از خود بی‌خود شدن مولانا مهمل است

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، محمدعلی موحد در مراسم رونمایی از گزیده مکاتبات مولانا با نام « احوال دل گداخته» به انتخاب غلامعلی حداد عادل، به توضیحاتی درباره ویژگی های آثار منثور مولانا پرداخت و در ادامه عنوان کرد: درباره آثار مولانا سوءتفاهم هایی وجود داشته است که من یک بار خودم فکر می کنم در همین بنیاد شمس و مولانا شاهد آن بوده ام و استاد محترمی صحبت می کرد و می گفت که مولانا مثنوی را در حال شوریدگی می گفته است، می چرخیده، از خود بی خود می شده و از دهنش کف می ریخته و این شعرها را می گفته است، اما من می گویم، آقا اصلا این گونه نیست! چگونه ممکن است مولانا چنین آدمی بوده باشد؟ این حرف ها حرف های مهملی است که می گویند.

این مولاناشناس افزود: در همین کتاب مکتوبات گفته شده است، مولانا روزی ۱۰،۱۲ نامه می نوشته است. این گونه نیست، چون آثار مولانا حاصل تفکر است و گاه نگارش هر کدام از این نامه ها شش ماه طول می کشیده است.

رونمایی از « احوال دل گداخته» /عکس: امیر فارسیجانی
او با خواندن القابی که مولانا در نامه ی ۵۵ به مخاطب نامه ابراز داشته است، خطاب این نامه را شمس تبریزی دانست و در ادامه گفت: مولانا تا آخرین نفس با شمس بوده و از او گفته است. برخی گمان می کنند چنین القابی خطاب به « پروانه» بوده، ولی کسی به ذهنش نرسیده که مولانا نامه ۵۵ را خطاب به شمس نوشته است. او سپس بخشی از نامه ۵۵ را خواند.

موحد همچنین در بخش دیگری از سخنانش گفت: خیلی خوب است که زمانی که مجلس بزرگداشتی برای مولانا گرفته می شود، هدیه کوچکی هم به این مراسم بیاوریم. از آقای حداد تشکر می کنم که کتاب « احوال دل گداخته» را به این مجلس آورده اند.

او همچنین گفت: برگزاری بزرگداشت برای مشاهیرمان خیلی خوب است و ما باید قدر آنان را بدانیم، اما اگر همراه با گرفتن مراسم یک قدم هم برداریم، خوب است.

او سپس به پژوهش های خود درباره مولانا اشاره کرد و گفت: در سال ۱۳۵۷ و با معرفی دکتر شفیعی کدکنی من هم در راه نگارش کتابی با موضوع مکتوبات مولانا کاری انجام دادم و همچنین گزیده ای از « مقالات شمس» و گزیده ای از « فیه ما فیه» را انتخاب کردم، اما در عجب ماندم که چرا کار من و دیگران که در این زمینه کار کردند، نگرفت، اما وقتی کتاب آقای حداد را دیدم، فهمیدم که ما کارمان را بلد نبودیم. امیدوارم من هم یک تجدیدنظر در گزیده « فیه ما فیه» کنم که سال هاست حقش ادا نشده است.

موحد در ادامه به ویژگی هایی که حداد عادل در نگارش این کتاب لحاظ کرده است، اشاره کرد و گفت: مقدمه ۱۳۰ صفحه یی و همچنین آوردن توضیحات هر یک از نامه ها در زیر همان نامه از کارهایی است که باعث راحت تر ماندن کتاب شده است.

او همچنین مکتوبات را در بین آثار منثور مولانا را دارای جایگاه ویژه ای دانست و در ادامه ایرادهایی از این کتاب گرفت و ابراز امیدواری کرد، حداد عادل در آینده تمام کتاب مکتوبات را به همین شکل تصحیح و منتشر کند.

به گزارش ایسنا، در بخشی از این مراسم نیز افتخار عارف، رییس مؤسسه فرهنگی اکو، به نیابت از این سازمان، بنیاد سعدی و بنیاد شمس تبریزی و مولانا به حاضران برای حضور در این مراسم خوش آمد گفت و درباره کتاب « احوال دل گداخته» گفت: این کتاب شامل گزیده ای از نامه های مولاناست که توسط یک اندیشمند، فیلسوف، شاعر، زبان شناس، مترجم قرآن کریم و دولت مرد جناب آقای دکتر حداد عادل، ریاست محترم فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد سعدی، نگاشته شده است.

