دو شیفت و شبانه روز مشغول به کار هستند.

هرچند ۷ میلیون فنر از جمعیت بیش از ۲۱ میلیونی بازار کار ایران را کارگران ساده کم درآمد تشکیل می دهند، از آنسو برخی نیز هستند که روزانه با ۲ تا ۲.۵ ساعت کار، درآمدهای بالایی را کسب می کنند و به اصطلاح پُردرآمدترین و ویژه ترین گروه های شاغل در اقتصاد ایران محسوب می شوند.

شاید بتوان وکلا و برخی گروه های پزشکی را در این بخش جا داد، اما درصد بالایی از اینگونه شاغلان و صاحبان درآمد گروه هایی هستند که به مشاغل دلالی و سرمایه گذاری، فرصت طلبی، اتصال به رانت های اقتصادی و برخی موقعیت های ویژه و مانند آن می پردازند.

اینگونه چگونه ۲۸۷ هزار نفر با دستیابی به درآمدهای ویژه و آنچنانی در بازار کار ایران فعالیت دارند و آیا درآمد خود را از راه مشروع و قانونی به دست می آورند و یا غیر از آن؟ سوالی است که نمی توان به سادگی به آن پاسخ گفت، اما می توان اینگونه گفت که بخشی از این ۲۸۷ هزار نفر، احتمالا از راه های میانبر و احتمالا غیرقانونی، درآمد کسب می کنند.

درآمد ویژه برای ۲۸۷ هزار شاغل

در نقطه مقابل این گروه، حدود ۳ میلیون و ۴۷۰ هزار نفر نیز هستند که در هفته بیش از ۴۹ ساعت فعالیت اقتصادی داشته و تقریبا ساعات بسیار زیادی از شبانه روز را مشغول به کار هستند. ویژگی این گروه از شاغلان، اشتغال تقریبا دائمی در تعطیلات و غیر تعطیلات و صبح ها و عصرها تا پاسی از شب است.

مهم ترین دلیل اینگونه اشتغال به تامین نبودن شاغلان، ناکافی بودن دستمزدها، قراردادهای نامطمئن و مانند آن باز می گردد. آنها در روز بیش از ۸ ساعت کار می کنند و نکته مهم اینکه تقریبا ۳ تا ۴ برابر افراد دارای درآمدهای بالا، در بازار کار باقی می مانند ولی درآمد آنها هرگز مانند گروهی که روزانه تنها ۲ ساعت آن هم به صورت تفریحی کار می کنند نیست.

گروهی دیگر نیز نزدیک به دارندگان درآمدهای ویژه در بازار کار داریم که روزانه ۲.۸ تا نهایتا ۴ ساعت فعالیت شغلی دارند و بیشتر از آن احساس نیاز نمی کنند. در این گروه از شاغلان ۵۱۲ هزار نفر قرار دارند. بنابراین حدود ۸۰۰ هزار نفر از مجموع کل بیش از ۲۱ میلیون شاغل کشور، بهترین موقعیت های شغلی و درآمدی را در بازار کار دارا هستند.

۳.۴ میلیون نفر دو شیفت کار می‌کنند

یک گروه دیگر نیز در بازار کار ایران اشتغال دارند که ۴.۱ تا ۵.۳ ساعت در روز فعالیت شغلی دارند و درآمد آنها کفاف هزینه هایشان را می دهد. این گروه ۵۸۵ هزار نفر هستندکه احتمالا صاحبان مشاغل آزاد هستند. آنها یا دارای درآمدهای غیر شغلی مانند کسب سود از سپرده های بانکی و ... بوده و یا می توان اینگونه گفت که شاید برخی نیز افرادی باشند که دارای اشتغال ناقص بوده و با وجود نیاز به کار و فعالیت تمام وقت، تاکنون امکان دستیابی به چنین شغلی را نیافته اند.

در هر صورت، گروه ۶۴۲ هزار نفری دیگری نیز هستند که روزانه ۵.۵ تا ۶.۶ ساعت کار می کنند. چون نمی توان این افراد را شاغلان رسمی و افرادی دانست که باید روزانه یک شفیت کامل را در محل کار خود باشند، احتمالا گروهی هستند که در مشاغل دوم و غیر اصلی مشغول کسب درآمد هستند.

گروه دیگر روزانه ۶.۸ تا ۸ ساعت فعالیت شغلی دارند که باید آنها را مشمولان قانون کار دانست که روزانه تقریبا یک شیفت کامل فعالیت شغلی دارند و تعداد آنها ۲ میلیون و ۸۰۵ هزار نفر است. پُرکارترین گروه شغلی نز افرادی را شامل می شود که در روز حتی بیشتر از ۸ ساعت پیش بینی شده در قانون کار فعالیت شغلی دارند و تعداد آنها حدود ۳ میلیون و ۴۷۰ هزار نفر است. مشخصه این گروه از شاغلان کسری درآمدی، همخوان نبودن میزان دریافتی با هزینه ها و همچنین تلاش برای کسب درآمد بیشتر است.