صندوق ثباتی که هنوز درگیر تلاطمات است

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- جواد غیاثی- صندوق توسعه ملی که یک سازوکار هوشمندانه برای سم زدایی از دلارهای نفتی و ایجاد ثبات در اقتصاد است، همچنان درگیر تلاطمات است. فارغ از اینکه انتقادات اخیر رئیس این صندوق به بانک مرکزی فعلی برمی گردد یا مسئولان قبلی، در اینکه همچنان این صندوق دچار مشکلاتی است که مانع از کارایی دقیق آن می شود، شکی نیست.

بعد از اظهارات تند حسینی، رئیس صندوق توسعه ملی، راجع به سوءرفتارهای بانک مرکزی در قبال این صندوق، باز هم مثل همیشه، داغ بودن مجادلات سیاسی و جهت گیری های سیاسی تاسف بار رسانه ها و برخی مسئولان در کشور، همه توجهات را به این موضوع جلب کرد که: مخاطب سخنان حسینی بانک مرکزی فعلی است یا قبلی؟ حالا هم که حسینی در این موضوع شفاف سازی کرده است برای برخی مسئله حل شده و برخی هم هنوز به دنبال یافتن تناقضات جملات قبلی و فعلی او هستند تا خوراکی برای طرح در رسانه های خود بیابند.

بدون توجه به این مباحث نگاهی به عملکرد صندوق توسعه در گذشته و همچنین اظهارات اخیر حسینی کاملا مشخص است که این صندوق نمی تواند عملکرد تعریف شده خود را انجام دهد. کارکرد اصلی صندوق توسعه آن است که از محل درآمدهای نفتی، وام ارزی به صاحبان صنایع اعطا کند. با این سازوکار دلارها به ریال تبدیل نمی شوند تا از اثرات تورمی تزریق دلارهای نفتی جلوگیری شود. علاوه بر آن تجمیع پول در این صندوق باعث می شود در دوران نزول درآمدهای نفتی، بودجه های عمرانی کشور از این محل تامین گردد تا تلاطمات بازار نفت باعث تلاطم جدی در اقتصاد نشود. علاوه بر آن قسمتی از درآمدهای نفتی برای آیندگان ذخیره می شود؛ به این ترتیب که یا خود دلارها ذخیره و نگهداری می گردد و یا اینکه با تامین منابع لازم برای زیرساخت های اقتصادی، رفاه مردم کشور در حال و آینده افزایش می یابد. برخی کشورها مثل نروژ از محل منابع صندوق نفتی خود، به سرمایه گذاری های بلندمدت در داخل و خارج می پردازند و به منابع ملی خود می افزایند.

اما یک نگاه ساده به گذشته نشان می دهد صندوق توسعه ملی پس از سالها هنوز کارکردهای فوق را نداشته است. سال گذشته به مدت بیش از 6 ماه فضای اقتصادی کشور درگیر ماجرای برداشت 4.1 میلیارد دلاری از این صندوق بود. بعد موضوع برداشت 2 میلیارد دلاری مطرح شد. پیش از آن نیز هیچ وقت رقم دقیق منابع این صندوق مشخص نبوده و حتی چندی پیش حسینی ضمن انتقاد از اعمال تکالیف بودجه ای بر دوش این صندوق، از منفی بودن موجودی آن خبر داد. علاوه بر اینها سال گذشته با کاهش درآمدهای نفتی، به جای اینکه منابع جاری این صندوق به کمک کشور بیاید، از سهم آن از درآمدهای نفتی کاسته شد. همه اینها به معنی تلاطمات این صندوق است.

حسینی هم در اظهارات خود از تقاضا برای شفاف سازی حساب صندوق و جداکردن حساب آن از بانک مرکزی خبر داده است. همانگونه که حسینی و پیش از آن معاون اول رئیس جمهور اعلام کردند آنچه مهم است استقلال و شفافیت حساب این صندوق است و نکته مهم این است که سازوکار تعامل بانک مرکزی با صندوق ایراداتی دارد، فارغ از اینکه از بانک مرکزی دولت دهم حرف بزنیم یا یازدهم. امید است که با انجام اصلاحاتی که حسینی از آن سخن می گوید، صندوق توسعه از گرداب تلاطمات درآمده و به عنوان محل ثبات و مقاومت اقتصاد تبدیل شود.