مادرم وصیت کرد از موسیقی پول درنیاوردم

به گزارش پارس به نقل از فارس - اسماعیل آذر استاد زبان و ادبیات فارسی و مجری مشاعره تلویزیونی سیما، متولد اصفهان است اما خودش را اصفهانی نمی داند بلکه معتقد است که او تنها یک ایرانی است و اگر گاهی شوخی هایی از اصفهانی ها می کند به خاطر لهجه اش است! وی مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران است از ابتدای تحصیلات دانشگاهیش فراز و نشیب زیادی از حضور در دانشکده پزشکی تا هنرستان موسیقی و زبان انگلیسی و فارسی گذرانده اما معتقد است حافظ دلش را پرتلاطم ساخته و او را به سمت ادبیات سوق داده است.

آذر مدیر گروه ادبیات فارسی سازمان فرهنگی اکو است و در کنار این فعالیت، در سازمان های همچون ثبت احوال نیز عضویت دارد اما درباره اینکه چگونه به همه این فعالیت ها در کنار یکدیگر می رسد، می گوید که دو برابر بقیه سرعت دارد و انسان خوشبختی است چرا که در ایران دارای شأن و منزلت والایی است و حاضر نیست در هیچ کجای دنیا زندگی کند الا در ایران.

آذر شانزده عنوان کتاب از جمله « تأثیر ادبیات ایران بر ادبیات جهان» و « حافظ در آن سوی مرزها» دارد و در رسوم مذهبی به عاشورا علاقه مند است و بین ائمه نیز احساس خاصی به امام رضا (ع) و امام حسین (ع) دارد، وی می گوید: حکم خادمیت امام رضا (ع) در دلم جاری است.

گپ و گفت ما با اسماعیل آذر را در ادامه می خوانید:

از کودکی « امیر» خطابم می کردند اما این نام در شناسنامه ام نبود

*اسماعیل آذر را معرفی کنید، چند سال دارید و اهل کجا هستید؟

- من اسماعیل آذر هستم که از کودکی مرا امیر خطاب می کردند و این امیر پیشوند نام من ماند البته در شناسنامه نبود، اصالت و ریشه اصفهانی دارم و در ۱۸ آذر ۱۳۲۳ در همین شهر متولد شدم.

در ثبت احوال « ی» از فامیلی ما افتاد

*پس شما اصفهانی هستید، چرا نام فامیلتان آذر است؟

- فامیلی ما در اصل آذری بوده است البته افتخار نداشتم آذری باشم خود آذری ها می دانند چه اندازه این خطه و مردمشان را دوست دارم، در زمان تعویض شناسنامه در جوانی در اثر خطای سهوی متصدی ثبت احوال « ی» از آخر فامیل ما افتاد! پس فامیل ما آذر شد درحالی که دیپلم ما با فامیلی آذری است و سال ها در شناسنامه ما توضیح می دادند که تا این تاریخ فامیلی آذری بوده اما همه امروز ما را به آذر می شناسند:

مادرم نخستین مدیر دبیرستان دخترانه اصفهان بود

*از خانواده تان بگویید پدر و مادرتان هم فرهنگی بودند؟

- مادرم نخستین مدیر دبیرستان دخترانه اصفهان بود و زبان فرانسه را خوب می دانست، حتی ترجمه می کرد و پدرم هم کارمند دولت بود. دو خواهر و برادر داشتم که هنوز هم از این نعمت برخوردارم.

* خواهر و برادرانتان به چه فعالیت هایی مشغولند؟

- خواهرانم خانه دارند و یکی از برادرانم هم کارمند دولت بود که اکنون بازنشسته شده است.

* تحصیلاتتان را در اصفهان گذراندید؟

- بله تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در دبستان و دبیرستان هاتف اصفهان گذراندم و پس از آن در یکی از رشته های پزشکی در دانشگاه اصفهان تحصیل کردم. یک رشته ای به نام پرتوشناسی که پیوسته تا دوره دکتری می خواندم اما پس از مدتی تحصیل در این رشته متوجه شدم که با روحیه من سازگار نیست، زمانی وارد سالن تشریح می شدم حالم بد می شد. بنابراین اگرچه مدتی در این رشته تحصیل کردم اما پس از آن ترک تحصیل کردم و به تهران آمدم.

