کاهش بودجه پژوهشی گریبان دانشجویان را می‌گیرد

بررسی بودجه پژوهشی دانشگاه‌ها در میزگردی با حضور چهار دانشجوی دکتری؛

در شرایطی که بودجه‌ی سال آینده برای بسیاری از نهادها و ارگان‌های دولتی، غیر دولتی، نظامی و حتی علمی مورد سوال و ابهام قرار گرفته است، یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین نهادهای جامعه یعنی دانشگاه، یا چالش‌های جدی روبروست. به طوریکه با محاسبه روی کاغذ و البته تصمیماتی که بعضی از دانشگاه‌ها در مواجهه با کسری بودجه برای تامین حقوق کارمندان و اساتید و همچنین سایر هزینه‌های جاری قرار است از بخش‌های مهمی مثل پژوهش و بخش دانشجویان تحصیلات تکمیلی کم کنند، بیش از هر زمان دیگری بحث برانگیز شده است. به همین منظور با چهار تن از دانشجویان دکتری دانشگاه‌های مهم کشور که عضو کمپین مطالبات دانشجویان دکتری وزارت علوم هستند به گفتگو نشستیم تا آسیب‌های این اتفاق مهم را از ابعاد دقیقتری مورد بررسی قرار داده و به راهکار قابل اجرایی برسیم. این نشست با محوریت بررسی کسری بودجه دانشگاه ها که قرار است از جیب فعالیت‌های پژوهشی تامین شود برگزار شد و دانشجویان نیز راهکارهای خود را ارادئه دادند. گفتگوی ما را با احسان ضیایی، سمیه پورمیدانی‌، حدیثه شیرزادی و حمیدرضا افرند در ادامه میخوانید:

** مشکلات بودجه پژوهشی گریبان دانشجویان را می گیرد

احسان ضیایی دانشجوی دکتری دانشگاه صنعتی اصفهان، گفت: در سال گذشته گرانی ها مشکلاتی را وارد بخش پژوهشی‌ کشور کرد دانشجویان تحصیلات تکمیلی اولین قشری بودند که به آن ها ضربه وارد شد بلاخص‌ دانشجویانی‌که به تجهیزات اولیه نیازمند بودند و عملا میزان پژوهانه دانشجویان صرف تهیه موارد اولیه شده است و عملا پروژه ها با توقف یا افت کیفیت مواجهه هستند انتظاری که هست برای بودجه سال آتی دولت در لایحه بودجه کمبود ها و کاستی های بخش بودجه پژوهشی‌کشور را برطرف‌کند زیرا وسایل آزمایشگاهی و مواد اولیه و آزمون ها حتی دستگاه ها تست ها گران شده و تاثیر خود را بر روند پژوهشی گذاشته است و اتفاقات ناخوشایند کشور را در این حوزه وارد مشکل کرده است.

وی در ادامه گفت: با توان داخلی و اتکا به آن امکان رفع مشکلات وجود دارد اما عملا با بودجه فعلی و هزینه های جاری و کاستن بخش پژوهشی چرخ پژوهش نمی چرخد در چند ماه اخیر فرصت های مطالعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دچار مشکل شده و باید برای سال بعد این مشکلات مرتفع شود حتی برخی ورودی ها در این بین دچار زیان شده اند که باید راه حلی برای احقاق حق این دسته از دانشجویان دکتری نیز اندیشیده شود در واقع دانشجو با مشکل معیشتی روبه روهست و امسال این مسایل بیشتر شده است و هزینه ها به دوش دانشجو و استاد راهنما افتاده و این درحالی است که پروژه ها ی تعریف شده در دانشگاه ها مطابق نیاز جامعه در حوزه های مختلف نیست بلکه پوشش دهنده مشکلات و موانع جوامع غربی است در بررسی ها مشکلات صنعت کشور دیده نمی‌شود که حل همین مسایل می تواند برای دانشگاه و دانشجو هم سود مالی داشته باشد و هم تجربه کاری مثبتی در صنعت برای وی ثبت کند. متاسفانه  در برخی دانشگاه ها مسائل و مشکلات کشور حقیر دیده می‌شود زیرا از مشکلات داخلی کشور مقاله بیرون نمی آید.

