فقط یک نفس تا زلزله در «سوباتان» مانده است

« سوباتان» که از آن به عنوان بهشت ایران یاد می شود، روستایی مرتعی از توابع تالش در استان گیلان، چند سالی است که از سوی آژانس ها و بسیاری از گردشگران شناسایی شده است و دقیقا در نیمه ی خردادماه به خاطر تنوع گیاهی و اقلیمی و غلیان ابرها با هجوم بسیاری از گردشگران مواجه می شود.

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، سوباتان به خاطر ییلاقی بودن، ساکن دائمی ندارد؛ اما مثل بسیاری از روستاهای دیگر با مشکل بودجه، نبود طرح هادی، برنامه ریزی و زیرساخت هایی مانند آب، برق و جاده مواجه است؛ ولی با این حال، هر سال هزاران گردشگر بی آن که ظرفیت پذیرش روستا و شرایط زیست ساکنان و محیط طبیعی آن را در نظر بگیرند، برای سه چهار روز به سوباتان هجوم می آورند، به طوری که می گویند در این مدت حتا نان نایاب می شود.

سوباتان روستای نمونه ی گردشگری نیست، بودجه و برنامه ای هم از این بابت ندارد، اولین بار گردشگران خارجی به آن علاقه مند شدند، بعدها آژانس های طبیعت گرد آن را مقصد گردشگران داخلی کردند، بعد هم اسمش بر سر زبان ها افتاد و خیلی ها با خانواده و گروه های دوستی بدون داشتن مجوز برگزاری تور به آنجا قدم گذاشتند. حالا شکل خانه ها تغییر کرده است آن هم به خاطر گردشگران. مردم روستا هم فعلا به آمدن گردشگر علاقه نشان می دهند. خیلی از اهالی برای مدت زمانی کوتاه صاحب شغل موقت شده اند، پول به روستا آمده است؛ اما از سوی دیگر، قیمت زمین ها چند برابر شده، خانه ها برای هر شب بالای ۱۰۰هزار تومان اجاره داده می شوند، رفتار اجتماعی مردم روستا هم در حال تغییر است، بعد از رفتن آن همه گردشگر که به تخمین گفته می شود بیشتر از سه هزار نفر است، کلی پسماند انسانی و زباله در روستا باقی می ماند. سال پیش، نیروی انتظامی سر گذر روستا بود و به تورها اخطار می داد و خیلی ها را هم برگرداند. « نیروی انتظامی دغدغه ی تغییر رفتار اجتماعی مردم محلی یا تخریب محیط زیست منطقه را ندارد، فقط می خواهد با این کارها پوششی به وظایف قانونی خود بدهد» ؛ این اعتقاد برخی تورگردانان است.

تورگردان ها منتظرند سوباتان مثل روستای الیمستان و ابیانه از گردشگر منزجر شود، به خاطر رفتارهای ناهنجار عده ای که بدون مجوز و مسوولیت به این روستا می آیند. آن ها منتظرند سوباتان هم مثل مرنجاب و مصر از دسترس عامه ی گردشگران خارج شود؛ اما چرا این اتفاق ها باید در انتظار بهشت کوچک ایران باشد؟

حمید روحانی، مدیربرنامه ریزی یک شرکت طبیعت گرد و راهنمای تور که به گفته ی خودش تقریبا از سال ۱۳۸۰ به مقصد سوباتان تور اجرا کرده است، این ناهنجاری ها را متوجه گروه های غیرمسوول و بدون مجوز دانست و به خبرنگار ایسنا گفت: آن ها با حفظ طبیعت، بافت اجتماعی و فرهنگی و توسعه ی گردشگری این روستا کاری ندارند؛ ولی ما که در قالب یک شرکت طبیعت گردی، تور اجرا می کنیم، می دانیم که باید سوباتان را حفظ و قوانین روستا را رعایت کنیم تا برای مان باقی بماند.

