مأموریت نگهبان بیدار ایران در مرزهای فضایی آغاز شد

به گزارش پارس ، به نقل از ایسنا، نخستین پایگاه جامع رصد و مراقبت فضایی جمهوری اسلامی ایران که با نام مبارک حضرت امام صادق (ع) نام گذاری شده به همت متخصصان صنایع الکترونیک وزارت دفاع ساخته شده و اخیرا طی مراسمی با حضور رییس جمهور و وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در استان مرکزی افتتاح شده است.

پایگاه رصد و مراقبت فضایی امام صادق (ع) که به منظور کشف، شناسایی، جستجو و رصد اجسام فضایی ایجاد شده است می تواند با سه روش ردیابی راداری، ردیابی الکترواپتیکی و ردیابی رادیویی به جستجو و ردیابی اجسام فضایی بپردازد.

سردار وحیدی، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح هدف اصلی از راه اندازی این پایگاه را امنیت بخشی به فضا و سامانه های فضایی کشورمان عنوان و تاکید کرده بود که می بایست به طور دائم اجرام فضایی به ویژه ماهواره های عبوری از فضای کشور را رصد کنیم؛ چرا که اطلاعات منتج از سامانه های رصد فضایی نه تنها برای ماهواره های خودی، بلکه در مدیریت ترافیک مداری برای دیگر کشورهای صاحب دارایی های فضایی نیز مفید خواهد بود.

به گفته وی هم اکنون معاهدات بین المللی مختلفی جهت هماهنگی و تبادل داده های رصدی وجود دارد که با دست یابی کشور به این نوع سامانه، می توانیم با به اشتراک گذاشتن این نوع داده ها، در شبکه مربوط قرار گرفته و از اطلاعات رصدی به دست آمده در سایر نقاط دنیا نیز بهره مند شویم.

سردار وحیدی با اشاره به تخصص های مختلف و پیچیدگی های خاصی که برای احداث این پایگاه به کار گرفته شده گفته بود که با افتتاح این پایگاه، زنجیره فناوری فضایی در جمهوری اسلامی ایران کامل شد.

وی از صاایران به عنوان قطب طراحی و ساخت ماهواره و تجهیزات الکترونیکی و الکترواپتیکی فضایی در کشور که نقش بسیار مهمی در این حوزه بسیار استراتژیک ایفاء کرده است، نام برد.

دکتر اصغر ابراهیمی، رییس گروه صنایع فضایی صاایران در گفت وگو با خبرنگار فناوری خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با بیان این که دانش فضایی یک مجموعه با المان های مختلفی است، گفت: منظور از این که با راه اندازی پایگاه رصد و مراقبت فضایی چرخه فناوری فضایی کامل شده این است که مولفه ها وابعاد مختلف دانش و فناوری فضایی در کشور با تلاش دانشمندان و متخصصان ایرانی به خدمت گرفته است. البته این بدین معنا نیست که ما به انتهای کار رسیده ایم بلکه به این مفهوم است که در این مرحله به مولفه های مختلف این چرخه وارد شده ایم و برای تکمیل آن باید ابعاد آن توسعه یابد، به طوری که باید در ساخت ماهواره ها وحامل های ماهواره و همچنین تعریف ماموریت و توسعه ایستگاه های بهره برداری و ایستگاه های هدایت و کنترل و برنامه ریزی دقیق و به روز داشته و در این جهت گام برداریم.

کسب دانش فنی طراحی و ساخت ماهواره ها و قرار دادن آن در مدار زمین

وی با بیان این که در ابتدای چرخه فناوری فضایی باید ماموریت را تعریف کرده و اهداف پرتاب ماهواره ها مشخص شود، تصریح کرد: ماموریت های مختلفی برای پرتاب ماهواره ها وجود دارد. سنجش از دور یعنی تصویربرداری از سطح زمین، ارتباطات و مخابرات که در این حالت ماهواره باید مجهز به سامانه های مخابراتی دریافت و ارسال داده باشد، ناوبری (هدایت و کنترل سیستم های زمینی، دریایی و هوایی از طریق سیستم های ناوبری مانند GPS گلوناس، گالیله) ، هواشناسی با هدف پیش بینی وضعیت آب و هوا از جمله ماموریت های ماهواره ها محسوب می شود که باید در کشور توسعه یابد.