از ۱۴ سالگی عاشق افراطی موسیقی شدم/ مادرم وصیت کرد از موسیقی امرار معاش نکنم/ سال ها نوازنده ارکستر گل ها بودم

*چطور شد که از دنیای هنر سر درآوردید؟

- از چهارده سالگی به طور افراطی عاشق موسیقی شدم بنابراین به هنرستان موسیقی در تهران رفتم و سال ها نوازنده ارکستر گلها بودم. مدتی نیز به عنوان استاد موسیقی تدریس کردم ولی مادرم وصیت کرده بود که از این راه امرار معاش نکنم و فقط موسیقی را به عنوان یک هنر در زندگی درنظر بگیرم، من هم به این نصیحت گوش فرا دادم.

*در هنرستان چه سازهایی آموزش دیدید؟

- بیشتر سازهای زهی مثل ویلیون می نواختیم.

قطعاتم با استاد شهناز منتشر خواهد شد/ موسیقی در جان من است

*با مرحوم استاد شهناز نیز در ارتباط بودید؟

- بله اتفاقاً آخرین کاری که در حوزه موسیقی انجام دادم قطعاتی در سال ۸۰ به همراه استاد جلیل شهناز هم نوازی کردم که این اثر قرار است به زودی به علاوه چند ملودی دیگر که با همکاری سامان احتشامی پیانیست زبردست ضبط می شود، به یاد استاد شهناز منتشر شود.

*پس به قول جوان ترها هنوز هم پیگیر موسیقی هستید؟

-بله موسیقی در جان من است. موسیقی که پاره ای از فرهنگ متعالی ما است باعث اعتلای اندیشه من می شود.

هیچوقت نگفتم اصفهانی هستم خودم را ایرانی می دانم

* از آن دوران تاکنون در تهران زندگی کردید…

- بله ۳۸ سال است که در تهران هستم؛ البته من هیچ وقت فکر نکردم که اصفهانی هستم، همیشه می گویم ایرانی ام. هیچ وقت غریب نبودم چون کسی در غربت است که در کشور خود نباشد. برای من همه جای ایران اصفهان است همانطوری که همه جای ایران، تهران، کردستان، لرستان و آذربایجان است.

*پس چرا گاهی می گویید به قول ما اصفهانی ها…

- خب اندیشه ام این گونه است، گهگاهی اگر از اصفهان سخنی به طنز می گویم به دلیل لهجه ام است که مثلاً گفتم به قول ما اصفهانی ها. . خب نمی توانستم بگویم به قول ما ایرانی ها!

زبان انگلیسی را از دانشگاه نیاموختم/ در ۱۰۰ کنگره جهانی مترجم بودم

*بگذریم. استاد زبان انگلیسی هم که خوانده اید… چند رشته را در دانشگاه عوض کردید؟

- بله پس از موسیقی در رشته زبان انگلیسی تحصیل کردم، دوباره بعد از مدتی متوجه شدم که این زبان هم بدردم نمی خورد و مرا اغنا نمی کند، اگرچه سال ها بعد حتی به عنوان مترجم به کشورهای مختلف رفتم و در بیش از ۱۰۰ کشور دنیا حضور پیدا کردم و برای دولتمردان کنگره های جهانی را ترجمه کردم. این را یادآور شوم که زحمت یاد گرفتن زبان را خودم کشیدم و دانشگاه چیزی به من یاد نداد.

از ایران که خارج می شوم بغض گلویم را می فشارد

*در این همه کنگره خارجی که شرکت کردید به فکر نیفتادید که خارج از ایران زندگی کنید؟

- صراحتاً بگویم زمانی که از ایران خارج می شوم بعد از چند روز بغض گلویم را می فشارد. با این که شرایط تحصیل و تدریس در چندین دانشگاه با امتیازات خوب دنیا برایم مهیا شد ولی تحت هیچ شرایطی حاضر نیستم بیش از حداکثر ۳۰ روز ایران را ترک کنم.

*پس تا به حال در هیچ کشور دیگری زندگی نکردید؟

- فقط یک بار بورس تحصیلی داشتم مدتی در ژاپن بودم بعد از آن تنها برای سخنرانی و مأموریت اداری به خارج از کشور می رفتم که این سفرها معمولاً چند روزه بود.

