بحران مديريت و مصرف، دوسوم منابع آب را نابود كرد / آب، عامل درگيري‌هاي سياسي
این گزارش روی دریاچه‌هایی تکیه کرده بود که برای رژیم امنیتی آمریکا اهمیت داشت. نیل، دجله- فرات، مکانگ، اردن، ایندو، برهماپوترا و آمودریا.
پايگاه خبري تحليلي «پارس»- شیوا سعیدی- شاید در گذشته آب، یک ماده حیاتی برای زنده ماندن بود اما در دنیای نوین مفهوم دیگری هم دارد، آب ماده‌ای است که بدون آن چرخ اقتصاد به گل می‌نشیند. همزمان با روند دگرگون شدن جهان در ذخایر و نحوه مصرف آب هم تغییراتی به وجود آمده است. البته همیشه این تغییرات مثبت نبوده‌اند و اکنون کار به جایی رسیده که جهان باید به‌طور جدی با مشکل کمبود آب مقابله کند وگرنه نسل بشر هم به نابودی کشیده خواهد شد. روندی هشدارآمیز که در آخرین گزارش خطر سالانه انجمن اقتصادی جهان مشاهده می‌شود و اعلام شده است تا سال ۲۰۱۱ بحران ذخایر آب یکی از نگرانی‌های عمده نبود اما از ۲۰۱۲ میلادی تاکنون به‌عنوان یکی از ۳ خطر بزرگ به آن اشاره شده است. دیگر کمبود آب، مساله‌ای کوچک نیست بلکه به یک سوال استراتژیک برای مدیریت‌ارشد تبدیل شده و هر روز بودجه بزرگتری از سوی شرکت‌ها به آن اختصاص می‌یابد.
در هفدهم ژانویه ۲۰۱۴ دانشمندان داده‌های جدیدی از ۲ ماهواره ناسان دانلود کردند و یافته‌های خود را میان گروه‌های کوچک محققانی منتشر کردند که ذخایر جهانی آب را ردیابی می‌کردند. در دانشگاه کالیفرنیا جیمز فامیگلیتی با نگاهی بیمناک داده‌ها را بررسی کرد. این داده‌ها چندی پیش منتشر شدند و نشان دادند کالیفرنیا در معرض خشکسالی بی‌سابقه قرار دارد؛ به‌طوری که کاهش سیستم‌های ذخایر آب زیرزمینی آن از ماهواره‌ای در ۴۰۰کیلومتری سطح زمین قابل مشاهده بود.
هشدار‌های کم‌آبی
البته وقایع ناگهانی دیگری هم وجود دارد که به کالیفرنیا محدود نمی‌شود. تقریبا ۲۰سال پس از آن‌که بانک جهانی شروع به هشدار دادن درمورد بروز بحران کم‌آبی کرد عواملی مانند تقاضای فراوان آب برای کشاورزی، افزایش جمعیت، تولید انرژی و تغییرات آب و هوایی به این پدیده دامن زدند.
هم‌اکنون یک‌میلیارد نفر یا یک نفر از هر ۷ نفر در زمین به آب آشامیدنی پاک دسترسی ندارند. البته انگلیس درحال‌حاضر در سوی دیگر این محور قرار دارد. پس از مجموعه از تندبادها در ساحل جنوب‌شرقی، چمنزارهای بزرگ این کشور در حال غرق‌شدن هستند. کشورهایی که در نیمکره‌شمالی و استوایی هستند، مرطوب‌تر می‌شوند اما آنهایی که میان نیمکره‌شمالی و جنوبی هستند، هر روز کم‌آب‌تر می‌شوند.
خاورمیانه، شمال آفریقا و جنوب آسیا طی سال‌های آتی کمبود را تجربه می‌کنند که دلیل آن هم دهه‌های متمادی مدیریت بد و بدمصرفی است.
آبیاری محصولات، فرونشاندن عطش شهرهای درحال گسترش، خنک‌کردن واحدهای برق، چاه‌های استخراج نفت و گاز همه از ذخایر آب می‌کاهند. براساس آمارهای سازمان ملل، بخش صنعت در جهان تنها ۲۲درصد منابع آبی جهان را مصرف می‌کند و ۷۰درصد کل منابع در بخش کشاورزی استفاده می‌شود و مصرف خانگی نیز ۸ درصد را به خود اختصاص می‌دهد.
خاورمیانه و خشکسالی
خسارات به منابع آبی بسیار زیاد است. طی ۷ سال و از آغاز ۲۰۰۳ بخش‌هایی از ترکیه، سوریه، عراق و ایران در منطقه دجله و فرات ۱۴۴ کیلومتر مکعب از ذخایر آب تازه خود را از دست دادند. یکی از دلایل کوچک این امر، خشک‌شدن خاک به دلیل خشکسالی ۲۰۰۷ و روش‌های نادرست تجمیع آب برف و باران بود. دلیل دیگر تبخیر آب رودخانه‌ها و مخازن بود. اما دلیل اصلی کاهش ۹۰ کیلومترمکعب یا به عبارتی ۶۰درصد ذخایر، کاهش آب‌های زیرزمینی بود.
کشاورزان در برابر خشکسالی به بیرون آوردن آب زیرزمینی با پمپ روی آوردند. دولت عراق هزار حلقه چاه برای مقابله با خشکسالی حفر کرد.
