قول مسئولان برای خرید از هندی‌ها، با وجود نگرانی برای فساد ذخیره عظیم برنج
مسئولان وزارت بازرگانی هند از وعده مقامات ایرانی برای لغو ممنوعیت واردات برنج از ابتدای سال ٩٤ خبر می‌دهند.
پايگاه خبري تحليلي «پارس»- مریم شکرانی- در شرایطی که تمام برنج موردنیاز یک‌سال آینده مردم ایران در انبارها ذخیره شده و نگرانی‌ها برای فساد این حجم عظیم ذخایر، به اوج رسیده است، امسال باز هم واردات برنج در صدر آمار گمرک کشور قرار گرفت. این درحالی است که وزارت کشاورزی با اشاره به اشباع انبارها، از ماه‌های ابتدایی سال ٩٣ واردات برنج را ممنوع اعلام کرده است. اما با رسیدن به ماه‌های پایانی سال، سیل واردات همچنان ادامه دارد. مسئولان وزارت کشاورزی که از اواخر سال گذشته به صورت رسمی و قانونی مسئولیت تنظیم بازار کالاهای کشاورزی را در اختیار گرفته‌اند، علت این موضوع را مجوزهایی می‌دانند که سال گذشته توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر شده است. این در شرایطی است که محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت اخیرا در جمع خبرنگاران رسانه‌ها گفته است که ذخیره برنج استراتژیک امسال از میزان مصوب کمتر بوده و این رخداد می‌تواند برای مدیران بازار زنگ‌خطر به شمار آید. البته این موضوع با واکنش تند نمایندگان مجلس مواجه شده و «جمیل علیزاده‌شایق» دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج نیز ادعای نعمت‌زاده را شوخی وزیر توصیف می‌کند و معتقد است، نعمت‌زاده برای موجه جلوه دادن اقدامات گذشته خود در زمینه واردات برنج، چنین حرف‌هایی مطرح می‌کند. با این حال که بنا به اعلام انجمن تولیدکنندگان برنج ایران، انبارهای کشور برنج مصرفی بیشتر از ١٠٠میلیون نفر را در خود جای داده و فساد این حجم عظیم ذخیره برنج در کمتر از ٩ ماه آینده دور از انتظار نیست، مسئولان وزارت بازرگانی هند از وعده مقامات ایرانی برای لغو ممنوعیت واردات برنج از ابتدای سال ٩٤ خبر می‌دهند.
ایران؛ چهارمین واردکننده بزرگ برنج در جهان
براساس آمارهای وزارت کشاورزی، ایران سالانه به حدود یک‌میلیون تن واردات برنج نیازمند است، این درحالی است که میزان واردات برنج در سال‌های گذشته به بیشتر از دوبرابر نیاز واقعی کشور رسیده است. جالب این‌جاست که این میزان واردات مازاد بر نیاز در شرایطی مطرح می‌شود که از واردات غیررسمی و قاچاق برنج نیز صرف‌نظر کرده و چشم بپوشیم. مطابق با آمار دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس، این حجم انبوه واردات، ایران را پس از فیلیپین، نیجریه و عربستان‌سعودی به چهارمین واردکننده بزرگ برنج در جهان تبدیل کرده است.
علاوه‌بر این، اگر به آمارها و جداول گمرک ایران نیز نگاهی کنیم، به‌راحتی متوجه می‌شویم که باز هم برای چندمین سال متوالی، برنج در لیست ١٠ کالای عمده وارداتی به کشور قرار گرفته است. براساس آخرین آمار گمرک، در ١٠ ماهه منتهی به دی‌ماه ٩٣ نزدیک به ٩٨٤هزار تن برنج به کشور وارد شده است که این میزان واردات، برنج را در مقام چهارمین کالای عمده وارداتی به کشور قرار می‌دهد.
برنج مازاد سال گذشته تمام نشده، دوباره وارد کرده‌اند
در شرایطی که به گفته دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج، تمام نیاز سال ٩٤ مردم ایران در انبارها ذخیره شده است، باز هم ٩٨٤هزار تن برنج دیگر به کشور وارد شده که مجموع این ارقام با در نظر گرفتن سرانه ٤٠ کیلوگرم برای هر ایرانی تقریبا نیاز بیشتر از ١٠٠میلیون نفر را برای یک‌سال تأمین می‌کند. «جمیل علیزاده‌شایق» با اعلام این مطلب می‌گوید: بنا به برآوردهای وزارت کشاورزی، مردم ایران سالانه به‌حدود ٣میلیون تن برنج نیاز دارند که دوسوم این نیاز یعنی حدود ٢میلیون تن آن از محل تولید داخلی تأمین می‌شود و تنها به یک‌میلیون تن واردات نیاز است.
