وقوع چند زلزله در گسل زنجان

طی روز‌های گذشته چندین زلزله در شهر ارمغانخانه به ثبت رسیده است که بزرگترین آن ۳.۸ ریشتر است که در ارتباط با گسل شمال زنجان است.

این گسل طول تقریبی ۷۰ کیلومتر را دارد و از اطراف دانشگاه زنجان شروع شده تا ارمغانخانه و سپس اردبیل ادامه دارد شهر ارمغانخانه دقیقا روی این گسل واقع شده است. شیب این گسل به سمت شرق است و به همین دلیل رومرکز زلزله در شرق گسل قرار دارد. آب گرم وننق بر روی همین گسل قرار دارد.

عبدالرضا قدس، رئیس دانشکده علوم زمین دانشگاه علوم پایه زنجان گفت: زلزله ۳.۲ ریشتری ساعت ۲۰ و ۱۱ دقیقه ۱۸ شهریورماه در عمق ۸ کیلومتری در حدود ۱۱ کیلومتری شمال ارمغانخانه اتفاق افتاده است به دلیل کوچک بودن احساس زلزله در شهر ارمغانخانه و اطراف آن به سختی میسر است و تنها افرادی که خیلی هوشیار بوده‌اند می‌توانند آن را احساس کرده باشند و به همین دلیل به احتمال زیاد هیچ خرابی را در پی نداشته است.

در بدترین حالت گسل شمال زنجان می‌تواند یک زلزله با بزرگای ۷ تولید کند، ولی وقوع این زلزله‌های کوچک نمی‌تواند دلیلی بر وقوع یک زلزله بزرگ در آینده نزدیک در اطراف زنجان باشد. اصولا علم زلزله‌شناسی نمی‌تواند زمان دقیق وقوع یک زلزله بزرگ را پیش‌بینی کند، ولی دانش فعلی زلزله‌شناسی بطور قطع وقوع یک زلزله بزرگ در امتداد گسل شمال زنجان را بسیار محتمل می‌داند.

به گفته این استاد دانشگاه، از شواهد زمین شناسی مشخص است که گسل شمال زنجان از قبل فعالیت داشته است و دانشگاه علوم پایه مطالعات گسترده‌ای روی این گسل انجام داده است. مطالعات به صورت نقشه به استانداری و وزارت مسکن ارائه شده و خطر آن گسل به این سازمان‌ها اطلاع‌رسانی شده است.

قسمت‌های غربی شهر مانند یوسف‌آباد، علی آباد دقیقا نزدیک گسل شمال زنجان هستند، اما بیشتر شهر سمت شرقی گسل قرار گرفته است، اما اگر گسل شمالی فعالیت کند مستقیما شهر را تحت تاثیر قرار می‌دهد و برای شهر بسیار خطرناک خواهد بود.

به گفته رئیس دانشکده علوم زمین دانشگاه علوم پایه زنجان «گسل شمال زنجان با این که قبلا فعالیت داشته است، اما گسل آرامی است، ولی این آرام بودن می‌تواند نشان دهنده جمع شدن نیرو توسط گسل باشد».

بزرگ‌ترین زلزله که توسط زلزله‌نگار‌ها برای این گسل ثبت شده ۳.۸ ریشتر بوده است. طبق مطالعات انجام گرفته بزرگ‌ترین زلزله‌ای که این گسل می‌تواند ایجاد کند حدود ۷ ریشتر است.

به گفته قدس مهمترین گسلی که شهر زنجان را تهدید می‌کند گسل شمال زنجان است، با اینکه کل شهر دقیقا روی گسل ساخته نشده، اما قسمتی از شهر بر روی فرادیواره گسل قرار گرفته است. در برخی قسمت‌هایی از شهر ساختمان‌ها در خاک‌های نرم احداث شده‌اند به خصوص از خیابان سعدی به پایین و شهرک‌هایی که اطراف رودخانه زنجانرود ساخته شده‌اند. از آنجائی که در این مکان‌ها کیفیت ساخت منازل بسیار پایین است، بیشتر می‌تواند متاثر از آسیب‌های زلزله شوند، اما در قسمت‌های بالایی شهر خاک استحکام بالاتری دارد.

ستون خاک تا ۶ مرتبه دامنه امواجی را که به زیر ساختمان می‌رسند را می‌تواند تشدید کند و باعث تخریب هر چه بیشتر ساختمان‌ها می‌شود. به ادعای این استاد دانشگاه مسئولان شهر در حال حاضر در حال فراهم آوردن شرایطی هستند که از ساخت و ساز‌های بلندمرتبه در مناطقی با خاک نرم و در امتداد رودخانه و قسمت‌های جنوبی شهر جلوگیری شود.

گسل سلطانیه نیز در جنوب استان قرار دارد حتی اگر تحریک شود به دلیل این که طول زیادی ندارد و شیب گسل به سمت شهر نیست خطر کمتری دارد.

سه زلزله با بزرگای بیش از ۷ (زلزله سرپل‌ذهاب، سراوان و رودبار-طارم) در سی‌سال گذشته ایران را لرزانده است که نشان از پتانسیل بالای زلزله در ایران است.

زمان وقوع زلزله‌های بزرگ را نمی‌توان پیش‌بینی کرد، ولی بزرگی و محل وقوع زلزله‌های بزرگ به کمک علم زلزله‌شناسی و زمین‌شناسی کاملا قابل پیش‌بینی است و بنابراین با کمک مهندسان سازه و عمران و پیروی از قوانین کد‌های ساختمان می‌توان خطرات زلزله را بسیار کاهش داد. کاهش چشمگیر تلفات انسانی در زلزله بزرگ سرپل‌ذهاب-کرمانشاه (حدود ۶۰۰ نفر) نسبت به زلزله بم (بیش از ۳۰ هزار نفر) در ارتباط مستقیم با بهبود کیفیت ساخت و ساز و پیروی از کد‌های ساخت و ساز است.