افغانستان و تاجیکستان را بسیار دوست دارم

*بین این همه کشور خارجی که رفتید، کدام یک از کشورها برایتان به یادماندنی تر بوده است؟

- افغانستان و تاجیکستان را بسیار دوست دارم، اگر فرصتی داشته باشم مثلاً بخواهم برای یک ماه از ایران دور شوم، ترجیح می دهم به این کشورها بروم. ما همه به تفریح و استراحت نیاز داریم و باید به سفر برویم اما بیشتر از یک ماه نمی توانم در شهر یا کشور دیگری به سر ببرم. من در ایران همه چیز دارم، از هیچ چیز تهی نیستم، شاید بتوانم خودم را انسان خوشبختی احساس کنم. اگر صدبار دیگر بمیرم و زنده شوم به همین شیوه زندگی خواهم کرد و از امید و عشق به کشورم پر خواهم بود.

فرهنگ باید به دست افراد فرهنگ مند اداره شود

* با این همه مشکلاتی که امروز در کشور وجود دارد خیلی ها تا فرصتی برایشان فراهم می شود از ایران می روند. تفکرتان برایم خیلی جالب است…

- اتفاقاً نکته جالب این است که هر کس برود باید هزینه کند، اما مرا برای رفتن می خرند منتها زمانی که صحبتش می شود نیز از ژرفای دلم ملول می گردم. امروز من در ایران عزت، شغل با ارزش، انگیزه و… دارم چرا که یک شخصیت فرهنگی هستم و جایگاه و کار خود را شناخته ام.

فرهنگ باید به دست افراد فرهنگ مند اداره بشود فرهنگ یک علم است هرکسی نمی تواند در این حوزه کار کند، یک مهندس مکانیک نمی تواند کار فرهنگی کند چون علم آن را ندارد. در حوزه فرهنگی بسیار علاقه مند بودم که کاری را برعهده بگیرم و بتوانم در آن فیلسوفان فرهنگی مسلمان را دعوت کرده و برای اعتلای فرهنگ کشور شورایی تشکیل دهم، حتی امسال در شورای شهر تهران نیز ثبت نام کردم اما بعد از چند روز استعفا دادم.

* چرا استعفا؟

-دوستان مرا به این باور رساندند که این کار برای من خوب نیست، من نیز پذیرفتم.

* با این حساب امروز وضعیت فرهنگی کشور را چطور ارزیابی می کنید؟

- کشور ما در این سی و اندی سال بعد از انقلاب رو به جلو بوده است طبعاً وقتی کشوری رو به جلو می رود مشکلاتی گریبانگیرش می شود، مشکل گریبان گیر همه می شود، مشکل برای بشر است، مهم این است که ما به صدق و قوه و قدرت ایمان رودرروی این مشکلات بایستیم و آنها را حل کنیم.

* چرا امروز این همه مشکل فرهنگی در کشور مشاهده می شود؟

- دلیلش این است که فرهنگ یک کار تخصصی است و وقتی غیرمتخصص ها آن را برعهده می گیرند، مشکلات زیادی گریبان گیر جامعه می شود، مدیران فرهنگی ما در ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ها انسان های عزیزی اند و دانایی دارند، اما ممکن است این دانایی در مسیر ارتقای فرهنگ نباشد. حتی رییس جمهور هم نباید همه کار بلد باشد، نمی تواند بلد باشد ولی او باید فیلسوفان و متفکران را گرد آورد تا آنها برای فرهنگ برنامه ریزی کنند. به طور مثال وی باید بزرگترین شخصیت های معماری را برای شهرسازی مدرن تهران یا استان ها گرد آورد. مهم این است که رییس جمهور بداند اینکار باید بشود چرا که طبعاً یک رییس جمهور نمی تواند برنامه فرهنگی یک کشور را در چند روز تدوین کند، اما باید بداند که اگر فرهنگ درست نشود و ارتفاع نگیرد، خشونت، رانت خواری، دزدی و خیانت به بیت المال شکل می گیرد؛ هرچه قد فرهنگ کوتاه تر باشد قد امور ناجنس افراشته می شود. رییس جمهورمان باید بداند این کشور یک کشور پرهنر است، باید هنرمندانش بیمه باشند و اعتبار بگیرند باز هم تأکید می کنم مهم این است که وی این اندیشه را داشته باشد.