او ادامه می‌دهد: در این شرایط ٢میلیون تن برنج در سال ٩٣ تولید و در انبارها ذخیره‌سازی شده است، یک‌میلیون تن دیگر نیز از واردات مازاد بر نیاز سال گذشته باقی مانده که با این حساب تمام نیاز یک‌سال مردم ایران در انبارها موجود است اما بررسی آمار ١٠ ماهه ابتدای سال ٩٣ نشان می‌دهد که علاوه بر این رقم، حدود ٩٨٤هزار تن دیگر برنج به کشور وارد شده است. این درحالی است که نگهداری برنج کار بسیار دشواری است و بیشتر از ٩ ماه نمی‌توان آن را در انبارها ذخیره‌سازی کرد. با این وجود واردات بي‌رویه برنج به کشور همچنان ادامه دارد.
واردات بي‌رویه برنج به کشور درحالی اتفاق می‌افتد که با قانون اخیر مجلس و سپردن اختیار واردات کالاهای کشاورزی به وزارت کشاورزی، این وزارتخانه از ابتدای سال ٩٣ ورود برنج خارجی به کشور را ممنوع اعلام کرده است. دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج دراین‌باره توضیح می‌دهد: با وجود تلاش وزارت کشاورزی، انجمن تولیدکنندگان برنج و اعلام منع واردات برنج در سال ٩٣، باز هم زورمان به واردکننده نرسید و گفته می‌شود، این ثبت سفارش‌ها و مجوز واردات مربوط به سال ٩٢ است. علیزاده‌شایق درباره اظهارنظر نعمت‌زاده پیرامون میزان ذخایر استراتژیک برنج می‌گوید: آقای نعمت‌زاده دراین‌باره شوخی کرده‌اند و احتمالا می‌خواهند ترکش‌های واردات برنج در سال ٩٣ را خنثی کنند!
واردات برنج با تکیه بر سرانه مصرف غیردقیق
اما ممنوعیت واردات برنج به کشور نیز از نظر بسیاری از کارشناسان چاره‌ساز نبوده و نمی‌تواند به‌طور کامل دست سودجویان این بازار را ببندد. این کارشناسان می‌گویند، آمار تولید و معیارهای سنجش نیاز به واردات در کشور شفاف نیست و همین موضوع می‌تواند دست واردکنندگان را با وجود ممنوعیت‌ها باز بگذارد. علیزاده‌شایق دراین‌باره می‌گوید: یک بحث جدی در زمینه، سرانه مصرف برنج در ایران است که با استفاده از این سرانه درباره میزان واردات به کشور تصمیم‌گیری می‌شود. عدد این سرانه بین ٣٤ تا ٤٥ کیلوگرم برای هر ایرانی در نوسان بوده است به‌طوری که وزارت بازرگانی سابق برای توجیه واردات بي‌رویه خود عدد ٤٥ کیلوگرم را ملاک سرانه قرار داده بود اما نیاز است که روی این عدد کار علمی و تحقیقات میدانی شود.
دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج همچنین توضیح می‌دهد: این موضوع چندی پیش با پیگیری انجمن برنج، سازمان بازرسی کل کشور، مرکز پژوهش‌های مجلس، انستیتو تغذیه و وزارت کشاورزی مورد بحث و بررسی قرار گرفت و بنا شد عددهای ٣٤ تا ٤٢ برای سرانه مصرف بررسی شود. درحال‌حاضر با کمی اغماض بنا شده است عدد ٤٠ کیلوگرم به‌عنوان سرانه مصرف برنج ایرانیان در نظر گرفته شود و این عدد ملاک واردات قرار گیرد که با احتساب این عدد میزان نیاز کشور به واردات برنج حدود یک‌میلیون تن است. گفتنی است این موضوع هنوز عملی نشده و ملاک واردات همان ٤٥ کیلوگرم است.
ممنوعیت، دست واردکنندگان برنج را نمی‌بندد
اختلاف ٥ کیلوگرمی سرانه مصرف واقعی با ملاک واردات برنج باعث شده است سالانه حدود ٤٠٠هزار تن برنج مازاد بر نیاز به کشور وارد شود. علاوه بر این میزان قاچاق برنج به کشور نیز آمار چندان دقیقی ندارد اما به گفته «ایرج ندیمی» نماینده مردم لاهیجان در مجلس، میزان قاچاق برنج چیزی حدود ٢٠٠هزار تن در سال است. ندیمی به پایگاه اینترنتی «میزان» گفته است، آمارهای ستاد مبارزه با قاچاق کالا نشان می‌دهد که درحال‌حاضر روزانه ٨٠٠ تن برنج قاچاق به کشور وارد می‌شود که در سال این عدد به حدود ٢٠٠هزار تن می‌رسد.