وی تصریح کرد: در این راستا ایران موفق به کسب دانش فنی طراحی و ساخت ماهواره ها و قرار دادن آن در مدار زمین شده است.

دکتر ابراهیمی، مولفه دیگر چرخه فناوری فضایی را دستیابی به دانش فنی و طراحی و ساخت حامل ماهواره ها عنوان کرد و گفت: پس از طراحی و ساخت ماهواره ها مرحله بعدی پرتاب ماهواره توسط ماهواره برها در مدار زمین است که در کشور تعداد قابل توجهی ماهواره مانند امید، رصد و نوید توسط ماهواره برهای خانواده سفیر به مدار زمین پرتاب شده اند.

دستیابی به فناوری ساخت ایستگاه های زمینی بهره برداری

رییس گروه صنایع فضایی صا ایران با بیان این که مولفه سوم چرخه فناوری فضایی، دستیابی به فناوری ساخت ایستگاه های زمینی بهره برداری جهت ارتباط مداوم با ماهواره است، تصریح کرد: در حال حاضر ایران با دستیابی به این فناوری موفق به راه اندازی ایستگاه های زمین بهره بردار مانند ماهدشت شده است که علاوه بر این ایستگاه های موبایل هم در مکان های مختلف مستقرند.

پایگاه رصد و مراقبت فضایی امام صادق (ع)

وی افزود: دسته دوم ایستگاه های بهره بردار، ایستگاه های هدایت وکنترل هستند که به دلیل این که ماهواره ها ذاتا خود هدایت شونده نیستند و باید از روی زمین فرمان های هدایت و کنترل به ماهواره داده شود، فرمان های عکسبرداری و ارسال آن به زمین از جمله این فرامین هستند داده شود.

رییس گروه صنایع فضایی صا ایران خاطرنشان کرد: پس از انجام این مراحل، برای رصد ماهواره پرتاب شده و تعیین موقعیت دقیق، آن نیازمند پایگاهی هستیم که پایگاه جامع رصد فضایی کشور که اخیرا توسط متخصصان ایرانی راه اندازی شده است این مهم را برعهده خواهد داشت.

وی افزود: وظیفه پایگاه جامع رصد فضایی ایران که به اسم مبارک امام جعفر صادق (ع) نام گذاری شده است کشف، رصد و شناسایی اجرام مدار گرد زمین است که می تواند شامل ماهواره ها، باقیمانده ماهواره ها و حتی باقیمانده سیستم های حامل ماهواره باشد. این پایگاه ارتفاع و مشخصات مداری اجرام مدارگرد را مشخص می کند. همچنین می توان مشخص کرد که یک ماهواره در چه زمانی واز چه مکانی نسبت به یک ایستگاه ثابت زمینی طلوع و غروب می کند.

خودکفایی ایران در اعلام مسیر ماهواره های خودی و خارجی

دکتر ابراهیمیدامه داد: با راه اندازی پایگاه رصد فضایی جمهوری اسلامی ایران، کشورمان در اعلام مسیر ماهواره ها خودی وحتی ماهواره های سایر کشورها به خودکفایی رسیده است.

ابراهیمی تصریح کرد: معمولا وقتی کشوری ماهواره به فضا پرتاب می کند از سایت های خارجی درخواست می کند که اطلاعات مداری ماهواره را به آن ها بدهد که می تواند هم در قالب قرارداد و یا به صورت رایگان باشد در این راستا پایگاه جامع رصد فضایی امام جعفر صادق (ع) که در آینده توسعه می یابد قابلیت ارائه خدمات به سایر کشورها را خواهد داشت به طوری که وقتی کشوری ماهواره پرتاب می کند ایران می تواند ماهواره کشور مورد نظر را رصد کرده و اطلاعات مداری ماهواره را استخراج کرده و در اختیار آن ها قرار دهد.

