حضانت فرزند در قوانین ایران؛ مراحل، شرایط و حقوق والدین

حضانت فرزند (Child Custody) یکی از چالش های اصلی برای زوجین است که هنگام طلاق با آن مواجه می شوند و از مهم ترین موضوعات حقوقی در این زمان محسوب می شود. اما در قانون ایران، حضانت فرزند چه شرایطی دارد؟ مراحل لازم برای اخذ آن به چه صورت است؟ حقوق والدین در چنین موقعیتی چیست؟ در ادامه همراه ما باشید تا پاسخ تمام سوالات را بدست آورید.

منظور از حضانت چیست؟

در قانون کشور ایران، تعریف دقیق و مشخصی برای حضانت درنظر نگرفته شده است، اما در لغت، این کلمه به معنای مراقبت و محافظت از فرزند می باشد. حال در کشور ما حضانت به طور قانونی، با اولیا است؛ اما گاهی اوقات شرایط به گونه ای پیش می رود که والدین، یعنی پدر و مادر دیگر نمی توانند کنار یکدیگر زندگی کنند و تصمیم به طلاق می گیرند.

طلاق شاید از نظر زن و شوهر بهترین تصمیم باشد و آن ها را به آرامش برساند؛ اما از نظر کودکان شرایط به این سادگی و خوبی نیست و آن ها بعد از جدایی پدر و مادر خود با مشکلات بسیاری مواجه می شوند. برای مثال از دست دادن اعتماد به نفس و گوشه گیر شدن یکی از بارزترین و شایع ترین مشکلاتی است که کودکان طلاق با آن مواجه می شوند. البته باید گفت بحث حضانت تنها مربوط به زمان جدایی نیست، بلکه امکان دارد در برخی از مواقع با فوت یکی از والدین نیز بحث حضانت مطرح شود. از همین رو در ادامه تمام حالت های ممکن را بررسی خواهیم کرد.

حضانت فرزند بعد از فوت پدر یا مادر

اگر پدر یا مادر فوت کنند، حضانت فرزند به والدی که زنده است می رسد؛ اما در ادامه یک بررسی کلی در رابطه با این موضوع انجام خواهیم داد.

حضانت فرزند بعد از فوت پدر

بعد از فوت پدر، یکی از اصلی ترین نگرانی هایی که برای مادر ایجاد می شود، در رابطه با حضانت فرزندش است. در رابطه با این موضوع باید گفت در ماده 1171 قانون مدنی مشخص شده است که در صورت فوت یکی از والدین، حضانت طفل به والد دیگر واگذار می شود. بنابراین باید گفت در صورت فوت پدر، حضانت طفلی که دارند به مادر می رسد و هیچ کس نمی تواند این حق را از مادر بگیرد؛ حتی اگر پدر قیمی را از قبل تعیین کرده باشد.

البته این توضیح که در اختیارتان قرار گرفت، یک استثناء نیز دارد و آن این است که بعد از فوت پدر، مادر از نظر اخلاقی و شرایط دیگر، صلاحیت نگهداری از فرزند را نداشته باشد. در این صورت دادگاه، حضانت طفل را به یکی از نزدیکان می سپارد و حضانت را از مادر سلب می کند.

حضانت فرزند بعد از فوت مادر

همانطورکه به ماده 1171 قانون مدنی نیز اشاره کردیم، حضانت فرزند بعد از فوت یکی از والدین، به دیگر ابوین که در قید حیات است می رسد. بنابراین در صورتی که مادر از دنیا برود و پدر طفل در قید حیات باشد، حضانت فرزند به پدر می رسد. حال اگر پدر نیز صلاحیت نگهداری از فرزند را نداشته باشد، می توان حضانت را از وی سلب کرد و به یکی از نزدیکان سپرد. اگر برای اثبات بی کفایتی والدین دچار چالش هستید، می توانید از یک وکیل مشاوره بگیرید. برای مشاهده لیستی از وکلا که می توانند در این زمینه به شما کمک کنند، کلیک کنید.

حضانت فرزند بعد از فوت والدین

در بخش های قبل، حضانت فرزند را زمانی که یکی از والدین فوت می کند، بررسی کردیم؛ حال تصمیم داریم در این بخش، حضانت فرزند بعد از فوت والدین را بررسی کنیم. براساس قانون باید گفت، اگر پدر و مادر کودک هردو فوت کنند، حضانت به والدین و اقوام درجه اول که جد پدری است می رسد؛ یعنی پدر بزرگ پدری کودک! شما می توانید در رابطه با ترتیب قربا با یک وکیل صحبت کنید تا به شما بگوید که حضانت فرزند بعد از فوت پدر و مادرش به چه صورت خواهد بود.