برای قوام زبان فارسی در تاجیکستان و افغانستان برنامه دارم

* از فرهنگ به زبان فارسی برسیم. استاد در حوزه زبان فارسی چه تدابیری اندیشیده اید؟

- برنامه هایی برای قوام زبان فارسی در تاجیکستان و افغانستان و حتی دیگر کشورهای آسیا اندیشیده ام که حاصلش را به متولیان ارایه خواهم کرد. متأسفانه در ایران با وجود داشتن مراکز عدیده گسترش زبان فارسی استادانی پرورش ندادیم که برای اعزام به دیگر کشورها بتوانند برنامه نهادمند و مدونی داشته باشند. علاوه بر این ما بنیادهای زبان فارسی چون بنیاد سعدی، سازمان گسترش زبان فارسی و… داریم اما در آنها نیز اتفاق ملموسی نیافته البته نمی خواهم ناصواب سخن بگویم تلاش هم در این حوزه شده است منتها این تلاش باعث نشده تا کار به دست اهلش بیافتد. در حوزه زبان فارسی بیشتر باید به دانش توجه کنیم تا به خط و روش های سیاسی.

حافظ مرا به سمت ادبیات کشاند

*کمی به عقب برگردیم چطور شد که بعد از این فراز و فرودها به ادبیات روی آوردید؟

-یک روز یک غزل از حافظ می خواندم و آن غزل این بود:

زلف آشفته و خی کرده و خندان لب و مست / پیرهن چاک و غزل خوان و صراحی در دست

نرگسش عربده جوی و لبش افسوس کنان / نیمه شب دوش به بالین من آمد بنشست

سر بر آغوش من آورد و به آوای حزین گفت کای عاشق شوریده من خوابت هست؟

عاشقی را که چنین باده شبگیر دهند / کافر عشق بود گر نبود باده پرست

این بیت آخر مرا جذب کرد که این « باده شبگیر» چه باده ای است؟ هیچ جای دنیا بامدادان باده فروشی نمی کنند. سحر و صبح وقت عبادت و زیارت خدا در قلب است:

سحر با باد می گفتم حدیث آرزومندی/ خطاب آمد که واثق شو به الطاف خداوندی

آنچه که در سحر و صبح زود اتفاق می افتد « یصبح ما فی السماوات والارض» است. اینکه این باده صبحگاهان چه می کند تمام ذهن مرا اشغال کرد سال ها بعد متوجه شدم که حافظ در این شعر تحت تأثیر عطار بوده:

سحرگاهی شدم سوی خرابات / که رندان را کنم دعوت به طاعات

عصایی در کف و سجاده بر دوش / که هستم زاهدی صاحب کرامات

به جد حافظ به شراب عطار اشاره دارد، من این جواب را پیدا کردم اما نا آرامی وجودم را فرا گرفت. شروع به مطالعه بدون دانشگاه کردم اما بعد تصمیم گرفتم تحصیلات دانشگاهی هم داشته باشم چرا که به لحاظ شغلی و معیشتی نیز در آینده در مضیقه قرار خواهم می گرفتم. پدر من آهن فروش نبود حجره دار هم نبود که حجره ای برایم بگذارد بنابراین ما باید خودمان کار دست و پا می کردیم تا به وسیله آن امرار معاش کنیم در نهایت فوق لیسانس ادبیات تطبیقی گرفتم، البته این رشته بعد از انقلاب در دانشگاه تهران تعطیل شد و سپس نیز دکتری زبان و ادبیات فارسی گرفتم.

*تدریستان در دانشگاه را از کی آغاز کردید؟

-زمانی که فارغ التحصیل شدم اگرچه پیش از آن در جاهای مختلف اشتغال هایی مثل تدریس زبان انگلیسی داشتم اما به صورت جدی در دانشگاه آزاد اسلامی استخدام هیأت علمی شدم و سپس در دانشگاه شهید بهشتی در مرکز تاریخ و حقوق پزشکی نیمه وقت فعال بودم و اکنون نیز عضو هیأت علمی تمام وقت دانشگاه آزاد اسلامی تهران و مدیرگروه زبان و ادبیات فارسی هستم. علاوه بر همه اینها عضو کمیسیون هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی، مدیر زبان و ادبیات فارسی سازمان جهانی اکو، عضو کمیته نامگذاری ثبت احوال و عضو کمیسیون های علمی نهاد کتابخانه های عمومی کشور هستم.

