پیش‌بینی موسسه ارزیابی و سنجش سلامت از ایران ۲۲ سال بعد

همه ما با شنیدن عبارت‌های «طول عمر بسیار» یا «امید به زندگی بالا» تصویری از ژاپن در ذهن‌مان نقش می‌بندد، اما تحقیقی جدید نشان داده که ژاپن تا دو سه دهه بعد صدرنشینی را به اسپانیا واگذار می‌کند. این وسط چه بر سر امید به زندگی ما ایرانی‌ها خواهد آمد؟ به سراغ جواب همین سوال رفتیم.

انتشار گزارش موسسه ارزیابی و سنجش سلامت (IHME) در لنست (یکی از معتبرترین و مشهورترین هفته‌نامه‌های پزشکی جهان)، درباره امید به زندگی و پیش‌بینی آن برای سال 2040 میلادی، خیلی زود در هفته گذشته مورد توجه رسانه‌های جهان قرار گرفت. پژوهشگران این موسسه، با دقت بالایی به شناسایی عوامل اصلی مرگ‌ومیر حال حاضر و روند رو به نزول یا صعود عوامل تاثیرگذار بر طول عمر افراد در هر کشور پرداختند و با بررسی پیش‌بینی‌های بدبینانه و خوشبینانه تصویری متفاوت از آنچه تصور می‌شد از سال 2040 به نمایش گذاشتند؛ تصویری که بر آمده از بررسی 250 عامل مرگ‌ومیر در 195 کشور و قلمروی جهان است و در آن ایرانیان به رغم کاهش رتبه‌شان در مقیاس جهانی، با امید به زندگی بیشتری همراه خواهند شد.

امید به زندگی چیست؟

به زبان ساده شاخصی است که نشان می‌دهد به طور متوسط،‌ از زمان تولد چقدر باید توقع زندگی داشته باشیم! مطمئنا این توقع هم برآمده از سطح بهداشت و درمان هر کشور است و خواسته و ناخواسته این آمار خود می‌تواند نمودی از سطح توسعه‌یافتگی کشورها (دستکم در توجه به سلامت شهروندان) باشد. با علم به اینکه امید به زندگی در سراسر جهان زنان در حدود چهار سال و نیم (کاملا متفاوت برای هر کشور و هر سال) بیش از مردان عمر می‌کنند، در اینجا به سراغ بررسی میانگین آماری برای همه افراد می‌رویم.

پنج کشور نورچشمی 2040

پیش‌بینی موسسه ارزیابی و سنجش سلامت نشان می‌دهد که اسپانیا، ژاپن، سنگاپور، سوئیس و پرتغال، بیشترین امید به زندگی را در سال 2040 از آن خود می‌کنند. این در حالی است که در سال 2016، ژاپن، سوئیس، سنگاپور، اسپانیا و استرالیا، صدر فهرست امید به زندگی را به خود اختصاص داده بودند. در این میان امید به زندگی استرالیایی‌ها به رغم اینکه از میانگین 5/82 به 1/84 سال افزایش پیدا خواهد کرد ولی رتبه این کشور از رتبه 5 به 10 سقوط می‌کند. به عبارتی میانگین بهبود امید به زندگی استرالیایی‌ها، کمتر از کشورهایی است که گوی سبقت را از او می‌ربانید.

مورد خاص در میان صدرنشین‌ها، پرتغالی‌ها هستند که با افزوده شدن سه سال و نیم به امید به زندگی‌شان از رتبه 23 در سال 2016 به رتبه 5 در سال 2040 دست پیدا می‌کنند. اما در صدر، رقابت اصلی بین ژاپن و اسپانیا در خواهد گرفت که به ترتیب امید به زندگی آنها از 7/83 و 9/82 سال در سال 2016 به 7/85 و 8/85 سال در سال 2040 خواهد رسید که به تبع آن اسپانیا رتبه نخست را به نام خود می‌زند.

