چرا وست تگزاس سقوط کرد؟

هفته گذشته در ویدئویی که منتشر کردیم، به تفاوت قیمت نفت برنت و وست تگزاس اشاره کردیم؛ یکی از مشکلات قیمت‌گذاری نفت در آمریکا موضوع مخازن ذخیره‌سازی و انتقال نفت است؛ این مشکل موجب می‌شود تا بهای شاخص وست تگزاس تحت تأثیر قرار بگیرد و بر همین اساس، امروز می‌بینیم که بهای نفت برنت رشد کرده و در مقابل بهای نفت وست تگزاس کاهش پیداکرده است.

اینکه امروز قیمت نفت وست تگزاس روند نزولی‌تری به خود گرفته است به دلیل آن است که فردا، سررسید قراردادهای آتی وست تگزاس است و چون در این قرارداد، خریدار باید نفت خود را تحویل بگیرد، با مشکل محل ذخیره سازی مواجه می‌شود. 

در چنین شرایطی که نمی‌توانید نفت را دریافت کنید، خریدار نفت در موقعیت فروش قرار می‌گیرد و چون این درخواست‌ها افزایش می‌یابد، قیمت نفت سقوط می‌کند. 

برای آشنایی بیشتر با این موضوع، مطلبی که سال 95 در میز نفت منتشر شده بود، مجددا بازنشر می‌شود:

 گرچه میزان عرضه و تقاضا رکن اصلی تعیین قیمت نفت است اما همین بهای نفت٬ تابعی است از «انتظار قیمت آینده». مثلا فرض کنید اعلام می‌شود تولید نفت نیجریه از ماه آینده 500 هزار بشکه کاهش می‌یابد. همین خبر کافی است تا تحلیلگران روی یک ماه آینده حساب باز کنند و متفق القول و بصورت منطقی به این نقطه دست یابند که با توجه به کاهش عرضه٬ قیمت‌ها افزایش می‌یابد.  با وجود اینکه وضعیت عرضه و تقاضای نفت امروز تا یک ماه دیگر هیچ تغییری نداشته است ولی شاهد آنیم به دلیل کاهش تولید نیجریه در ماه آینده٬ «قیمت‌های فعلی» افزایش می‌یابد.

پس تا اینجا متوجه شدیم که قیمت فعلی نفت هم تابعی است از اتفاقات آینده؛ با این مقدمه براحتی می‌توان متوجه شد که اگر خبری مهم منتشر شود در چند ثانیه٬ بازار را متاثر می‌سازد. اما چه اتفاقی رخ می‌دهد که بازار اینچنین واکنش نشان می‌دهد. برای پاسخ به این پرسش هم باید به قراردادهای آتی پرداخت و دانست که این قرارداها ذاتا چه هستند و چه تاثیری بر قیمت نفت دارند.

تصور عمومی بر این است که چند بازار معامله نفت وجود دارد که به آن بازار نفت گفته می‌شود ولی بازار نفت محل تلاقی بازارهای مختلفی مانند بازار مالی و میادله ارز٬ بازار محصولات پتروشیمی٬ بازار فرآورده‌های نفتی و ... است؛ بیشتر معامله‌های نفت خام میان کشورها صورت می‌گیرد و جایی در این بازارها ندارند؛ مثلا شرکت ملی نفت ایران بخش اعظمی از قراردادهای فروش نفت خود را با شرکت اسار هندوستان به طور بلند مدت منعقد کرده است و با توجه به قیمت مشخص شده به فروش می‌رساند.

بخش اعظمی از فروش نفت از این طریق انجام می‌شود و بخشی دیگر در بورس‌های نفتی. بورس‌ها اغلب محل قراردادهای آتی هستند. روند قیمت‌گذاری نفت تا سال 1988 بصورت توافقی و مذاکره‌ای بود که از سال 1988 بورس بین‌المللی نفت لندن برای قیمت‌گذاری نفت برنت راه اندازی شد. این مهم ترین تحول در قیمت‌گذاری بود که شیوه‌های قدیمی را به تاریخ پیوند زد. این بورس ادامه دهنده بورس شیکاگو – تاسیس درسال 1865- و بازار پولی بین‌المللی – تاسیس در سال 1972-  بود.

در این بازار٬ فروشندگان نفت با خریداران قرارداد امضا کرده و از خریدار تعهد می‌گیرند محموله‌ای را با کیفیت و کمیت مشخص و البته قیمت ثابت دریافت کنند؛ به اینگونه قراردادها قراردادهای آتی می‌گویند که شکل تکامل یافته قرارداد سلف است.

دارنده قرارداد آتی متعهد است که نفت را در تاریخ مشخص خرید و فروش بکند و پس از پایان معامله از بازار خارج شود؛ مثلا ایران تصمیم می‌گیرد محموله 50 هزار بشکه‌ای را برای یکسال دیگر به خریدار تحویل دهد لذا قرارداد آتی را منعقد می‌کند که شرکت X متعهد است در سر رسید قرارداد٬ محموله را تحویل گرفته و پول آنرا به حساب معرفی شده واریز کند.

اصولا این قراردادها در دستان گروهی از افرادی است که در بورس نفت فعالیت می‌کنند؛ آن‌ها با خرید و فروش قراردادها٬ سعی در کسب سود دارند. سفته بازان و آربیتراژگران دو گروه عمده در این بازار هستند که به سرعت به اخبار و اطلاعات جهان نفت واکنش نشان می‌دهند و با ایجاد «تعهد خریدی» یا «تعهد فروشی» به کسب سود می‌پردازند. به بیان ساده تر وقتی آن‌ها خبری را مبنی بر کاهش عرضه نفت در ماه آینده می‌شنوند بلافاصله در موضع خریدار قراردادهای آتی قرار می‌گیرند و به  دنبال خرید این قراردادها هستند زیرا می‌دانند با کاهش عرضه٬ بهای بشکه‌های سیاه افزایش می‌یابد.

افزایش تقاضای این دو گروه برای خرید قراردادهای آتی در یک مکانیزم طبیعی موجب افزایش قیمت نفت در همان لحظه می‌شود. خرید و فروش قراردادها در چند ثانیه انجام می‌شود و بسرعت به قیمت‌ها خط می‌دهند.سفته بازاران و آربیتراژگون ها نقش اصلی را در تعیین قیمت دارند و اگر دیدید پس از اظهارات یک مقام نفتی جهان٬ انتشار گزارش اقتصادی یک نهاد معتبر٬ رکود یا رونق یکی از اقتصادهای مهم دنیا و .... قیمت نفت افزایش یا کاهش یافت به دلیل فعالیت‌های این دو گروه است.

به همین دلیل است که رسانه‌ها نقش مهمی در این باره ایفا می‌کنند و می‌توانند با خط‌دهی به تحلیل‌ها٬ میلیاردها دلار از سرمایه این گروه‌ها و نهادها را جابجا کنند. رسانه‌هایی مانند بلومبرگ٬ وال استریت ژورنال٬ رویترز و ... نقش بسیار مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند و مورد توجه فعالان بازار نفت است.