* چطور به همه این کارها می رسید؟

- خب من بیشتر در کمیته های علمی این نهادها شرکت می کنم اما آنچه در این سال ها به صورت جدی دنبال کردم برنامه های تلویزیونیم بوده است. سال ها فکر می کردم که چگونه برای ملتم مفید باشم و در آینده رد پایی از خود به جای بگذارم. حدود بیست سال است که در صدا و سیما مشغول تحقیق، نگارش و تهیه برنامه های ادبی هستم و نظرم این است که وقتی در کلاس و کنگره ای شرکت می کنم تعداد محدودی صدایم را می شنوند اما در یک رسانه ملی میلیون ها نفر مرا ببینند خدا را شکر امروز توانستم در حوزه شغلیم و کشورم اثرگذار باشم و فرزندان ملتم را با کتاب و شعر و معنویت از طریق شعر آشنا کنم و محصول این کار بچه ها سه و چهار ساله اند که شعر می خوانند ولی چنان این برنامه در آنها تاثیر گذاشته که خواسته یا ناخواسته به سوی کتاب کشیده شدند. زمانی که متوجه شدم صاحبان مناصب کشور تا آحاد مردم این برنامه ها را می بینند و ابراز علاقه و محبت می کنند، با خود گفتم باید بیشتر کار کنم.

با من صنما دل یک دله کن

*استاد پشتوانه اصلی تان در زندگی چه کسی بوده است؟

- در واقع آنچه در زندگی من مؤثر بوده که شاید بتواند برای جوانان نیز قابل تأمل باشد حضور خداست من با تمام تاروپودم خدا را پذیرفتم و حضورش را در زندگیم تجربه کردم به تمام فرزندان ایران زمین توصیه می کنم: « با من صنما دل یک دله کن/گر سر ننهم آنگه گله کن»

برای حضور خداوند در دل باید او را نخست بپذیریم و این پذیرفتم ماه، سال و وقت و زمان نمی خواهد باید در تمام جانمان نفوذ کند، باید او را بخواهیم و قبولش کنیم تنها در این صورت است که وجودمان عاری از غم می شود. به تعبیر مولانا « غصه در آن دل بود کز هوس او تهیست» . هرجا که خداوند حضور نداشته باشد شیطان و گرفتاری است من خودم در زندگی نظیر هر انسان دیگری با شکست هایی روبه رو شدم و مشکلاتی را تجربه کرده ام اما زمانی که پشتوانه ام را حس می کنم به همه مشکلات می خندم و می دانم هیچ اتفاقی برایم نخواهد افتاد.

حاج خانم یک وردی برای ما بخون که گرفتار شدیم

*امکان دارد که درباره یکی از شکست ها یا مشکلاتی که داشتید برایمان تعریف کنید؟

- مصداقی خاصی در خاطر ندارم اما زمانی که مادرم در قید حیات بود هر زمان که گرفتار می شدم به اصفهان تلفن می کردم و می گفتم « حاج خانم یک وردی برای ما بخون که گرفتار شدیم» جالب اینکه بعد از مدتی مشکلم حل می شد.

این تجربه به من یادآوری می کرد که مادر به خداوند نزدیک تر است تا دورانی که دیگر مادرم فوت کرد در آن موقع وقتی گرفتار می شدم یا مثلاً گرهی به کارم می افتاد بلیط تهیه می کردم و به اصفهان می رفتم بر سر مزار مادرم می گریستم و با روحش نجوا می کردم که یکی از این وقت ها زمانی که مزار مادر را ترک کردم و در خانه به خواب رفتم، نیمه های شب در خواب احساس کردم یک نفر مرا در آغوش گرفت دریافتم که مادرم است که سینه مرا می فشارد تا گفتم مادر جان! و سر برگرداندم از خواب بیدار شدم و صبح با من تماس گرفتند که مشکلم حل شده است.

از این دست مسایل زیاد پیش آمده البته اکنون مصداق مشخصی را در خاطر ندارم. اما به تعبیر مولوی « دلا نزد کسی بنشین که او از دل خبر دارد» همه وقتی گرفتار می شوند به سراغ بانک می روند پول می گیرند تا مشکلشان حل شود اما پیش از همه این کارها باید به درگاه خداوند رجوع کرد.

به دکان کسی بنشین که در دکان شکر دارد

*پس می توان گفت تمام پیام بشری تکیه صرف بر خداوند است…

بله درست است تمام جوازی هم که هنر و علم می دهد همین است:

« گر صد هزار شخص تو را ره زند که نیست/ از ره نشو به عشوه چو آنست این یکی»

این تمام پیام بشری است و مولونا می گوید:

« در این بازار عطاران مرو هر سو به دکانی/ به دکان کسی بنشین که در دکان شکر دارد»

بارها گفتم که در این دنیا در هر دکانی بروید یا به شما سرکه یا حتی زهر می دهند پس به چه کسی می توان تکیه کرد؟ به پدر و مادر، زن و فرزند، کار؟ خیر شکرفروش عالم که کام ما را شیرین می کند خداوند است. من تلاش کردم اینها را به مردم آموزش دهم تا اندازه ای هم موفق بودم. همه ما بزرگ و کوچک، فقیه، اهل مذهب و هر شخصیتی باید ابتدا از غیر خدا خالی شویم و بعد آن موقع وقتی از خواب بیدار می شویم، می گوییم خدایا به امید تو و تا شب همه کارهایمان خدایی می شود.

