پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- جواد غیاثی - در آستانه سال جدید تحصیلی، پدر خانواده نگران بی توجهی بچه ها به درس و مشقشان بود. سال گذشته با زور و فشار و تهدید و تنبیه، بچه ها فقط از مردودی گریخته بودند.

پدر بعد از مشورت به این نتیجه رسیده که به جای فشار، باید بچه ها را ترغیب کند. باید با جایزه هایی علاقه ها و انگیزه ها و خواسته های بچه ها را در نظر بگیرد و رسیدن به این خواسته ها را مشروط به درس خواندن کند. البته مشاوران به پدر گفته اند که باید جایزه ها و برنامه های تشویقی (مثل مسافرت، خرید دوچرخه یا لباس و . . . ) با "صراحت" اعلام شوند و پدر با "قدرت" و طبق وعده، آنها را اجرا کند تا با این روش هدایت بچه ها به نتیجه بنشیند.

همین روند تغییرات روش تربیت و هدایت فرزندان، به صراحت در رویکردهای برنامه ریزی کشورهای جهان هم به وضوح مشاهده می شود. شکست های متعدد برنامه ریزی دستوری، در کشورهای در حال توسعه و حتی برخی کشورهای کمونیستی و سوسیالیستی، جامعه علمی جهان را به این نتیجه رسانده که برنامه‌ریزی دستوری، فقط در حوزه هایی خاص موثر بوده و برای موفقیت برنامه ریزی، باید انگیزه ها را هدایت کرد. طبق تحلیل ها، بیش از 60 سال برنامه ریزی دستوری در کشور، بی نتیجه مانده و اکنون که گذر از اقتصاد دولتی در دستور کار قرار گرفته، لازم است ستاد فرماندهی گذر از برنامه ریزی دستوری را نیز در دستور کار قرار دهد. البته برنامه ریزی ارشادی الزاماتی دارد که در ادامه بررسی خواهد شد.

گذر جهان از برنامه ریزی دستوری

دلایل متعددی برای توجه به برنامه ریزی ارشادی وجود دارد. شکست اقتصادهای دولتی و احترام به قوانین بازار، ایجاب می کند که با مردم و بخش خصوصی به زبان خودشان صحبت شود نه به زبان دستور. در اقتصادهای دولتی متمرکز، امکان پیشبرد دستوری اهداف( و لو با هزینه زیاد و بازده پایین) وجود داشته ودارد اما در اقتصادهای مردمی اینگونه نیست.

با توجه به ناکارآمدی اقتصاد دولتی، و گسترش اقتصادهای مبتنی بر مردم و بازار، برنامه ریزی ارشادی، یا انگیزشی یا تحلیلی نیز جایگزین برنامه ریزی دستوری گردید. چنانچه نمودار زیر نشان می دهد تمام کشورها، نهایتا در دوره ای از برنامه ریزی خود به برنامه ریزی ارشادی روی آورده اند. در ادامه به صورت مصداقی مورد هند را بررسی خواهیم کرد.

بزرگترین طرح فقرزدایی جهان با انگیزش مردم

هند یکی از کشورهایی است که پس از سال ها برنامه ریزی ارشادی را در دستور کار قرار داده است. توسعه روستایی و کاستن از فقر، حضور پررنگ در بازار آی تی جهانی، رشدهای اقتصادی بالای 10 درصد و کاهش آمار بیکاری نتایج برنامه ریزی های دولت فدراتیو هندوستان است. با وجود فقر و نابرابری زیاد در این کشور، به هر حال طبق آمار تعداد فقرا در این کشور طی 3 دهه اخیر نصف شده است. برنامه های مبارزه با فقر در این کشور با اتخاذ سیاست های انگیزشی، با مشارکت فعال و حداکثری مردم، همراه شد. طرح گروه های خودیار ضمن حمایت بانک های دولتی هند و ایجاد پشتوانه مالی حداقلی اما اعتماد آور دولتی، توسط بخش های مردمی، راه اندازی و هدایت شد. تشکیل گروه های خودیار در بین فقرای هندی، با حمایت و ترغیب دولت، بزرگترین طرح فقرزدایی جهان را در هند رقم زد که طی آن بدون حضور مستقیم دولت و با مشارکت حداکثری مردم، بیش از 50 میلیون نفر از دام فقر گریختند.

تحول آی تی در هند با حمایت و انگیزش

در مورد صنعت آی تی هم آثار برنامه ریزی ارشادی کاملا مشخص است. وقتی دولت این حوزه را به عنوان یکی از اهداف استراتژیک خود انتخاب کرد و به خوبی توانست انگیزه های مردم و بخش خصوصی را به این سمت جلب کند. هنگامی که دولت با صراحت هدفی را اعلام می کند و قدرت و صداقت دولت، این اطمینان را در مردم ایجاد می کند که این حوزه مورد حمایت خواهد بود، توجهات، سرمایه های داخلی و خارجی و حتی تحقیقات دانشگاهی به این سمت متمایل می شود. حتی تعداد زیادی از جوانان در انتخاب رشته خود نیز به رشته های آی تی روی آوردند و تعداد بالایی از جوانان هندی در حوزه های آی تی توانمند شدند. انتخاب دقیق، اعلام صریح و برنامه های حمایتی دولت، چنانچه با قدرت و صراحت اعلام شود و اعتماد بخش خصوصی جلب شود به خوبی انتخاب های مردم، سرمایه داران و فعالان اقتصادی را تحت تاثیر قرار داده و مجموعه اقتصاد را در جهت ایده آل ترسیم شده هدایت می کند.

اقتصاد مقاومتی جهان دولت فقر هندوستان