اختلالات جنسی، ناشی از چه عواملی است؟

سلامت خانواده، ثبات و پایداری آن تحت تاثیر عوامل متعددی است که مسائل جنسی زوجین ازجمله مهم‌ترین آنهاست.

در این شرایط، زن و شوهر هر کدام سهم موثری در دوام خانواده و حفظ آرامش دارند. حفظ امنیت روانی یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در عملکرد جنسی مناسب فرد است. برای مثال وقتی تمایلات جنسی در مردان افت می‌کند، دیگر گرایش زیادی به برقراری رابطه نشان نمی‌دهند و این نارضایتی در موارد حاد می‌تواند بنیان خانواده را تهدید کند. آمارها نشان می‌دهد حدود 10 تا 20 درصد اختلال در عملکرد جنسی مردان، نتیجه مستقیم مشکلات روانی مثل کمبود اعتماد به نفس، افسردگی، استرس و اضطراب است. در این شرایط بدون وجود مشکل جسمی، فرد عملکرد جنسی مناسب ندارد و همین مورد می‌تواند مشکلات روانی را نیز تشدید کند.

دکتر آذین، فوق‌تخصص پزشکی جنسی ، درباره عوامل روانی که باعث بروز اختلالات جنسی می‌شود می‌گوید:‌ پیش از هر چیز لازم است بر این نکته تاکید شود امروز در حوزه سلامت جنسی از به کار بردن واژه‌هایی مثل ناتوانی به شکل جدی پرهیز می‌شود. داشتن یک اختلال در عملکرد جنسی به منزله ناتوانی یک فرد در ایفای نقشی مثبت و موثر در یک تعامل جنسی نیست. چنین تعابیری که سال‌ها از طرف بازار بزرگ محصولات مرتبط با فعالیت جنسی بر آن تبلیغ هم شده است، صرفا نوعی برچسب محسوب می‌شود که می‌تواند اعتماد به نفس جنسی بسیاری از مردان را تخریب کند.

اختلالات جنسی، ناشی از چه عواملی است؟ 

یکی از مشکلات رایجی که روان‌شناسان حوزه مسائل جنسی در درمان اختلالات با آن روبه‌رو می‌شوند، باورهای نادرست ناشی از تربیت و آموزش غلط است. در این شرایط بسیاری از افراد از طرح موضوع شرم دارند و در ایجاد روابط با مشکل مواجه می‌شوند. به همین دلیل نیاز به نگاه جامع و چندبعدی به همه مشکلات یا اختلالات در کارکرد جنسی، ضروری و لازم است. در بیشتر موارد، این شرایط حاصل تعاملی بین عوامل و متغیرهای گوناگون زیست‌شناختی، روان‌شناختی و اجتماعی است. این متغیرها می‌توانند همزمان شروع به مداخله کنند یا این که یکی بعد از دیگری وارد عمل شوند. حتی امروز نقش شروع‌کننده عوامل اجتماعی بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است.

افسردگی یا مصرف داروهای ضدافسردگی از مهم‌ترین عوامل کاهش میل جنسی است. همچنین اضطراب و عصبی بودن دائمی، استرس‌های محیط کار، اختلافات زناشویی، ترس از واکنش‌های همسر و کمبود اعتماد به نفس ازجمله مواردی هستند که باعث ایجاد اضطراب و اختلال در عملکرد مردان می‌شود. معمولا شرایط اضطرابی با تحریک سیستم عصبی خودکار سمپاتیک (خودگردان)، موجب تغییرات جسمی خاصی می‌شود که خود را به شکل اختلال عملکرد جنسی نشان می‌دهد. به این ترتیب تغییر هر کدام از سه حیطه، تاثیر روی دو مورد دیگر را نیز به همراه دارد.

تشدید اختلالات جنسی با بیماری‌ها 

طبیعی است شرایط اجتماعی مناسب‌تر و درجات سلامت روانی بهتر، نهایتا به احتمال بیشتری با کارکرد مناسب‌تر جسمی در حوزه مسائل جنسی همراه خواهد بود، اما باید توجه داشت وقتی علت اولیه یک اختلال جنسی، مشکلات جسمی است، اغلب اختلال پایدار (یعنی در همه تعاملات جنسی) است و در بسیاری از موارد علائم بتدریج شدت یافته است. مشکلات قلبی و عروقی، دیابت و اضافه وزن، انسداد رگ‌ها، پرکاری غده تیروئید، التهاب و تورم بیضه‌ها، درد هنگام انزال یا حین رابطه جنسی در آلت تناسلی، عوامل فیزیکی بروز اختلالات جنسی است. هنگام بروز چنین علائمی بهترین راه‌حل مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های مرتبط است. چراکه معمولا این عوارض جسمی می‌تواند نشانه وجود بیماری‌های مختلف در بدن، انواع سرطان، اسپاسم‌های عضلانی یا عوارض داروهای مصرفی است که باید زیر نظر متخصص اقدام به درمان صورت گیرد.

