میزان آگاهی مادران کشور از حاملگی‌های پرخطر چقدر است؟

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، اکثر موارد مرگ و میر مادران به علت آمبولی، فشار خون بالا، خونریزی و عفوت رخ می دهد. هرگاه میزان مرگ و میر مادر و جنین قبل یا بعد از زایمان بیشتر باشد به این موارد حاملگی پرخطر اطلاق می شود.

گروه های مهمی از لحاظ میزان افزایش خطر وجود دارند که باید قبل از زایمان یا حتی گاه قبل از حاملگی آنها را شناسایی و توجه خاصی به آنها کرد. این گروه ها عبارتند از کسانی که سابقه بیماری مزمن همانند دیابت، فشار خون، بیماری قلبی و… یا مشکلاتی مثل مرگ و میر جنین یا نوزاد، عقب ماندگی رشد جنین، ناهنجاری ها و حوادث جفت و بند ناف در حاملگی های قبلی داشته اند، یا در بارداری فعلی دچار مشکلاتی همانند خونریزی، پارگی زودرس و پیش از موعد کیسه آب، نمای غیرطبیعی جنین، عدم افزایش وزن یا افزایش وزن بیش از حد طبیعی هستند و کسانی که شواهدی دال بر سوء تغذیه دارند.

همچنین حاملگی در سنین بالای ۳۵ سال و زیر ۱۸ سال و عدم ایمنی به سرخجه از موارد دیگری هستند که می توانند حاملگی را در گروه پرخطر قرار دهند.

یکی از اهداف مراقبت های حین بارداری، شناسایی زنان در معرض خطر است. این شناسایی از طریق تاریخچه، معاینات، آزمایشات قبل از حاملگی یا اولین ویزیت حاملگی صورت می گیرد و تعیین خطرات با توجه به وضعیت طبی، وضعیت باروری، تاریخچه حاملگی های قبلی، عادات غذایی و دارویی، عوامل محیطی و وضعیت اجتماعی صورت می گیرد. در این بررسی، هدف، به دست آوردن راه حل برای کاهش مرگ و میر جنین و نوزاد، آسفیکسی قبل از تولد و به طور کلی کاهش مرگ و میر مادر و جنین از طریق ارتقای سطح آگاهی مادران است.

بررسی وضعیت مادر و جنین طی حاملگی و نیز شناسایی عوامل خطر ساز قبل یا طی حاملگی، زنانی را که نیازمند توجه ویژه در زمان حاملگی هستند مشخص می کند. همچنین آموزش و افزایش آگاهی مادران باردار از عوامل خطر، یکی از راه های پیشگیری اولیه از حاملگی های پرخطر محسوب می شود. برای ارایه آموزش، سنجش سطح آگاهی مادران نسبت به عوامل مذکور ضرورت دارد تا بتوان بر اساس آن برنامه های آموزشی را در زمینه های مورد نیاز تدوین کرد.

به همین منظور یک پژوهش، میزان آگاهی مادران باردار نسبت به عوامل مساعدکننده حاملگی های پر خطر را با مطالعه بر روی مراجعان به اورژانس زایمان بیمارستان امام خمینی (ره) تهران بررسی کرده است.

این تحقیق بر روی ۴۰۷ زن باردار انجام شده است که نتایج آن نشان داد: آگاهی ۳۲۶ نفر (۸۰.۱ درصد) از عوامل سنی موثر بر بارداری در حد خوب بود. همچنین ۳۷۷ نفر (۹۲.۰۶ درصد) از بیماری های زمینه یی قبل و حین حاملگی آگاهی خوبی داشتند، اما تنها ۷۲ نفر (۱۷.۷ درصد) آگاهی خوبی نسبت به سوابق مربوط به حاملگی های قبل داشتند.

براساس یافته های این تحقیق، میزان آگاهی ۳۸۳ نفر درباره عادات مربوط به دوران حاملگی (سیگار، اپیوم و داروها) خوب بود و میزان آگاهی ۲۰۴ نفر نسبت به علایم ناگهانی حین حاملگی ضعیف و میزان آگاهی ۱۷۲ نفر از آنها متوسط بود.

این پژوهش نشان داد: میزان آگاهی مادران باردار درباره عوامل مساعدکننده حاملگی های پر خطر در ۳۰۹ مورد (۷۵.۹ درصد) خوب، ۹۰ مورد (۲۲.۱ درصد) متوسط و در هشت مورد (۲ درصد) در حد ضعیف قرار داشت.

طبق این تحقیق، ارتباط میزان آگاهی و تعداد حاملگی، میزان آگاهی و سطح تحصیلات و میزان آگاهی و مراقبت های حین بارداری نیز از نظر آماری معنی دار بود.

در سال های اخیر توجه بیشتری به آگاه کردن عامه مردم درباره مسایلی نظیر استعمال دخانیات، مواد مخدر و مصرف دارو بدون تجویز پزشک شده است که نتایج بررسی این تحقیق نیز موید این مطلب است. به نحوی که آگاهی نسبت به عادات سیگار، مواد مخدر و مصرف دارو در زمان حاملگی یا قبل از آن در ۹۴.۱ درصد موارد خوب بود و درصد کمی آگاهی ضعیفی در این زمینه داشتند.

همچنین از نظر میزان آگاهی از بیماری های زمینه ای قبل و حین حاملگی نیز وضعیت امیدوارکننده بود. به گونه ای که ۳۷۷ مورد (۹۲.۶ درصد) دارای آگاهی خوب در این زمینه بودند و ۱۸ مورد (۴.۴ درصد) آگاهی ضعیف داشتند. همچنین اکثر مادران (۸۰ درصد) نسبت به پر خطر بودن حاملگی در سنین زیر ۱۶ سال و بالای ۳۵ سال آگاه بودند و تنها ۸.۶ درصد نسبت به این امر مطلع نبودند.

طبق یافته های به دست آمده، آگاهی مادران نسبت به سوابق مربوط به حاملگی های قبل و علایم ناگهانی مربوط به حاملگی نسبتا ضعیف بود و لذا در اینگونه موارد باید آموزش مادران باردار و دادن آگاهی از طریق مراکز بهداشتی درمانی و رسانه های جمعی تقویت شود. برای مثال درباره عوارض مختلف سزارین های انتخابی، بحث و تبلیغ بیشتری صورت گیرد تا به عنوان عاملی مساعدکننده برای یک حاملگی پرخطر تلقی شود.

همچنین این بررسی نشان داد که میزان آگاهی با سطح تحصیلات رابطه معنی دار دارد و با ارتقای سطح تحصیلات مادران، آگاهی آنها افزایش می یابد. میزان آگاهی با تعداد حاملگی نیز ارتباط معنی دار داشت که بیانگر کسب تجربه در حاملگی های قبلی است. با توجه به اینکه ۷۲.۵ درصد افراد تحت بررسی، از مراقبت های حین بارداری استفاده می کردند و ارتباط معنی داری نیز بین میزان آگاهی و استفاده از این خدمات به دست آمد، تشویق مادران باردار به استفاده از این خدمات، توسط رسانه های جمعی و سایر امکانات آموزشی و اطلاع رسانی مفید به نظر می رسد.