افتخار عارف اضافه کرد: کتاب « احوال دل گداخته» مبین تاریخ، فرهنگ و معنویت غنی کشورهای عضو اکوست و رونمایی از این کتاب ارزشمند لحظه پرافتخاری را برای همه رقم خواهد زد. بر همگان واضح و مبرهن است که زبان و ادبیات از مهم ترین میراث و سنت های ارزشمند کشورهای عضو اکو محسوب می شود. مولانا جلال الدین رومی در تمام اعصار به عنوان شاعر و عارفی برجسته شناخته شده است و همواره موضوع مطالعات و پژوهش های عارفانه در منطقه اکو و نیز در کل جهان اسلام و دیگر جوامع بشری بوده است.

رییس موسسه فرهنگی اکو ادامه داد: تقریبا تمام جوامع و مذاهب از دیرباز با افکار و دیدگاه های این شاعر صوفی آشنا بوده و آن را گرامی می دارند؛ افکار و ایده هایی که به اشکال مختلف زبان و ادب ارائه شده و به بسیاری از زبان ها ترجمه شده است.

او افزود: کتاب « احوال دل گداخته» نقدی موشکافانه و قاطع است بر گزیده ای از نامه های مولانا به مریدان وی، دولت مردان و بزرگان ملت ها به قلم دکتر حداد عادل. این نامه ها که به سبک های مختلف و خطاب به اقشار مختلف جامعه نگاشته شده، حاوی نقل قول های فراوان از قرآن کریم، حدیث و سنت، شعر فارسی و عربی است که اسناد تاریخی موثقی برای ارائه الگوهای فرهنگی – اجتماعی دوران حیات مولانا شمرده می شوند.

افتخار عارف سپس گفت: به اعتقاد من عنوان « احوال دل گداخته» که خود برگرفته از نامه های مولاناست، نامی مناسب نه تنها برای این کتاب بلکه برای تمام آثار این شاعر نام آشناست. این عنوان کلیدی است که به کمک آن می توان اسرار پنهان در ژرفنای کلام، شخصیت و دیدگاه های مولانا را دریافت؛ رموزی که محدود به زمان یا مکان خاصی نبوده و به واسطه اشتراکات بسیاری که با غالب فرهنگ ها و مذاهب داشته، مرزهای ملی و نژادی را درنوردیده است.

او همچنین گفت: درست است که مولانا در طول ادوار به عنوان نویسنده نثر و نیز شعر شناخته شده است، با این وجود، شایسته است مولاناپژوهان و دیگر پژوهشگران علاقه مند به اندیشه های مولانا، به آثار منثور او توجه بیش تری مبذول دارند.

در ادامه، توفیق سبحانی در سخنانی گفت: کتاب را خواندم. حاضرم برای نگارش بقیه مکتوبات شاگردی کنم و با راهنمایی جناب حداد عادل بقیه کتاب را با هم کار کنیم.

این پژوهشگر ادامه داد: در زمان نگارش کتاب خودم درباره مکتوبات مولانا سعی کردم مطالب را آن گونه که از قلم و ذهن خود مولانا تراویده، روی کاغذ بیاورم.

او همچنین ایرادهایی را درباره کتاب مطرح کرد و خواست که حداد عادل درباره آن ها توضیح دهد.

محمدرضا ترکی نیز در سخنان کوتاهی گفت: این جلسه جلسه رونمایی است و از دوستان می خواهم نقد کتاب را به جلسه دیگری موکول کنند.

این پژوهشگر سپس گفت: کتاب مقدمه مفصل خوبی دارد. کتاب را کسی نوشته که ۲۰ سال با مولانا هم نشینی داشته است.

او همچنین گفت: به نظر می رسد آقای حداد عادل در این کتاب پیشنهادهایی هم در زمینه تصحیح متن داده اند که قابل تأمل است.