با دوچرخه به مدرسه علمیه مروی می رفتم

* خب بگذریم حوزه علمیه هم رفته بودید؟

- بله اوایلی که به تهران آمده بودم با دوچرخه صبح ها به مدرسه علمیه مروی می رفتم نماز بامداد را آنجا می خواندم و بعد در حلقه درس شرکت می کردم و سپس به دنبال کارهای دیگرم می رفتم دو سال به طور پراکنده آنجا درس خواندم.

*چطور شد که ادامه ندادید؟

-بیشتر دوست داشتم ببینم در حوزه چه خبر است چون علاقه مند دروس دینی و قرآنی بودم و از بچگی در اصفهان اولین کلاس هایی که شرکت کردم کلاس قرآن بود بنابراین از پیش از مدرسه با این فضاها خو گرفته بودم و در مدرسه مروی هم که این فضا تقویت شد و آنجا فقه وعربی خواندم.

یک « من غازانی» چند گرم است

*از اساتیدی که در دانشگاه با آنها ارتباط داشتید فکر می کنم با مرحوم ضیاءالدین سجادی رابطه قوی داشتید درست است؟

-بله البته علاوه بر ایشان با مرحوم دکتر بحرالعلومی، مرحوم سادات ناصری، دکتر داوری و برخی چون دکتر مظاهر مصفا اساتید نامور من بودند که افتخار شاگردیشان را داشتم.

اما درباره مرحوم سجادی باید بگویم ایشان از اساتید بزرگ من بودند که هنوز هم با تبار و خانواده ایشان در ارتباطم. یک روز که درس حافظ در مدرسه می دادم به این بیت رسیدم که « دو یار زیرک و از باده کهن دو منی/ فراغتی و کتابی و گوشه چمنی» . یکی از شرکت کنندگان برخاست و گفت آقا منظور از دو من مِی در این بیت چیست؟ منی که در ذهن من بود منِ تبریز یا شاهرود (سه کیلو و شش کیلو) بود اما گفتم فرصتی بدهید در این باره تحقیق کنم این موضوع تمام ذهن مرا در بر گرفت از همانجا به منزل استاد سجادی رفتم، مبحث را با ایشان مطرح کردم اما مرحوم هم گفت که من خبر ندارم اما یک کتابی به نام « مالک الزارع» اثر لمپ تن و ترجمه دکتر منوچهر امیری است که بخشی از این اوزان را توضیح داده است.

خوشحال شدم و صبح اول وقت به انقلاب رفتم هنوز کتابفروشی ها باز نکرده بودند بالاخره گشتم و یک کتابفروشی این کتاب را داشت و پرسیدم چند؟ گفت هجده تومان من از سر عجله بیست تومان دادم و گفتم بقیه اش را بعداً از شما می گیرم (انگار می ترسیدم این کتاب را کسی از من پس بگیرد) در یکی از کوچه ها سکویی یافتم و در کتاب غرق شدم آن اندازه که انگار در یک اقیانوس غرق می شوی. چند ساعت بعد به این مبحث رسیدم که در روزگار حافظ یک منی رواج داشته به نام من غازانی که ۸۰۰ گرم بوده است، آنگاه آرام گرفتم!

۳۰ سالگی ازدواج کردم

*جالب بود. استاد چند سالگی ازدواج کردید؟

-سی سالگی.

*پس زود ازدواج نکردید…

-خیر، همسرم نیز دانشجوی دانشگاهی بود که من تدریس می کردم.

*چند فرزند دارید؟

-یک پسر به نام امیرحسین

*پسرتان هم ادبیات خوانده؟

-پسرم مهندس مکانیک است و کارشناس ارشد ادبیات فارسی.

*چه جالب دو رشته متمایز…

-بله اکنون هم برای قبولی در دکتری تلاش می کند.

