چرا به امام علی (ع) «قسیم النار والجنة» می‌گویند

به گزارش پارس به نقل از فارس به نقل از واحد خبر و اطلاع رسانی بنیاد بین المللی فرهنگی هنری امام رضا (ع) ، شیعیان این روزها در سوگ شهادت امیرالمؤمنین حضرت علی (ع) داغدار هستند؛ تجسم عدل و عدالت که با شمشیر عداوت و جهالت به فیض رفیع شهادت نایل آمد. حضرت امیر در مقام و منزلت چنان رفیع است که از ایشان به عنوان « قسیم النار، قسیم الجنة والنّار، قسیم النار والجنة و… » یعنی تقسیم کننده بهشت و جهنم یاد می کنند. اما این عنوان به چه معناست؟

این موضوع را در حدیثی از صفحه ۹۶ جلد نخست کتاب « عیون اخبار الرضا» بررسی می کنیم:

« حدّثنا تمیم بن عبدالله بن تمیم القرشی قال: حدثنی أبی عن أحمد بن علی الأنصاری عن أبی الصلت الهروی قال: قال المأمون یوماً للرضا علیه السلام، یا أبا الحسن! أخبرنی عن جدک أمیر المؤمنین بأی وجه هو قسیم الجنة والنار وبأی معنى فقد کثر فکری فی ذلک؟ فقال له الرضا علیه السلام: یا أمیر المؤمنین ألم ترو عن أبیک عن آبائه عن عبد الله بن عباس أنه قال: سمعت رسول الله (ص) یقول: حب علی إیمان وبغضه کفر؟ فقال: بلى، فقال الرضا علیه السلام: فقسمة الجنة والنار إذا کانت على حبه وبغضه فهو قسیم الجنة والنار؛

اباصلت هروی نقل کرده است که روزی مأمون به امام رضا علیه السلام گفت: یا اباالحسن! ما را از پدرت امیرالمومنین آگاه ساز که به چه علت قسیم الجنة و النار خوانده شده است و این به چه معناست که این مطلب فکر مرا مشغول ساخته است. پس امام رضا علیه السلام به او فرمود: ای مأمون! آیا تو از پدرت و او از پدرانش از ابن عباس از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نقل نکردید که گفت از رسول خدا شنیدم می فرمایند: حب علی ایمان و دشمنی با علی کفر است؟ پس مأمون پاسخ داد آری! سپس حضرت فرمودند: پس زمانی که ایمان و کفر بر اساس حبّ و بغض او باشد، بهشت و دوزخ را تقسیم می کند، بنابر این او قسیم الجنة و النار است. »

در ادامه این روایت آمده است: « قال أبو الصلت الهروی: فلما رجع الرضا إلى منزله أتیته فقلت: یا بن رسول الله ما أحسن ما أجبت به أمیرالمؤمنین، فقال: یا أبا الصلت، إنما کلمته من حیث هو، لقد سمعت أبی یحدث عن آبائه عن علی رضی الله عنه، قال: قال لی رسول الله صلى الله علیه وسلم: یا علی، أنت قسیم الجنة والنار یوم القیامة، تقول للنار هذا لی وهذا لک؛ اباصلت هروی می گوید پس از بازگشت امام از مجلس عرض کرد: ای پسر رسول خدا، چه جواب خوبی به مأمون دادید. پس فرمود: ای اباصلت! من به قدر فهم او جواب دادم؛ پدرم از پردانش از امیرالمؤمنین علی (ع) نقل کرده که فرموده است، رسول خدا (ص) به من فرمود: ای علی! تو قسمت کننده بهشت و دوزخ در روز قیامت هستی، به آتش می گویی این شخص برای توست و این شخص برای من. »

* دوست داشتن امام علی (ع) ایمان است

همچنین در روایتی از مُفضّل بن عمر نقل شده است که می گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم به چه علت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب « قسیم الجنة والنّار» گفته شده است؟ حضرت فرمودند: به خاطر اینکه دوست داشتن او ایمان و دشمن داشتن او کفر است، و همانا بهشت برای اهل ایمان آفریده شده است و جهنم برای اهل کفر خلق شده است پس او به این علت قسیم الجنة و النار است. بنابراین در بهشت وارد نمی شود مگر اهل محبت و دوستی با او و وارد آتش نمی شود مگر اهل دشمنی با او (علل الشرایع ج ۱ ص ۱۶۲) .

این موضوع به طرق مختلف در مسانید روایی اهل سنت نیز نقل شده است که از جمله آن ها می توان به « الفایق فی غریب الحدیث جارالله زمخشری ج ۳ ص ۹۷» ، « البدایه و النهایه ج ۷ ص ۳۹۲» ، « شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج ۲ ص ۲۶۰ و ج ۱۹ ص ۱۴۰» ، « المناقب، خوارزمی، ص ۴۱» و « تاریخ مدینه دمشق ج ۴۲ ص ۲۹۸» اشاره کرد.