حل مشکلات سلامت جنسی با کمک درمانگر 

رفتار جنسی و حتی کارکرد جسمی افراد در این خصوص تا حد زیادی به ویژگی‌های شخصیتی، عواطف، هیجانات، شناخت، باورها و افکار آنها بستگی دارد. برخی مشکلات در این متغیرهای روان‌شناختی یا برخی عدم مهارت‌ها در کنترل آنها (مثلا مدیریت هیجانات یا افکار خودکار) بر سلامت جنسی فرد اثرات جدی خواهند داشت. از طرفی خود این ویژگی‌ها بشدت تحت تاثیر اطلاعات، رسانه‌ها، آموزش‌ها و تجارب فرد قرار دارند. لذا در درمان بسیاری از اختلالات باید درمانگر همه این عوامل و تاثیرات متقابل را مدنظر داشته باشد.

به این ترتیب افراد در درجه اول باید قانع شوند که لازم است برای حل مشکلات سلامت جنسی نیز مثل هر مشکل دیگری در سلامت خود از متخصصان نظام سلامت یاری جویند. نظام سلامت نیز همزمان باید درمانگران دارای صلاحیت و مراکز خدماتی مناسبی در این حوزه را پیش‌بینی کرده باشد. البته در این زمینه به دلایل متعدد، بسیار کوتاهی شده است. به نظر من حل مسائل جنسی مردم باید از سطح اول ارائه خدمات درمانی (مثلا پزشکان خانواده، کارشناسان مامایی یا مشاوران و روان‌شناسان) شروع شود. در نهایت مواردی که نیاز به کمک‌های تخصصی‌تر دارند به کلینیک‌های چند تخصصی که در آن کارشناسان به کار گروهی و بین‌رشته‌ای اعتقاد قلبی دارند، ارجاع داده شود. با این حال چنین کلینیک‌هایی حتی در پایتخت هنوز به تعداد انگشتان یک دست نیز برای مردم فراهم نشده است.

حفظ سلامت جسمی را جدی بگیرید 

حفظ سلامت بدن یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در حفظ رابطه جنسی سالم مردان است. در درجه اول آقایان برای داشتن سلامت و کارکرد جنسی مناسب باید مراقب سلامت عمومی خود باشند. در تعاملات جنسی نیز مثل بسیاری از کارکردهای جسمی عناصری مثل غدد درون‌ریز (هورمون‌ها)، سیستم عصبی و گردش خون و نهایتا اندام‌های جنسی باید از سلامت قابل قبولی برخوردار باشند. سلامت این دستگاه‌ها با سبک زندگی سالم رابطه‌ای تنگاتنگ دارد. مصرف انواع دخانیات، بی‌تحرکی، فشار خون بالا، چربی خون بالا، دیابت و چاقی همان طور که شریان‌های قلبی و مغزی را تهدید می‌کند، کارکرد شریان‌های دستگاه تناسلی را نیز خیلی سریع‌تر بروز می‌دهد. در این موارد مشکلات جنسی سال‌ها قبل از تظاهرات دیگر خود را نشان می‌دهد. علاوه بر سلامت عصبی و عروقی، در مردان میانسال و سالمند، کفایت سطح هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها) نیز بر کارکرد جنسی و حتی سلامت عمومی و روان‌شناختی تاثیرگذار است.

کاهش هورمون تستسترون 

معمولا اختلالات هورمونی در مردان به دلایل متعددی ازجمله استرس‌های شغلی، مشکلات خانوادگی یا کمبود خواب ایجاد می‌شود. تستسترون مهم‌ترین هورمون مردانه است که کاهش آن موجب افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان، دیابت نوع دو، بیماری‌های قلبی و عروقی، اختلالات متابولیکی و در نهایت کاهش میل جنسی می‌شود. معمولا هورمون تستسترون در بدن مردان با بالا رفتن سن، انجام درمان‌هایی مثل شیمی‌درمانی و هورمون درمانی، صدمه یا بروز عفونت بیضه‌ها یا به علت برخی اختلالات ژنتیک نادر اتفاق می‌افتد. در نتیجه این اتفاقات تمایل به فعالیت جنسی کاهش پیدا می‌کند و دیگر اختلالات روانی را نیز به دنبال دارد. انجام آزمایش خون، توصیه به پزشک و در مواردی مصرف دارو راه حل‌هایی برای مقابله با این اختلال هورمونی است.

پیشگیری از بروز اختلالات جنسی در مردان 

اختلالات جنسی در مردان انواع مختلف و طیف وسیعی دارد که یکی از شایع‌ترین آنها اختلال در نعوظ، اختلال در میل جنسی و اختلال در انزال است. یکی از نکاتی که باید در مورد اختلالات جنسی به آن توجه شود، این است که گاهی ناتوانی جنسی در مردان به سنین قبل از بلوغ برمی‌گردد. به همین دلیل، ایجاد امنیت روانی از همان سنین برای فرد لازم است تا در بزرگسالی با چالش‌ها و آسیب‌های جدی روبه‌رو نشود. از طرف دیگر در موارد بسیاری اختلالات نعوظ به سطح کلسترول خون غیرطبیعی در افراد مربوط است. رژیم غذایی سالم و انجام ورزش‌های سبک می‌تواند راه‌حل مناسبی برای پیشگیری از بروز چنین اختلالات عروقی باشد.