*ادبیات را شما به ایشان توصیه کردید؟

-نه به صورت مستقیم ولی به هر حال فعالیت ما در حوزه های فرهنگی و جو حاکم بر منزل و محل کار در او نیز تأثیر گذاشته است ما تقریبا کارمان نیز با همدیگر است.

نام نوه ام « بارانمهر» است

*پسرتان ازدواج کردند؟

-بله ایشان هم با یکی از دانشجویان من ازدواج کرده و یک فرزند کوچک به نام « بارانمهر» دارد.

*ازدواج دانشجویی مثل اینکه خوب بوده…

-بله الحمدلله همه چیز خوب است.

*علاوه بر انگلیسی به زبان دیگری هم تسلط دارید؟

-به اندازه نیاز و ضرورت زندگی یک قدری فرانسه آشنا هستم از بچگی این زبان را آموختم تا در حد مسایل تحقیقی بی نیاز باشم اگر مشکلی هم داشته باشم از اساتید کمک می گیرم.

ورزش قهرمانی را دنبال کردم/ باستانی کارم

*با این اوصاف وقتتان خیلی پر است. به تفریح هم می رسید؟

- از همان ده دوازده سالگی به ورزش خو گرفتم، حتی ورزش قهرمانی را دنبال کردم یکی از رموز موفقیتم را هم ورزش می دانم چرا که در تمام شرایط زندگی آن را ترک نکردم الان هم هفته ای سه روز تنیس و سه روز شنا می روم زمانی هم که پشت میز ساعت ها کتاب می خوانم هر یک یا یک ساعت و نیم، ۵۰ تا ۶۰ میل می گیرم البته نه در گود زورخانه! تا این بدن به خواب نرود بنابراین الحمدلله بدنم بسیار آماده و تحمل جسمی ام زیاد است.

*بنابراین ورزش پهلوانی هم انجام دادید؟

-بله پدرم باستانی کار و قهرمان بود من هم به این رشته علاقه مند شدم.

*روز تعطیل در منزل چه کار می کنید؟

-من هیچ وقت تعطیل نیستم (با خنده) :

عاشقم در دیر رهبان است و در مسجد امام / هر که با عشق آشنا شد هیچ جا بیکار نیست

بنابراین زیباترین و پرکارترین روزهایم، روز تعطیل است. جمعه ها کارهایم را با عشق از هفت و هشت صبح آغاز می کنم و تا دوازده شب پشت میزم نشسته ام و حاضر نیستم آنجا را ترک کنم.

*پس خانواده چی؟

-دیگر برای خانواده همه چیز مولود عادت هست.

*با این علاقه مندیتان به حوزه شعر خودتان بیشتر به چه شاعری گرایش دارید؟

-در بازار که می رویم همه گونه مغازه و فروشگاه وجود دارد و هر یک کالای خاص خود را عرضه می کنند. در عرصه ادبیات هم چنین است، طبعاً سعدی و حافظ خداوندگاران غزلند، در حماسه فردوسی و داستان سرایی نظامی، سناعی، عطار و مولوی نیز در جهان بینی و فلسفه. شاعران ما همه مثل هم نیستد برخی شعرشان یک محور مرکزی دارد نظیر مولانا یا برخی تفکر مرکزی ندارند چون رهی معیری.

*به شاعران معاصر هم علاقه مند هستید؟

-بله اگر ادونیس را یک شاعر معاصر عرب قلمداد کنیم نسبت به شاعران معاصر ما آوانگارد است و خوب پیش رفته ولی به نسبت خود ما، از شعر خیلی شاعران لذت می برم حتی با برخی از آنها حشر و نشر دارم. شعر شاعرانی چون شفیعی کدکنی، شاملو، فروغ فرخزاد، مشیری را می پسندم.

* بین فروغ، شاملو و مشیری کدام را بیشتر می پسندید؟

-خب فریدون مشیری شاعر مردمی تری است

*استاد می دانم که خودتان هم شعر می گویید و ابتدای مصاحبه هم شعری می نوشتید…

-نه من هیچگاه خود را شاعر ندانستم البته همه ایرانی ها قریحه سرودن و آواز خواندن دارند.

*با این حال طبع شاعری سراغ هر کسی نمی آید…

-خوب ما همه تفنن می کنیم چرا که شاعر قامت بلندی دارد، من بیشتر ناقد شعر هستم. شعری که ما می گوییم بیشتر تصنع است، از درون درنمی آید بیشتر برای شعر گفتن باید صنعت کنیم.