این فعال دانشجویی‌افزود: اتفاقی که می افتد این است که دانشجو هزینه کند کیفیت کار پایین می اید زیرا اکثر غاطبه دانشجویان هزینه پژوهش را ندارند و یا به سراغ بررسی مسایلی که نیازمند هزینه کلانی نیستند و کار های شبیه سازی که هزینه کمتری میخواهد میرود.

وی عنوان کرد: اگر می‌خواهیم شیب مثبت پژوهش را در منطقه نگه داریم و سود کسب کنیم و برای صنعت مفید باشیم باید صنعت کشور امکانات و هزینه و بسته هاو مواد را برای پژوهشگر تهیه کند و در عوض دانشگاه مشکلات صنعت را حل کند تا بتوانیم کمبود بودجه را جبران کنیم.

ضیایی خاطرنشان کرد: کمبود بودجه حتی دربخش آموزشی تاثیر داشته و باعث کاهش حضور اساتید و دانشجویان در مجامع علمی بین المللی شده است و خود ارتباط دانشگاه های ما را با دانشگاه های تراز اول کاهش می دهد که می تواند برای دانشگاه مشکلات و معضلات علمی ایجاد کند. امروز در کشور دانشگاه و صنعت همدیگر را نمی‌فهمند اما راه حل هایی هست مانند وضع معافیت های مالیاتی و تسهیلات مناسب ‌برای بخش صنعت تا یک مشوقی برای صنعت کشور باشد تا با نهاد دانشگاه ارتباط بیشتری بگیرند.

**  طرح های پژوهشی و درمانی متاسفانه هنوز به دلار وابسته است

سمیه پورمیدانی‌ از فعالین کمپین مطالبات دکتری وزارت علوم و دانشجوی دکتری روانشناسی از دانشگاه شهید چمران نیز گفت: در رابطه با بحث مشکلات بودجه پژوهشی دانشگاه ها مواردی مانند پژوهانه دانشجویان و ارتباط دانشگاه و صنعت و بحث های آزمایشگاهی وجود دارد اما عملا رشته های علوم انسانی با کمترین هزینه ها پژوهش صورت می‌گیرد و دغدغه هایی که وجود دارد تهیه طرح های درمانی که دانشجویان باید کار کنند تا نتایج را گزارش دهند برای این کار باید دوره های 6 الی یک ساله بگذرانند تا بتوانند گزارش خود را ارسال کنند و هزینه های گزافی برای دانشجو به بار دارد.

وی در ادامه گفت: رساله ها و پایان نامه ها باید کاربردی و به دنبال دغدغه ها و مسایل مربوط به جامعه فردی و خانواده را پیگیری نمایند و اینها مسایلی هست که به انها توجه چندانی نمی‌شود و برای ورود به این حوزه ها نیاز به حمایت دانشگاه ها است و صرفا نگاه به تولید مقاله نباشد و کمپین دکتری به دنبال افزایش بودجه پژوهشی دانشگاه ها است تا طرح ها و الگو ها در جامعه اجرا شود در حوزه مسایل علوم انسانی بلاخص رشته روانشناسی با نهاد هایی مانند بهزیستی و نیروی انتظامی و دادگستری ها ارتباط دارند و باید دانشگاه ها با این نهاد ها ارتباط مستمری بگیرند و حمایت ها صورت بگیرد.

این فعال دانشجویی‌افزود:طرح های پژوهشی و درمانی متاسفانه هنوز به دلار وابسته است و طرح باید از خارج تحویل گرفته شودزیرا‌طرح های درمانی داخلی تکراری هست و این گرفتن طرح از خارج دارای هزینه برای دانشجو هست و به دلیل مشکلات مالی دانشجویان طرح های جدید را نمیتوانند تهیه کنند و مجبور به استفاده از طرح های درمانی داخلی و تکراری هستند.