حضانت فرزند بعد از طلاق زن و مرد

تا به اینجا در رابطه با حضانت فرزند بعد از فوت یکی از والدین یا هردو صحبت کردیم و اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دادیم. حال تصمیم داریم به حالت دیگری از حضانت که مربوط به حضانت فرزند بعد از طلاق زن و مرد می شود اشاره کنیم.

در رابطه با این موضوع باید بگوییم به طور کلی حق حضانت فرزندان پس از طلاق، براساس سن کودک تعیین می شود. براساس این موضوع، حضانت فرزند از نوزادی تا پایان سن 7 سالگی با مادر می باشد و بعد از آن تا زمانی که کودک به سن بلوغ برسد، حق حضانت با پدر است. البته باید به این مورد نیز اشاره کنیم، زمانی که فرزند به سن بلوغ می رسد، خودش می تواند تصمیم بگیرد که ادامه زندگی را در کنار مادر بگذراند یا پدر! باید گفت که دادگاه ها نیز می توانند بررسی هایی در این خصوص انجام دهند.

توصیه دیگری که برای والدین داریم، این است که اگر می خواهید حضانت فرزند را از دادگاه بگیرید، حتما با یک وکیل متخصص در این باره مشورت کنید. وکلا به دلیل قوانینی که از آن ها آگاهی دارند و تجربه کاری‌شان، می توانند حضانت فرزند را از دادگاه بگیرند.

گرفتن حضانت فرزند توسط مادر

مواردی وجود دارد که مادر می تواند با استناد به آن ها، حضانت فرزند را از پدر سلب کند. از جمله مواردی که منجر به سلب حضانت می شوند، می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• ابتلای پدر به بیماری روان و اعصاب
• انجام کارهای غیراخلاقی و فحشا توسط پدر
• اجبار کودک به انجام کارهای زشت یا خلاف
• اعتیاد شدید پدر به مواد مخدر
• ضرب و جرح شدید کودک

اگر مادر بتواند هریک از موارد نامبرده شده را در دادگاه ثابت کند، حق حضانت از پدر سلب و به مادر واگذار خواهد شد. البته باید به این مورد اشاره کنیم که گرفتن حضانت فرزند توسط مادر، یک فرآیند پیچیده و زمان بر است، زیرا دادگاه شرایط مادر از نظر اخلاق، رفتار و مالی را بررسی می کند و اگر مادر توانایی نگهداری از فرزند را داشته باشد، حق را به او واگذار خواهد کرد.

سلب حضانت فرزند از مادر

این نکته را نیز در نظر داشته باشید که در برخی از مواقع، دادگاه حق حضانت را از مادر سلب می کند. برای آنکه دادگاه دست به چنین اقدامی بزند، باید یکی از شرایط زیر مشاهده شود:

• اگر مادر پرونده فساد اخلاقی داشته باشد و این موضوع در دادگاه به اثبات برسد.
• اگر مادر به مصرف الکل یا مواد مخدر اعتیاد شدید داشته باشد.
• اگر مادر از کودک برای انجام کارهای غیر اخلاقی و مشاغل نادرست، سوءاستفاده کند.
• اگر مادر به بیماری روانی شدید مبتلا باشد و پزشک آن را تایید کند.
• اگر مادر فرزند را مورد ضرب و شتم قرار دهد و این عمل مرتب تکرار شود.

اگر دادگاه متوجه هریک از این موارد شود، حق حضانت فرزند را از مادر می گیرد.

تکلیف حضانت فرزند در طلاق توافقی به چه صورت است؟

در طلاق توافقی، زن و شوهر با یکدیگر صحبت می کنند و بر سر اینکه چه کسی حضانت فرزند را برعهده بگیرد به توافق می رسند. برای مثال در بسیاری از مواقع، مادر برای آنکه بتواند حضانت فرزند خود را برعهده بگیرد و او را ببیند، از حق و حقوق خود می گذرد. از جمله مدارکی که مادر باید برای دریافت حضانت فرزند به دادگاه ارائه دهد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سند طلاق
• مدارک شناسایی که شامل کارت ملی، شناسنامه و ... است
• اگر طلاق از نوع توافقی است، ارائه نسخه ای توافقات زوجین

کلام آخر

در این مقاله به طور کامل در رابطه با حضانت فرزند در قانون ایران صحبت کردیم و هرآنچه باید در این باره می دانستید را گفتیم که شامل موضوعاتی چون حق حضانت فرزند بعد از فوت یکی از والدین، حق حضانت فرزند بعد از فوت پدر و مادر و حق حضانت بعد از طلاق بود! بنابراین اکنون شما می توانید با توجه به موقعیتی که دارید، اطلاعات لازم را بدست آورید و در این مسیر می توانید از خدمات یک وکیل کمک بگیرید. مستر وکیل (mastervakil.com) آماده خدمت رسانی به شما در این مسیر است و می توانید با کمک این سایت با بهترین وکلایی که می توانند به شما در این زمینه کمک کنند آشنا شوید.