این نماینده مجلس همچنین تأکید می‌کند: علاوه بر واردات قانونی بیشتر از ٩میلیون نفر مرزنشین در کشور ساکن است که هریک از این افراد مطابق با قانون می‌توانند ٥٠ کیلوگرم برنج وارد کنند. با این حساب مرزنشینان کشور نیز سالانه می‌توانند بدون تعرفه گمرکی حدود ٤٥٠هزار تن برنج به ایران وارد کنند. اگر تجار هیچ‌گونه واردات رسمی به کشور انجام ندهند، مجموع واردات از محل تجارت چمدانی یا کوله‌وری، قاچاق و واردات ناشی از اختلاف سرانه به تنهایی کفاف حدود یک‌میلیون تن نیاز کشور به واردات برنج را می‌دهد، بنابراین با اعلام ممنوعیت واردات برنج و پایان ثبت سفارش‌ها باز هم راه‌های واردات برنج مازاد بر واردات رسمی همچنان باز است.
غیر از این امارات نیز به‌عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان برنج به ایران به‌شمار می‌آید. علیزاده‌شایق، دبیر انجمن برنج می‌گوید: این کشور عربی خود تولید‌کننده برنج نبوده اما برنج را از کشورهای تولید‌کننده خریده و دوباره آن را به کشورهایی مانند عربستان و ایران صادر می‌کند. دبیر انجمن برنج می‌افزاید: تجار ایرانی واردات برنج از امارات را به‌صورت تهاتری انجام می‌دهند، یعنی به‌دلیل تحریم‌ها و موانع نقل و انتقال پول، در ازای صادرات سایر کالاهای ایرانی به امارات، از آنها برنج دریافت می‌کنند که البته این مقام‌مسئول تأکید می‌کند، این نوع واردات تهاتری نیز در رده واردات ثبت سفارشی و رسمی برنج به‌شمار نمی‌آید.
هندی‌ها: ممنوعیت واردات برنج به‌زودی لغو می‌شود
در شرایطی که با ورود برنج از مبادی رسمی و غیررسمی دیگر، ممنوعیت واردات این کالا عملا اجرایی نشده است، مسئولان وزارت بازرگانی هند از لغو این ممنوعیت از ابتدای سال٩٤ توسط ایران خبر می‌دهند. شایعه آلوده‌بودن برنج هندی و کاهش واردات ایران از این کشور توانسته است، قیمت برنج در بازارهای هند را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد. همین موضوع مقام‌های هندی را بر آن داشته است که برای حفظ جایگاه صادرات به ایران به تکاپو افتاده و با مقام‌های ایرانی وارد مذاکره شوند.
به گزارش تسنیم و به نقل از پایگاه خبری بیزینس‌لاین، یک مقام وزارت بازرگانی هند اعلام کرده است که اخیرا گروهی از مقامات وزارت بازرگانی هند به ایران سفر کرده و درمورد صادرات مجموعه‌ای از کالاها ازجمله برنج با همتایان ایرانی خود مذاکره کرده‌اند. براساس این گزارش، یکی از مقام‌های وزارت بازرگانی هند گفته است: از ادامه روند صادرات برنج به ایران مطمئن است و هندی‌ها انتظار دارند به‌زودی ٣٠٠ تا ٥٠٠ هزار تن برنج به ایران صادر کنند.
«راجن ساندارسان» عضو انجمن صادرکنندگان برنج هند نیز گفته است: مقامات ایرانی اشاره کرده‌اند که احتمال دارد فرآیند ثبت عرضه‌کنندگان برنج باسماتی هند را از سر بگیرند. آنها گفته‌اند، احتمالا اطلاعیه برداشتن محدودیت‌ها در روز ٢١ مارس (فروردین سال ٩٤) صادر شود.
تمام این موضوعات در شرایطی رخ می‌دهد که واردات بي‌رویه برنج سال‌هاست موضوع دعوای بي‌سرانجام وزارتخانه‌های متولی، مجلس و اصناف تولید‌کننده است و حالا کار به جایی رسیده که صداوسیما نیز با پخش تیزرها و برنامه‌های چند صد‌میلیون تومانی برای شالیکاران خارجی تبلیغ می‌کند. علاوه بر این موضوع انباشت سبد کالای میلیون‌ها ایرانی از برنج هندی و فروش برنج خارجی با نام و اعتبار برنج ایرانی نیز مسائلی است که مورد انتقاد تولیدکنندگان و کارشناسان قرار گرفته است. منتقدان می‌گویند، بي‌توجهی به برنج ایرانی درحالی رخ می‌دهد که زمین‌های حاصلخیز شمالی با شتاب روزافزون تغییر کاربری داده و به دست پیمانکاران ویلاساز سپرده می‌شود.
ارسال نظر