نقاط تاریک موسیقی کشور از دیدگاه کورش یغمایی

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، کوروش یغمایی، بنیانگذار موسیقی راک ایران نامه ای سرگشاده درباره موسیقی پاپ نوشته و در آن به نقاط تاریک موسیقی کشور اشاره کرده است:

« استاد بی چون و چرا و ارجمند فرامرز پایور نوازنده بی همتای سنتور (همواره یادش گرامی باد) به گونه ای که از گفته های ایشان بر می آید: « ما بیشتر به شنونده خوب نیاز داریم تا نوازنده خوب»

بر پایه همین سخن ناب گفت وگوی خود را با شما آغاز می کنم. با اینکه به خوبی می دانم هنرمندان و موزیسین های بسیار خوب و برجسته ای در ایران هستند و پیشرفت های فراوانی هم داشته اند اما همواره از این ناراحتم که شرایط، آنها را به سمت و سویی می کشاند که به ضرر آنها و فرهنگ ایران است.

لازمه هر پیشرفتی تکامل نیست، چون همین پیشرفت بود که منجر به بمب اتمی شد و…

در این هنگام که موزیک پاپ ایران حتا در سنجش با همسایگان خود، باتوجه به پیشرفت آنها در این سالها، به هیچ گونه جایگاه شایسته اش را دارا نیست، به باور من یکی از مهم ترین انگیزه های این پس افتادگی، پشتیبانی شنونده (مخاطب) ایرانی بر پایه تربیت بد دیرین شنیداری اش است. (هیچ کس در دنیا بی تربیت نیست حتا تارزان هم تربیت دارد اما تربیتی جنگلی) زیرا بر پایه قانون عرضه و تقاضا، اگر تقاضا برای کالای (در این جا شاید بتوان موزیک را در نقش کالا گفت) بد نباشد عرضه هم صورت نمی گیرد.

گزینش اشتباه بر پایه نداشتن آگاهی همواره زیان بار خواهد بود، به ویژه که این گزینش (شمای مخاطب) به دانش و فرهنگ کشور زیان وارد آورد.

از آنجا که در این هنگام موزیک و به ویژه موزیک پاپ، جهانی شده است و موزیک هر کشور یکی از نمادهای پایه ای شناخت دانش و فرهنگ آن بشمار می آید و با توجه به اینکه در این زمینه ما همگام با جهان پیش نرفته ایم، پخش موزیک پاپ ایران منهای تعداد اندکی که در این هیاهو گم می شوند، درشبکه های گوناگون جهانی (همانگونه که همه ما میدانیم و همواره آنرا بیان می کنیم) انگیزه و مایه شرمساری است. چون با پخش این کارها ما چه بخواهیم و چه نخواهیم وارد حیطه موزیک پاپ جهانی شده ایم و همه جهان آن را در جایگاه موزیک پاپ ایرانی می پذیرند و آن را با دیگر موزیک های کشورهای جهان سنجش می کنند.

این نابسامانی هنگامی بیشتر خود را نشان می دهد و ته مانده آبروی موزیک ما را به خطر می اندازد که کمی هم به موزیک پاپ کشورهایی مانند افغانستان و لبنان و ترکیه و… گوش دهیم.

من با نوآوری وپیوند و آمیزش در موزیک شرق و غرب بسیار موافقم و این شیوه را از آغاز هم در گفت وگوهای موجود آن هنگام گفته ام و هم در سازبندی های کارهایم انجام داده ام اما به تازگی و در سال های گذشته شاهد نوعی آمیزش و پیوند موزیک سنتی ایران و موزیک غربی بوده ایم که نشان از ناآگاهی کامل و بویژه نداشتن مسئولیت و احترام در حفظ جایگاه و مقام هر دو موزیک و فرهنگ های آن سرزمین ها است و اوج این ناراحتی ها هنگامی است که رسانه های گروهی ایرانی هم مانند نقل و نبات آنها را به نمایش می گذارند.

غافل از اینکه پخش این کارها به موزیک و فرهنگ سرزمین خود آنها هم زیان وارد می کند. بویژه آن که مردم کشورهای دیگر هم با شنیدن آنها پی به بزرگی و شکوه موزیک سنتی و فرهنگ ما نخواهند برد. باید گفت برای مورد توجه قرار گرفتن از سوی دیگران به غیر از راه های غیر معمول و بهت آور و خنده آور… راه های عاقلانه دیگری هم هست بدون اینکه موزیک و فرهنگ دیگران و خودمان را به بازی بگیریم. شکی نیست برای نمونه اگر شخصی با لباس غیر معمول (بالماسکه) در روز روشن به خیابان برود مورد توجه و خنده و… قرار خواهد گرفت.