دستیابی کشورهای محدود به فناوری ساخت پایگاه رصد فضایی

وی تصریح کرد: در حال حاضر تعداد محدودی کشور در دنیا این توانمندی را دارند که وقتی ماهواره ای به فضا پرتاب می شود آن را کشف و رصد کنند و می توانند اطلاعات آن را در اختیار کشورهای دیگر بگذارند البته چنانچه این اطلاعات در اختیار کشور پرتاب کننده ماهواره گذاشته نشود، احتمال این که ماهواره را از دست داده و گم کنند بسیار زیاد است.

به گفته وی، تعداد انگشت شماری از کشورهای دنیا دارای سیستم رصد ماهواره، روی زمین هستند که می توان به آمریکا، روسیه، ژاپن و برخی کشورهای اتحادیه اروپا اشاره کرد.

ابراهیمی افزود: پایگاه رصد فضایی دارای فناوری های بسیار پیچیده و گران قیمت است از این رو شاید تنها شش کشور دنیا این فناوری را در اختیار داشته باشند و به طور کلی کشورهایی به دنبال دستیابی به این فناوری می روند که تصمیم به فعالیت اساسی و زیربنایی در فضا داشته باشند در این راستا برنامه ریزی، فعالیت ها و ظرفیت هایی که در کشور عزیزمان ایجاد شده برای این است که به عنوان بازیگر اصلی و تاثیرگذار در جهان بوده و حرفی برای گفتن در عرصه فضایی داشته باشد.

پایگاه رصد و مراقبت فضایی امام صادق (ع)

صادرات خدمات فضایی و مهندسی ماهواره ایران به خارج

به گفته وی در آینده ایران خدمات فضایی را در سطح بین المللی صادر خواهد کرد و در آینده نه چندان دور کشور ارائه دهنده خدمات فضایی و خدمات مهندسی مانند طراحی و ساخت ماهواره، ایستگاه های زمینی و یا پرتاب ماهواره های سایر کشورها توسط ماهواره برهای داخلی خواهد شد.

رییس گروه صنایع صا ایران با بیان این که رصد ماهواره در فضا به روش های مختلف امکان پذیر است گفت: یکی از ابتدایی ترین روش ها مشاهده ماهوار ه ها با چشم غیر مسلح است به طوری که در غروب و قبل از طلوع خورشید امکان مشاهده ماهواره ها با چشم معمولی وجود دارد. ماهواره هایی که ابعاد آن ها بزرگتر بوده و میزان تابش پرتور خورشید به آن ها زیاد است را می توان با چشم مشاهده کرد.

استفاده پایگاه رصد فضایی ایران از سه روش الکترونیکی، راداری و رادیویی

وی با بیان این که رصد ماهواره ها به روش های الکترونیکی، راداری و رادیویی صورت می گیرد گفت: در رصد الکترونیکی یک سیستم جست وجوگر وجود دارد که در فضا جست وجو کرده و نقاطی را که ماهواره ها هستند مشخص می کند در نهایت به ردیاب ارتباط می دهد و نقطه مورد نظر تعقیب شده تا معادلات حرکت ماهواره در مدار مشخص و محاسبه شود.

وی در خصوص روش رصد راداری گفت: در این روش کارکرد مانند سیستم رادار هوایی که از روی زمین رادار شروع به کار می کند و مسیر هواپیماها را مشخص می کند و در صورتی که رادار پیشرفته بوده و قدرت آشکارسازی بالایی داشته باشد می تواند ماهواره هایی را که در ارتفاعات بالاتری هستند رصد کند.

دکتر ابراهیمی در توضیح رصد رادیویی ماهواره ها تصریح کرد: ماهواره ای که در مدار قرار می گیرد در ارتباط با زمین بوده و سیگنال ارسال می کند که در هر نقطه ای از زمین قابل دریافت است. شناسایی ماهواره ها با دریافت این سیگنال ها را رصد رادیویی می نامند؛ در پایگاه جامع رصد فضایی امام صادق (ع) که دارای سیستم های رصدی با سه روش اشاره شده می باشد چنانچه ماهواره ای با یک روش رصد نشود از روش دیگر امکان پذیر خواهد بود.