در ادامه مراسم، حجت الاسلام سیدطه مرقاتی با اشاره به فعالیت های فرهنگی غلامعلی حداد عادل گفت: به نظر برخی شاید حضور آقای دکتر حداد عادل در دانشگاه ها از حضور ایشان در عرصه سیاست ضروری تر باشد، اما اگر ما به گذشته ایران نگاه کنیم، می بینیم که همواره شخصیت های فرهنگی در حکومت ها حضور داشته اند، مثل خواجه نصیرالدین توسی در حکومت مغول ها و ابونصر فارابی در حکومت حمدانی ها. حضور این چهره های علمی در این حکومت ها باعث می شده دولت ها ارزش علم را بدانند.

مرقاتی همچنین حداد عادل را معلم اخلاق، دانشمند و ادیبی متواضع خواند.

در ادامه، علی اصغر علمی، مدیر انتشارات سخن، توضیحاتی درباره روند انتشار کتاب « احوال دل گداخته » داد.

به گزارش ایسنا، همچنین غلامعلی حداد عادل، نویسنده کتاب « احوال دل گداخته» ، محمد علی موحد را استاد خود خواند و گفت: در این سخنی که می گویم، مبالغه نیست. من استاد دکتر موحد را سرآمد مولوی شناسان در جهان امروز می دانم. هر کس با آثار ایشان آشنا باشد و با مولوی آشنا باشد، این سخن را تصدیق می کند. وجود ایشان در فرهنگستان زبان ادب و فارسی یک نعمت است. امروز هم لطف کردند که در این مراسم سخن گفتند و ما استفاده کردیم.

رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی درباره توفیق سبحانی هم گفت: از ایشان نیز تشکر می کنم و باید بگویم که تصحیح دانشگاهی ایشان از « مکتوبات» بود که من را با این کتاب آشنا کرد. در واقع اگر دکتر سبحانی « مکتوبات» را به چاپ نمی رساند، « احوال دل گداخته» ممکن نمی شد.

او همچنین از طه مرقاتی، محمدرضا ترکی و علی اصغر علمی تشکر کرد و در ادامه درباره کتاب گفت: از ۲۰ سال پیش که « مکتوبات» منتشر شد، بنده به ارزش ادبی نثر مولانا توجه کرده ام.

حداد عادل سپس گفت: مولانا با سعدی معاصر بوده است، اما نثری که مولانا در قونیه و در نوشتن مکتوبات به کار گرفته، با سبک نثر گلستان سعدی متفاوت است. سبک نگارش مولانا در این نامه ها سبک مرصل است که در خراسان و در کلیله و دمنه و تاریخ بیهقی آمده و مولانا این سبک را با خود به قونیه برده و در مکتوباتش آشکار شده و تا یکصد سال بعد از مولانا هم در کتاب های دیگری که در قونیه نوشته شده، ظهور و بروز داشته است.

او در ادامه گفت: اگر بخواهیم کتاب مکتوبات را با گلستان سعدی مقایسه کنیم، می بینیم که نثر مسجعی که او در این اثر به کار برده است، سبب شده که دیگران در تقلید از نثر گلستان، نثر فارسی را دشوارتر کنند و هیچ کس هم به پای خود سعدی نرسد، اما باز همه بخواهند از او تقلید کنند.

خداد عادل سپس گفت: این شیوه نثر مولانا برای نویسندگان ما الگو نشده است و در همان قونیه مانده، بنابراین تاریخ نثر ما در ایران راه دیگری را رفته و پیچیده شده است.

او در بخش دیگری از سخنانش به ویژگی های مکتوبات مولانا اشاره کرد و سپس گفت: ما از بزرگان خود احوال شخصی نداریم، حتا بزرگانی که زمان زندگی شان به ما نزدیک است، احوال زندگی شان مبهم است. نمونه آن ها سعدی و حافظ هستند. در این میان مولانا یک استثناست، چون از احوال شخصی او اسنادی به جا مانده است.

به گزارش ایسنا، در پایان مراسم کتاب « احوال دل گداخته» با حضور محمدعلی موحد، افتخار عارف، توفیق سبحانی، محمدرضا ترکی، غلامعلی حداد عادل و طه مرقاتی رونمایی شد.

همچنین علی معلم دامغانی قطعه شعری را در وصف کتاب حداد عادل خواند.

ادیب برومند، محمد بقایی ماکان و عبدالجبار کاکایی نیز از حاضران در این مراسم بودند.