او درباره ی این که چقدر در اجرای تورهای سوباتان به ظرفیت پذیرش روستا توجه دارند، اظهار کرد: سفر سوباتان تقریبا یک سفر نیمه علمی است که ما چارچوبی برای آن تعریف کرده ایم، راهنمای توری که همراه مسافران است اطلاعات لازم را درباره ی پوشش گیاهی و اجتماعی این منطقه در اختیار مسافران قرار می دهد و مسوولانه تور را اجرا می کند، شرکت هم در تنظیم جمعیت مسافران، ظرفیت پذیرش روستا را در نظر می گیرد.

او افزود: در واقع، آسیب هایی که امروز متوجه روستای سوباتان شده، از ناحیه ی همان افرادی است که با مینی بوس های از دور خارج شده و با جمعیتی بیش از ظرفیت این مینی بوس ها به روستا می آیند، هیچ هزینه ی استانداردی ندارد و اصلا به پسماند زباله های خود فکر نمی کنند، چه برسد به حفظ محیط زیست و بافت اجتماعی روستا.

سهند عقدایی، مدیر یک شرکت طبیعت گردی که چند سالی است تور سوباتان را در خردادماه اجرا می کنند در این باره به خبرنگار ایسنا گفت: ظرفیت پذیرش منطقه، واژه ای آشنا در متون کلاسیک گردشگری است و هر سایتی از یک منطقه ی کوهستانی گرفته تا باستانی، این ظرفیت پذیرش را باید داشته باشد و معمولا این طور نیست که مردم در چنین سایت هایی مدام در حال تردد و تجمع باشند، برای نمونه در یک تور عشایری معمولا ظرفیت تور را باید کمتر از یک پنجم جمعیت عشایر در نظر گرفت تا روند معمول زندگی آن ها قابل مشاهده باشد، اگر دو برابر این جمعیت، گردشگر ببریم کار روزمره ی عشایر مختل می شود.

او در عین حال با بیان این که ظرفیت پذیرش، یک موضوع قدیمی است که متأسفانه در هیچ نقطه ای از ایران اجرا نشده است، یادآوری کرد: تعیین این ظرفیت کاری نیست که برعهده ی تورگردان ها باشد، بلکه به متولیان گردشگری مربوط می شود و باید به کمک متخصصان و با استفاده از طرح های پژوهشی این کار انجام شود. این کار هم یک پژوهش سخت نیست، بلکه با دو مهندس محیط زیست هم قابل اجراست.

وی ادامه داد: ما به عنوان تورگردان، کار درست را در حد توان خود انجام می دهیم، مثلا از یک ماه قبل نماینده ای را به این روستا برای بررسی وضعیت منابع آبی و بهداشتی فرستادیم و هنگام سفر نیز آموزش هایی را به گردشگران می دهیم تا رفتار مسوولانه تری داشته باشند. علاوه بر این، هزینه ای را برای انتقال زباله از روستا در نظر می گیریم.

عقدایی در ادامه ی سخنانش به برخی برخوردهای ایضایی که سال گذشته در روستای سوباتان به بهانه ی هجوم گردشگران صورت گرفت، اشاره کرد و گفت: برخوردهای سلیقه ای نیروی انتظامی با تورها در سال گذشته، یکی از دغدغه های امسال ما است، برای همین یک ماه قبل نامه ای را به اداره ی کل طبیعت گردی فرستادیم و تاریخ ورود تورها را به سوباتان اعلام کردیم. اداره ی گردشگری استان گیلان هم از نیروی انتظامی درخواست کرده است با تورها هماهنگ باشد؛ ولی گویا آن ها حاضر به انجام این کار نیستند.