رییس گروه صنایع صا ایران تاکید کرد: در حوزه فناوری های پیشرفته کمتر کشوری به کشور دیگر کمک می کند چرا که معمولا کشورها علاقه دارند که این فناوری را در انحصار خود نگه دارند به طوری که حتی اگر کشورها دارای روابط خوبی با سایر کشورها هم باشند چندان علاقه ای به ایجاد روابط با هدف تبادل فناوری های فضایی ندارند؛ البته شاید امکان داشته باشد که محصولات منتج از فناوری های پیشرفته را صادر کنند اما هیچ گاه دانش و فناوری را صادر نخواهد کرد، بنابراین اگر ایران تحریم هم نبود شاید می توانستیم فقط محصولات و خدمات فضایی را دریافت کنیم ولی هیچ گاه قادر به دریافت دانش فنی نبودیم.

ساخت پایگاه جامع رصد فضایی به شکل کاملا بومی

وی افزود: در این راستا کاملا مدعی هستیم که ساخت پایگاه جامع رصد فضایی، بومی بوده و با تکیه بر دانش داخلی طراحی و به بهره برداری رسیده است. در راه اندازی این پایگاه از دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و صنایع داخلی مشاوره گرفته شده است؛ البته به طور قطع این پایگاه قابلیت رقابت با پایگاه های رصد فضایی کشورهای دیگر را دارد واین اتفاق آغاز راه برای کشور عزیزمان است. همچنین در خصوص انتخاب محل استقرار سامانه های رصدی همانند فرآیند انتخاب محل استقرار تلسکوپ های فضایی پارامترهای جوی و آب و هوایی و شفافیت آسمانی مطرح است و میزان آلودگی نوری وهوایی از جمله پارامترهای مهم در انتخاب مکان استقرار سامانه های رصدی می باشند.

رییس گروه صنایع فضایی صاایران تصریح کرد: چشم انداز آتی در صنایع فضایی کشور را می توان در دو قسمت عمده شامل حوزه فناورانه فضایی و ارائه خدمات فضایی ترسیم کرد؛ در حال حاضر در موضوع فناوری فضایی پیشرفت قابل توجهی داشته ایم به طوری که با پرتاب ماهواره های امید، رصد و نوید و توسعه ایستگاه های زمینی، اثبات فناوری در کشور صورت گرفته است اما در مقابل انتظار از صنایع فضایی کشور این است که خدمات مورد نیاز کاربران را نیز تامین کند.

خودکفایی ایران در ارائه خدمات فضایی در آینده نزدیک

وی افزود: پیش بینی من این است که در آینده نزدیک در ارائه خدمات فضایی به خودکفایی می رسیم به طوری که قادر به پرتاب ماهواره های سنجش از دور خواهیم بود که تصاویر ماهواره ای در اختیار کاربران قرار دهیم و حتی در آینده نه چندان دور موفق به طراحی ماهواره مخابراتی و پرتاب آن به مدار ژنو (زمین آهنگ) می شویم و در آینده ایران این قابلیت را به دست خواهد آورد تا ماهواره های سایر کشورها را پرتاب کند و حتی در حال حاضر با راه اندازی پایگاه جامع رصد فضایی امام جعفر صادق (ع) ماهواره های سایر کشورها را رصد می کنیم. البته در کنار آن ارسال موجود زنده به فضا به این معناست که ایران به نقطه ای می رسد که قابلیت طراحی و ساخت کپسول های زیستی حامل انسان را خواهد داشت.

رییس گروه صنایع فضایی صا ایران تصریح کرد: ایران در زمینه دانش و فناوری فضایی به نقطه ای رسیده که قابلیت جذب فارغ التحصیلان دانشگاه ها را دارد و حتی تعامل خوبی بین صنایع و دانشگاه ها برقرار کرده است چرا که لازمه توسعه دانشگاه ها در ارتباط مستمر با صنایع است که در عرصه فناوری فضایی این ارتباط به شکل قابل قبولی برقرار شده است.

وی افزود: در این راستا پشتیبانی از شرکت های دانش بنیان با ارائه فعالیت ها و پروژه ها به آن ها در دستور کار است به طوری که در مجموعه فضایی کشور تلاش شده بخش خصوصی نیز تقویت شود.