از آنجا که موزیک و فرهنگ دو سرزمین ابزار آزمایشگاهی نیستند که با روش آزمون و خطا با آن روبرو شویم. بنابراین برای انجام چنین کار مهمی (پیوند و آمیزش موزیک دو فرهنگ گوناگون) دست کم داشتن سه مورد پایه ای زیر:

۱ - آگاهی لازم (نه کافی) به موزیک سنتی ایران (دستگاه ها و گوشه ها و سازها و صدادهندگی آنها و… که بر پایه گستردگی و پیچیدگی و هم چنین دشواری یادگیری آن، کار یک روز و دو روز و یا یک سال و دو سال نیست.

۲ - آگاهی لازم (نه کافی) به موزیک غربی که آنهم بر پایه وجود فرم ها و سبک های زیاد و گوناگون درکشورها و فرهنگ های جهان کاری بس دشوار است و با زمانی کوتاه به هیچگونه نمیتوان آنرا فرا گرفت.

۳ - داشتن توانایی و برخورداری از استعداد و خلاقیت و نوآوری در پیوند و آمیزش دو موزیک و دو فرهنگ لازم است اما باز هم کافی نیست. چون در آخر کار ممکن است باز هم نتیجه کار موزیک شایسته و قابل ارایه برای هر دو فرهنگ نباشد.

برای آشنایی و آگاهی از روش نشریات و دلالان و واسطه های ناآگاه و… که با بمباران تبلیغاتی و سوء استفاده از ناآگاهی مردم انجام می شد و هم اکنون هم انجام می شود، ناگزیر فقط به چند مورد اشاره می کنم.

۱ – واژه انگلیسی « جز» که در ایران به اشتباه آن را « جاز» می گویند. نوعی موزیک است که به وسیله سیاهان آمریکا در قرن ۱۹ بنیان گرفت و بتدریج در همه آمریکا و اروپا گسترش یافت. پایه این موزیک آواهایی است که سیاهان آمریکا برای بیان غم و غربت و احساسات خود با سازهای بادی و کوبه ای اجرا می کردند. دو نشان بارز این موزیک بدیهه سرایی و بدیهه نوازی است. از برجستگان این موزیک می توان از (لویی آرمسترانگ ترومپت نواز سیاه پوست) و (دوک الینگتون پیانیست سیاه پوست) نام برد.

تا آنجا که من می دانم این موزیک « جز» در ایران به صورت جدی و یا حتا به صورت شوخی هم وجود نداشته است. اما نشریات ناآگاه و دلالان سود جو و…

(بدیهه) واژه ای عربی و به معنای ناگهانی است و بدیهه سرایی در موزیک به مفهوم خواندن و یا نوازندگی بلادرنگی است که از پیش تعین شده نباشد.

اشتباه دیگری که هنوز در ایران باقی مانده است نام (درامز) ساز کوبه ای است که نوازنده اش را (درامر) می نامند اما عموم مردم از قدیم به اشتباه آن را جاز می گویند تا جایی که به هر ارکستر که در آن این ساز (درامز) وجود داشته باشد آن را ارکستر جاز می دانند.

۲ – با تکیه بر تاریخ موزیک ایران. در سده گذشته، ورای همه استادان خبره موزیک سنتی ایران، فقط قمرالملوک وزیری شاگرد چندین ساله و زبده استاد بزرگ مرتضی نی داود و دیگر استادان بنام درموزیک ایران (بانوی شایسته ای که همه ثروت افسانه ای و هنگفت خود را به فقرا و نیازمندان بخشید و خودش در فقر و نیازمندی درگذشت) را در جایگاه شایسته بانوی آواز ایران و مشهورترین و محبوب ترین خواننده قرن گذشته می شناسد.

به گونه ای که شیوه آواز خواندن این تک ستاره آواز و اخلاق ایران مورد تقلید خوانندگان خبره امروزی هم است گرچه هنوز کسی از پس آن بر نیامده است. اما همین هوچی ها و آگهی چی ها کسانی را که حتا به گرد پای این بانوی خیراندیش و همچنین صدای بی نظیر او از جهات گوناگون (سال ها تحصیلات آکادمیک در زمینه موزیک سنتی – درست و بی همتا خواندن - وسعت صدا – قدرت صدا - تکنیک صدا – پاساژها – تحریرها و بویژه شخصیت بی همتای او… ) نمی رسند و حتا قابل سنجش با او هم نیستند را با پسوندهای دروغ مانند بانوی آواز - آقای آواز و دیگر لقب های بی مورد اسطوره و حماسه و… که حتا معنی آنها را هم نمی دانند به شما دیکته می کنند.