کریم شادفر، رییس هیأت مدیره ی یکی دیگر از شرکت های طبیعت گردی که تقریبا پنج سال است به مقصد این روستا تور اجرا می کند نیز مسأله ی برخورد نیروی انتظامی با تورها را مهم و قابل پی گیری دانست و به خبرنگار ایسنا گفت: سال پیش، یک گروه از کوهنوردان پس از هفت هشت ساعت پیاده روی از دریاچه ی نئور شب هنگام به سوباتان رسیدند، هیچ رفتار غیرعرف و خارج از هنجاری نداشتند؛ اما نیروی انتظامی اجازه ی کمپ زدن در روستا را به آن ها نداد، وقتی اعضای گروه اعتراض کردند، شبانه آن ها را بازگرداندند، این در حالی است که نیروی انتظامی وظیفه ی تأمین امنیت و جان مردم را در این منطقه داشت؛ ولی این گروه را شبانه زیر باران سوار نیسان کرد و از راه کوهستانی به تالش بازگرداند.

وی اظهار کرد: واقعه و برخوردهای سال گذشته به نگرانی امسال ما تبدیل شده است و هیچ مسوولی هم حامی ما نیست.

او همچنین به تحولاتی که در روستای سوباتان در چند سال اخیر رخ داده است، اشاره و اظهار کرد: تغییر در چهره ی این روستا کاملا مشهود است، برای نمونه، قیمت زمین در یک سال گذشته ۳۰ تا ۶۰ برابر شده است، هرچند روستایی ها از آمدن گردشگر استقبال می کنند و متوجه مشکلات جنبی آن نیستند.

شادفر نیز آسیب ها و تغییرات به وجود آمده در سوباتان را تحت تأثیر سفر اشخاص غیرمسوول و گروه های غیرمجاز دانست و گفت: ما در تورهایی که اجرا می کنیم به ظرفیت پذیرش منطقه و شاخص های یک تور طبیعت گردی توجه داریم، چراکه آژانس های مسافرتی برخلاف گروه های غیرمجاز، همیشه زیرذره بین هستند و باید پاسخگوی مشکلات و رفتارهای گردشگران همراه خود باشند و اگر کوچک ترین مورد را رعایت نکنند، حتما از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری توبیخ می شوند، در حالی که گروه های غیرمجاز این طور نیستند، هیچ مسوولیتی متوجه آن ها نیست و به کسی پاسخ نمی دهند، کسی هم آن ها را توبیخ نمی کند.

او در عین حال تأکید کرد: روستایی مانند سوباتان، به نوعی منبع درآمد آژانس هایی مانند ما است و اگر تخریب شود، اول از همه به خود ما آسیب می رسد، برای همین ما از آن محافظت می کنیم.

امیر الله مانی، مدیر یک شرکت طبیعت گردی هم که همزمان با دیگر آژانس های طبیعت گرد اجرای تورهای سوباتان را از سال ۱۳۸۷ آغاز کرده است ۷۰ تا ۸۰ درصد بلایی را که امروز بر سر این روستا آمده است به خاطر حضور و فعالیت گروه های غیرمجاز در آن منطقه دانست و گفت: اگر نیمه ی خردادماه به کنار دریاچه ی نئور که نقطه ی آغاز حرکت تورهای سوباتان است بروید و از تک تک گروه ها بپرسید، متوجه می شوید دست کم فقط حدود پنج گروه از این تورها با راهنمای آموزش دیده و حرفه یی آمده اند و بقیه با گروه های غیرمجاز سفر کرده اند.

او ادامه داد: البته قبول دارم برخی از همکارانم تورهایی خارج از ظرفیت روستا اجرا می کنند؛ ولی بسیاری از آن ها تلاش می کنند با توزیع زمانی در سه چهار روز تعطیلی خردادماه، ظرفیت پذیرش روستا را در نظر بگیرند، چون مسافران هم دوست ندارد در منطقه ای شلوغ اقامت داشته باشند.

الله مانی تأکید کرد: اگر جلوی گروه های غیرمجاز گرفته شود دست کم ۷۰ درصد مشکلات حل می شود و دیگر لازم نیست منتظر باشیم بلایی که بر سر کویرهای مرنجاب و مصر و روستاهای الیمستان و ابیانه آمد، این بار بر سر سوباتان بیاید.