وی عنوان کرد:عملا کاهش بودجه پژوهشی دانشگاه ها منجر به کاهش کیفیت رساله ها و پایان نامه های دکتری شده است. برای جبران کسری بودجه پژوهشی پیشنهاد می‌کنیم که از طریق نهادهایی که وابسته وهمکاری متقابلی در این حوزه با دانشگاه دارند مانند نیروی انتظامی و سازمان بهزیستی و دادگستری که مسایلی مانند خانواده و طلاق و ... را در ارتباط هستند تا طرح های پژوهشی را تعریف کنند و دانشگاه و دانشجویان به مسایل بپردازند.

** دانشگاه به سمت بررسی مسائل و مشکلات  داخلی نمی‌رود

حدیثه شیرزادی از فعالین کمپین مطالبات دکتری وزارت علوم و‌ دکتری شیمی از دانشگاه شهید بهشتی نیز گفت: متاسفانه بیش از دو سوم بودجه دانشگاه ها صرف حقوق کارمندان و اساتید دانشگاه ها صرف میشود یعنی همیشه با کسری بودجه مواجه هست و اولین راه حل پیش پای خود را کم کردن از بودجه پژوهشی میدانند و این راه حل امور مالی دانشگاه هاست ولی برای کاهش  تبعات این کار فکری صورت نمی‌گیرد.

وی افزود:‌ دانشگاه ها باید مسولیت های ملی و طرح های ملی به عهده بگیرند و هزینه این طرح ها مستقیما در دانشگاه توسط پژوهشگران و دانشجویان صرف شود و از صرف هزینه های کلان و تحمیل آن به جامعه در بخش ها و نهاد های مختلف جلوگیری شود. متاسفانه چرخه پژوهشی در کشور ما درست شکل نگرفته است واگر درست شکل می‌گرفت با کسری بودجه دانشگاه ها وکاهش کیفیت پژوهشی رو به رو نبودیم.

وی در ادامه گفت: وزارت صمت طرحی را پیگیری می‌کرد تا از طریق ان مشکلات پژوهشی در یک سامانه جمع شود تا مشتری و پژوهشگر به راحتی با هم ارتباط بگیرند این طرح تحت عنوان طرح تاپ نام گذاری شده بود که متاسفانه به مرحله اجرا نرسید.این فعال دانشجویی عنوان کرد: در همین رابطه با کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی جلسه ای داشتیم و در مورد بند ح تبصره 9 لایه بودجه سال 98 بحث شد و این بند در رابطه با ارتباط دانشگاه با صنعت و دستگاهها و نهادها است و یکی از نکاتی که در مذاکره با نمایندگان مردم در خانه ملت عنوان شد این است که نام "طرح تاپ" (طرح توانمندسازی و توسعه اشتغال پایدار) که وزارت صمت آن را تهیه و تدوین کرده است نیز در این بند آورده شود تا طرح از نظر منابع مالی در مرحله اجرا با مشکل مواجه نشود. در باقی موارد نیز اصلاحاتی در این بند پیشنهاد داده ایم که برخی موارد را در سال گذشته نیز به مجلس محترم اعلام داشتیم اما برای بودجه سال گذشته اعمال نشد و نتیجه هم منجر شد به تخصیص چیزی حدود یک درصد از حداقل بودجه پیش بینی شده در سال گذشته! کلیت این بند هم خوب بود اما نکاتی دیده نشد تا آورده مالی برای دانشگاه، پژوهشگران و کشور داشته باشد. مثلا کسر یا معافیت مالیاتی برای صنایعی که با دانشگاه ارتباط می‌گیرند از جمله پیشنهادات ما به مسئولین وزارت صمت برای لحاظ کردن در طرح تاپ بود که این خود مشوقی برای صنعت کشور بود تا هرچه بهتر با نهاد دانشگاه ارتباط برقرار کند.تفاهم نامه هایی بین وزارت خانه های مختلف تهیه شده بود تا مشکلات و پروژه ها نهادها وزارت خانه ها در این سامانه جمع شود و دانشگاه ها  به حل این طرح ها و پروژه ها بپردازند ولی اشکالات اجرایی به آن گرفتند حتی به مرحله آزمایشی نرسید و رفع این مشکل از جمله خواسته های ما از کمیسیون تلفیق بود.