اشعارم را جمع آوری نکرده ام

*مجموعه اشعارتان را منتشر نکردید؟

-خیر شعرم را در این حد برجسته نداستم وگرنه کار شعر و شاعری برجسته ترین کار دنیاست.

در رسوم مذهبی به عاشورا بسیار علاقه مندم/شیفتگی خاصی به امام حسین (ع) دارم

*شکسته نفسی می کنید من از اشعارتان لذت بردم… از سنت های ایرانی و اسلامی بیشتر به چه آیین هایی علاقه مند هستید؟

- در رسوم مذهبی به عاشورا نزدیکم. زمانی که هفت سالم بود به کربلا رفتم و خاطرات آن هنوز در ذهنم زنده است بعد همین کتاب « شکوه عشق در تاریخ عاشورا» را که نوشتم خودش محصول یک نذر است که داستان مفصلی دارد. بنابراین شیفتگی خاصی به امام حسین (ع) دارم که قابل توصیف نیست و قلبی است

از آیین های دیگر نیز طبعاً نوروز در رأس آیین های ملی است سه جلد کتاب نیز درباره نوروز با نام « سرزمین نوروز» منتشر کردم.

*توصیه ای برای افزایش اطلاعات جوانان به منظور خواندن منابع هویتی شان دارید؟

-بله من در حد و توان خودم این منابع را جمع آوری می کنم البته بسیارند و بچه ها نمی توانند این منابع را بخوانند ما باید آنها را برایشان خلاصه کنیم، اکنون در حال انجام این کار هستم.

به رمان سالامبو و اتللو شکسپیر علاقه دارم

*بین رمان های معروف به کدام بیشتر علاقه دارید؟

-چندی قبل فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی نزد استاد سیمعی گیلانی بودم ایشان ترجمه کتاب سالامبو را به من هدیه دادند و البته من خوانده بودم ولی برای بار دوم این کتاب را خواندم و بسیار لذت بردم. اتللو شکسپیر با ترجمه ناصرالملک را هم فوق العاده می دانم. من خودم خلاصه ۱۰۱ رمان را ترجمه کرده ام اما باید این را بگویم که رمان امروز هم مثل انسان ها سرگشته است و این خود بحث مفصلی را می طلبد. امروز دیگر خسته شدم و نمی توانم درباره اینکه ما در حوزه رمان در کجا قرار داریم صحبت کنم ولی امیدوارم یک وعده دیگر بیایید و درباره رمان ایرانی بحثی داشته باشیم.

*بله حتما. در حوزه ادبیات غرب چطور؟

- خب در کشورهای مختلف، متفاوت است مثلاً در آلمان داستان فاست و گوته را داریم. روس ها و انگلیس ها رمان نویس های بزرگی دارند اما فرانسه کمتر است و آمریکای لاتین نیز کم و بیش وجود دارد. بهرحال رمان، تئاتر و سینما وارداتی هستند باید سخت افزارها را گرفت و نرم افزار مشخص خودمان را بر آن نصب کنیم.

*سینما هم می روید؟

- فقط اگر شاهکاری باشد.

* که الان نداریم…

-بله من هم آن اندازه وقت اضافه ندارم!

*غذای مورد علاقه تان؟

-گاهی یک لبخند!

سلطان غذاها قرمه سبزی و میوه ها هندوانه است

*البته منظورم غذای جسم بود؟

-اصفهانی ها می گویند سلطان غذاها قرمه سبزی و سلطان میوه ها هندوانه. حتی به هندوانه « دکتر هندوانه» می گویند. (با خنده)

*شما هم به همین پایبندی هستید؟

-بله بالاخره ما هم اصفهانی هستیم منم همین ها را دوست دارم.

*استاد این مجموعه که الان در آن هستیم برای کجاست؟

-اینجا مؤسسه فرهنگی هنری فرهنگبان است که کارهای فرهنگی انجام می دهد، من مدیرعامل این مؤسسه هستم، و اینجا به کارهای تحقیقی و پژوهشی می رسم.

*در کتابخانه شخصی تان چند جلد کتاب دارید؟

-فکر می کنم حدود ۶ هزار جلد.

*خیلی زیاد است، این کتابخانه در منزلتان است؟

-بله.

*پس یک وقتی هم باید منزلتان مزاحم شویم.

-مراحم هستید.

*بابت وقتی که برای مصاحبه دراختیار ما گذاشتید، سپاسگزارم.

-خواهش می کنم سلامت باشید.