مثل آمریکایی‌ها و اماراتی‌ها

همین الان اگر چشم‌هایمان را ببندیم به سال 1419شمسی برویم (2040 میلادی)، انتظار داریم اوضاع‌مان بهتر شده باشد یا بدتر؟ انبوه خبرهای سیاه از اوضاع بهداشت و درمان‌مان توقع ما را حتی برای آینده کاهش داده‌اند، با این حال واقعیت این نیست. پیش‌بینی موسسه ارزیابی و سنجش سلامت می‌گوید امید به زندگی ایرانی‌ها از 76 سال در سال 2016 به 7/78 سال در سال 2040 خواهد رسید. رتبه‌مان اما 7 رتبه می‌افتد و عنوانی بهتر از 77 جهان در انتظارمان نیست. در میان داده‌های این تحلیل اما بازه‌ای بین 9/75 تا 9/82 سال با نگاه بدبینانه تا خوشبینانه برای امید به زندگی ما ایرانی‌ها ذکر شده است؛ گرچه که عدد پیش‌بینی شده میانگین نیست و بنابر تحلیل همان 7/78 سال برای توقع ما ایرانی‌ها از طول عمر به هنگام تولد در سال 2040 کنار گذاشته شده است.

اوضاع امید به زندگی باقی کشورهایی که عمدتا خودمان را با شرایط‌شان مقایسه می‌کنیم در سال 2040 اما چطور است؟ ایالات متحده که الان رتبه 43 را دارد به رغم بهبود یک ساله امید به زندگی‌ مردمش با 8/79 سال، رتبه‌ای بهتر از 64 در سال 2040 پیدا نمی‌کند. اماراتی‌ها هم به رغم بهبود 4 ساله امید به زندگی‌ کشورشان با 5/79 سال، رتبه 68 در انتظارشان خواهد بود. گرجستانی‌ها که همین دو هفته پیش خبر آمد با کسب رتبه هفتم آزادی اقتصادی یکی از بهشت‌های کسب‌وکار در منطقه‌اند، امید به زندگی‌شان از 9/73 سال با رتبه 94 در سال 2016 به 2/78 سال با رتبه 89 در سال 2040 خواهد رسید؛ گویا اوضاع زندگی آنچنان که باید در این بهشت جالب نیست. اما انصاف نیست که از ترکیه نگوییم.

امید به زندگی شهروندان این کشور از 8/78 سال با رتبه 40 در سال 2016 به 1/83 سال با رتبه 26 در سال 2040 خواهد رسید؛ به عبارتی ساده در طی زمان، امید به زندگی اهالی ترکیه حدود 4 سال بیش از ما ایرانی‌هاست. این هم درسی برای ما که چگونه اهمیت به درمان و سلامت و تغذیه می‌تواند در یک منطقه چنین شرایط خاص و متفاوتی را به وجود آورد.

ما چرا زود می‌میریم؟

این موسسه پژوهشی در تحلیلی مفصل 10 عامل اصلی کاهش طول عمر کشور در سال 2016 را ذکر کرده و در ادامه 10 عامل اصلی مرگ‌ومیر در سال 2040 را نیز پیش‌بینی کرده است. در این گزارش از عوامل اصلی کاهش طول عمر در سال 2016 برای ایران عواملی چون بیماری‌های ایسکمیک قلب (انسداد عروق کرونر)، جراحات جاده‌ای، زایمان زودرس،‌ نقص مادرزادی،‌ سکته مغزی، بیماری‌های قلبی ناشی از فشار خون بالا، دیابت، عفونت‌های حاد مجاری تنفسی تحتانی، خودزنی و سایر اختلالات نوزادان ذکر شده است.

در سال 2040، اما عواملی چون بیماری‌های ایسکمیک قلب (انسداد عروق کرونر)، جراحات جاده‌ای، بیماری‌های‌ قلبی ناشی از فشار خون بالا، سکته مغزی، نارسایی مزمن کلیه، بیماری آلزایمر و سایر بیماری‌های زوال عقل، دیابت، سایر بیماری‌های قلبی-عروقی، سرطان نای و نایژه و ریه و همچنین «بیماری مزمن انسدادی ریه» بلای جان ما ایرانی‌ها خواهد بود و از عمرمان خواهد کاست. حریف هیچ کدام از این مرض‌ها نشویم، زورمان به کاهش جراحات جاده‌ای هم نمی‌رسد؟