۳ - کنسرت واژه ای فرانسوی است که معنی و مفهوم اجرای برنامه تنظیم شده ای از قطعات موزیک سازی یا آوازی در حضور مردم که به خاطر شنیدن برنامه و هنرنمایی نوازندگان ارکستر گرد آمده اند اما تا آنجا که من خبر دارم اجرای کنسرت در خارج از ایران اصلا هیچ گونه ربطی به مفهوم و معنی کنسرت واقعی ندارد و دور هم جمع شدن آنها فقط در میزان یک شب نشینی و خوردن آشامیدنی و گفتگو و بویژه رقص است و در واقع اصل ماجرا که شنیدن و هنرنمایی ارکستر است، فراموش می شود و اصلا مطرح نیست.

شاید بر همین پایه است که به تازگی شیوه بسیار زننده ای به کار گرفته شده است و آن این است که در اجرای کنسرت ها بجای خواندن و نوازندگی واقعی با لب زدن هماهنگ بر روی آهنگی که پخش می کنند، ادای خواندن و نواختن را در می آورند و در حقیقت شب تاریک و روز روشن سر همه را کلاه می گذارند.

کسی نیست به این ها بگوید اگر پی کلاه برداری می رفتید پول بیشتری می توانستید به جیب بزنید و یا اینکه در تصاویر شخصی با دست گرفتن سازی که هیچ گونه آشنایی با آن ندارد با ادا درآوردن شیوه نوازندگی آن ساز سعی در فریب همه دارد. رفتاری که در هیچ کجای دنیا انجام نمیشود.

از همه گستاخانه تر و توهین آمیزتر به جامعه، شعبده بازی است که به تازگی در موزیک ما رواج پیدا کرده است و از باورنکردنی ترین باورنکردنی ها است و آن این که طرف اول با دادن پول فراوان و غیر معمول شناسنامه کاری و هنری طرف دیگر را می خرد.

یعنی اینکه آهنگسازی - نوازندگی- تنظیم ارکستر- و… را که شخص دیگری انجام داده است را براحتی می خرد و با کمال پررویی که در کمتر شخصی ممکن است پیدا شود به نام خودش به جامعه یعنی شمای مخاطب (با این ترفند که همه کارها را خودش انجام داده است) معرفی و می فروشد.

شما لحظه ای به این فکر کنید که این دو شخص در تنهایی خود در مورد (شمای مخاطب) چه فکر می کنند. هرگز فکر نمی کردم وضعیت موزیک ما در این میزان نابسامان و آشفته و خراب باشد. توهین بدتر از این نمی شود. این دیگر شعبده بازی نیست بلکه یک کلاه برداری واقعی از جامعه است. با این روند دیگر هنرمند هم معنی و مفهوم و بویژه رسالت و اخلاق خودش را در جامعه از دست می دهد و تا آگاهی های لازم و (نه حتا کافی) در این زمینه نباشد این ماجراهای کثیف و… در ابعاد بزرگتری ادامه خواهد داشت. پس ازخواندن و دانستن موارد بالا و این که تمام این کارهای خلاف اخلاق در زمینه موزیک بر پایه سوء استفاده از نا اگاهی شما در زمینه موزیک انجام می شود.

می خواهم بدانم شما که امروزه حتا برای هر کار پیش پا افتاده ای هم به کارشناس و متخصص آن مورد مراجعه می کنید، چرا در گزینش موزیک پاپ و چند و چون آن که مستقیماً به نمایش فرهنگ موزیک ایران در جهان پیوند دارد، این روش درست و شناخته شده را انجام نمی دهید و هرکسی را که ازسوی هر رسانه و یا در هر آلبوم و یا نشریه زرد و زرد کم رنگ و پررنگ و یا کارخانه هایی که فراورده های آن (شعر و آهنگ و تنظیم و خوانندگان نا آگاه و بی گناه از هم کپی شده تاریخ مصرف گذشته) است و حتا گویندگان و نویسندگان این رسانه ها و… در جایگاه مهم موزیک و هنر خوانندگی و آهنگسازی و… به شما دیکته می شود با سادگی هر چه تمامتر می پذیرید؟ !

انگیزه این دخالت ها و تولیدهای بی پایه و اساس و اظهار فضل های نا آگاهانه در موزیک پاپ این است که سال های سال است این موزیک بی چاره و بی در و پیکر پاپ (ورود برای عموم آزاد است) مانند کودکی بی پدر همواره ناپدری های گوناگون کوتاه مدت داشته است و امروزه هر شخص به خود این اجازه را می دهد که در این باره مهم و تخصصی که با آبروی فرهنگ کشور درجهان پیوند دارد، داد سخن سر دهد. »