میراث اقتصادی بانوی آهنین

او آهنین بود، زیرا تمام قد در برابر اتحاد جماهیر شوروی و کمونیسم ایستاد. اما این تنها نمونه ای از حکمرانی وی بود. او در جنگ با آرژانتین بر سر جزایر فالکلند نیز به رغم خرده گیری هایی که بر سر هزینه های انسانی این جنگ در آن سوی اقیانوس اطلس می شد، ایستادگی کرد و در نهایت بریتانیا در آن قضیه پیروز شد. ایستادگی وی اما برای کسانی که در حوزه اقتصاد کار می کنند، آنجا معنادار بود که تاچر در برابر اعتراض گروه ها و اتحادیه ها که سیاست های اقتصادی وی را به چالش می کشیدند مقاومت کرد و در نهایت توانست تاثیری بسیار معنادار بر اقتصاد بگذارد. در زمانی که دومین شوک منفی وضعیت رکودی- تورمی را در اواخر دهه ۱۹۷۰ و در آغاز زمامداری تاچر بر بریتانیا تحمیل کرده بود، تاچر با استفاده از مشاوران پول گرای خود و رهبر آنان میلتون فریدمن، ابتدا توانست با افزون ساختن نرخ بهره و کاهش رشد عرضه پول جلوی تورم را بگیرد و در سال ۱۹۸۲، تورم از سطح ۱۸ درصد به سطح ۶/۸ درصد تقلیل یافت و تنها یک سال بعد، بهبود اقتصادی خود را به شکل بهتری با رشد اقتصادی قوی تر نشان داد و تا سال ۱۹۸۶، اقتصاد بریتانیا با سیاست هایی که بعد ها ذیل عنوان تاچریسم معروف شد، به شرایط باثبات، با تورم و بیکاری پایین برسد. آمار نشان می دهد که اقتصاد بریتانیا از زمانی که تاچر وارد خانه شماره ۱۰ داونینگ استریت شد تا پایان دهه ۱۹۸۰ بیش از ۲۳ درصد رشد کرد.

او باور داشت که مقررات زدایی (deregulation) به عنوان ابزاری برای کاهش مداخله دولت در اقتصاد می تواند به رشد اقتصادی بینجامد. او معتقد بود که کارآیی اقتصاد با خصوصی سازی بنگاه های دولتی محقق می شود. او تاکید داشت که اگر می خواهیم نرخ بیکاری کاهش یابد، باید بازار نیروی کار منعطف باشد و از همین روی اتحادیه ها را به مبارزه طلبید. اگرچه شاید امروز حتی دولت بریتانیا که اکثریت محافظه کار را دارد و بانوی آهنین یکی از نماد های آنان است، سخن از ایجاد مقررات بیشتر به خصوص برای بازار های مالی می کند و شاید با وجود آخرین رکود جهانی و تبعات آن که تا امروز ادامه داشته، بسیاری با دیده شک و تردید به تاچریسم نگاه کنند، اما تاریخ نشان داده که سیاست های وی برای عبور از شرایط رکود – تورمی و بالاتر از آن، داشتن اقتصادی با ثبات آن هم برای مدت طولانی، راهگشا است. از همین رو بود که حتی دولت حزب کارگر بلر، راهی را ادامه داد که اول بار بانوی محافظه کار طرح و نقشه اش را کشیده بود. تاچر نشان داد که اقتصاد بازار محور نه تنها می تواند خود را از بحران ها رها کند، بلکه در صورت فائق آمدن بر بحران می تواند بسی قوی تر و تنومند تر برای مدتی طولانی به حیاتش ادامه دهد.

دکترپویا جبل عاملی