درجنوب آسیا خسارات به آب زیرزمینی طی دهه گذشته حتی بیشتر بود. حدود ۶۰۰میلیون نفر در دشتی به وسعت ۲هزار کیلومتر زندگی می‌کنند از شرق پاکستان تا جلگه‌های خشک شمال هند و بنگلادش کشیده می‌شود. ۷۵درصد کشاورزان برای آبیاری محصول به آب‌های زیرزمینی تکیه دارند.
طی دهه گذشته آب‌های زیرزمینی ۷۰درصد سریع‌تر از دهه ۱۹۹۰ میلادی با پمپ استخراج شدند. تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد سالانه ۵۴ کیلومترمربع از منابع آب زیرزمینی کاسته می‌شود.
شرکت‌ها دست به کار می‌شوند
برای شرکت‌های مختلف صنعتی، از شرکت‌های چندملیتی گرفته تا بنگاه‌های اقتصادی کوچک، این به معنای افزایش هزینه‌ها برای تأمین ماده اولیه‌ای است که برای مدت‌های طولانی، بهای چندان زیادی نداشت. براساس آمارهای موجود، از سال ۲۰۱۱ تاکنون، شرکت‌های مختلف در سراسر جهان، بیش از ۸۴میلیارد دلار برای بهبود راه‌های مصرف، مدیریت و به دست آوردن آب هزینه کرده‌اند. ۸۴میلیارد دلار در مقایسه با بودجه‌های پیشین رقم کوچکی نیست زیرا شرکت‌ها معمولا ملزم نیستند هزینه‌های عملیاتی برای اقدامات صرفه‌جویانه آب را افشا کنند.
در استرالیا یکی از زیرمجموعه‌های شرکت نفت و گاز انگلیس سیستم‌های ۹۳۸میلیون دلار کنترل و مدیریت آب را افتتاح کرده است که آب فرآوری شده را از حوزه‌های گازی خارج می‌کند تا ذخیره آب کشاورزان و شهرنشینان را ارتقا دهد.
فورد یک شرکت برجسته خودروسازی یک سیستم تصفیه آب ۵.۲میلیارد دلاری در واحد پرتوریا خود واقع در جنوب آفریقا ساخته که مصرف دوباره آب را ۱۵درصد افزایش می‌دهد.
افزایش هزینه آب در جهان
این درحالی است که کریستوفر گاسون ناشر تحقیق گلوبال واتر اینتلیجنس می‌گوید: هزینه اصلی آب در سراسر جهان درحال افزایش است. درگذشته آب یک ماده خام آزاد بود اما اکنون شرکت‌ها متوجه شده‌اند مصرف بی‌رویه آب می‌تواند به برند، شهرت و اعتبارشان همچنین هزینه‌های بیمه‌شان ضربه بزند. این امر مي‌تواند به يك کارخانه تراشه‌سازی و حتی یک کارخانه مواد غذایی به‌عنوان تولید‌کننده برق یا شرکت پتروشیمی ضربه بزند.
به‌عنوان مثال شرکت نستله بزرگترین شرکت تهیه موادغذایی دنیا بودجه‌ای ۴۳میلیون دلاري به صرفه‌جویی آب و تجهیزات تصفیه آب فاضلاب اختصاص داده است.
بازار جهانی آب به ارزش ۵۵۰میلیارد دلار(که هرچیزی از واحدهای تصفیه آب تا خط لوله‌ها را دربرمی‌گیرد) با سرعت ۵.۳درصد در‌سال رشد می‌کند. اما نرخ رشد آن در برخی صنایع بیشتر است به‌طوری که در بخش نفت و گاز تا ۱۴درصد و در صنعت غذا و نوشیدنی ۷درصد را به خود اختصاص می‌دهد. آب از ۴.۳میلیارد دلار در ۲۰۰۹ به ۱۰میلیارد دلار در ۲۰۱۳ رسید و در سال جاری احتمالا از ۱۲میلیارد دلار فراتر خواهد رفت.
آب، عامل درگيري‌هاي سياسي
یکی از سازمان‌های امنیتی آمریکا هم هشداری درباره اختلافات احتمالی ازجمله حملات تروریستی بر سر آب داده است. مدیر سازمان اطلاعات ملی آمریکا در گزارش ۲۰۱۲ خود زنگ خطر را برای استفاده بیش از حد به صدا درمی‌آورد و همزمان هشدار می‌دهد در هند و کشورهای دیگر این امر به منبعی برای اختلاف تبدیل می‌شود که حتی امنیت ملی آمریکا را به خطر می‌اندازد.
این گزارش روی دریاچه‌هایی تکیه کرده بود که برای رژیم امنیتی آمریکا اهمیت داشت. نیل، دجله- فرات، مکانگ، اردن، ایندو، برهماپوترا و آمودریا. گزارش درپایان نتیجه‌گیری می‌کند بسیاری از کشورهایی که برای آمریکا مهم هستند با مشکل آب(کمبود، کیفیت بد آب یا سیل) روبه‌رو می‌شوند و این موارد به بی‌ثباتی دولت و تنش‌های منطقه‌ای منجر می‌شوند.
آب به تنهایی عامل فروپاشی دولت‌ها نیست اما گزارش هشدار داده بود کمبود این ماده حیاتی، تولید مواد غذایی و ذخیره انرژی را به خطر می‌اندازد و فشار بیشتری بر دولت‌هایی وارد می‌کند که تنش‌های اجتماعی دارند و با فقر دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
ارسال نظر