این فعال دانشجویی در ادامه گفت:‌ دانشگاه به سمت بررسی مسائل و مشکلات  داخلی نمی‌رود زیرا برای یک ژورنال خارجی مسایل و مشکلات داخلی ما اهمیت ندارد طبیعتا هم پژوهش هایی که به دنبال ارسال مقاله به مجامع و سایت های خارجی هستند باید موضوعات آنها را بررسی کنند عملا بخش پژوهشی دانشگاه ها در خدمت رفع مشکلات کشور ها و جوامع غربی است. ارتقا اساتید هم بند به تهیه و تولید مقاله است اما اساتیدی که با صنعت کشور در ارتباط هستند دیده نمیشوند و فقط میتواند درحوزه صنعت ارتقا پیدا کند و در دانشگاه جایگاهی برای رشد ندارند. در جدول ارتقا اساتید ارسال مقاله بیشترین امتیار ترفیع را دارد یعنی احجاف به برون سپاری پروژه ها که عملا آورده مالی و برداشتن مشکلی از روی دوش کشور را دارد.

** پژوهش؛ محرک اقتصاد و صنعت کشور است

حمیدرضا افرند از فعالین کمپین مطالبات دکتری وزارت علوم و دانشجوی دانشگاه تهران نیز در این میزگرد گفت: ابتدا به عنوان عضو کوچکی از دانشگاه تهران باید عرض کنم حدود 20 درصد از بودجه کلی دانشگاه کم شده است و ما برای این مساله اعتراض داریم دانشگاهی که به عنوان دانشگاه برتر کشور این نکته خوبی نیست.

وی در ادامه گفت: در رابطه با مشکلات بودجه پژوهشی دانشگاه ها باید عرض کنم به علاوه بر اینکه حقوق کارکندان و اساتید 20 درصد افزایش یافته متاسفانه بخش نگهداری تعمیرات تجهیزات و هزینه های جانبی دانشگاه حدود بیش از 50درصد افزایش قیمت داشته است و این افزایش 10 درصدی بودجه دانشگاه ها نمی‌تواند جوابگوی هزینه ها باشد و آنها را تامین کند.

دانشجوی دکتری دانشگاه تهران گفت: باید توجه داشته باشیم که بخش صنعت و اقتصاد کشور با مساله تحریم رو به رو است و نمی‌تواند به بخش پژوهشی کشور کمک چندانی کند. نباید پژوهش را فدای اقتصاد و صنعت بکنیم من برخلاف برخی ها که می‌گویند صنعت و اقتصاد محرک پژوهش هست معتقد هستم پژوهش؛ محرک اقتصاد و صنعت کشور است.

این فعال دانشجویی افزود: از جمله مواردی که به دانشگاه ها می‌تواند در حوزه درآمد کمک کند ارتقا مدیریت داخلی دانشگاه ها است راه هایی برای جبران افزایش هزینه ها در نظر بگیرند. به جای اینکه یک فرد عضو هیات علمی دانشگاه که درگیر چندین مساله مختلف باشد را به مدیریت دانشگاه بگماریم، یک فرد مدیر خارج از دانشگاه که متخصص دانشگاهی هم هست به این مسولیت بگذاریم.

وی در‌ ادامه عنوان کرد: ایجاد یک کمیسیون درون دانشگاهی برای رفع مشکلات مالی دانشگاه ها خارج از بودجه دولتی دانشگاه است مانند استفاده از درآمدهایی خارج از دانشگاه با سنت‌ روش حسنه وقف است. استفاده از اقتصاد درون زا برای خود دانشگاه ها که امکانات درآمدی دارند اما متاسفانه گاها برخی سیاست های غلط انجام می‌شود و راه تامین هزینه های درونی که می‌شود از آن استفاده کرد را می بندیم.