طولانی‌ترین ماه گرفتگی قرن امشب رخ می‌دهد

تماشا و رصد پدیده‌های نجومی همیشه برای علاقه‌مندان به نجوم و مردم عادی جذاب بوده است، یکی از پدیده‌های زیبا و دیدنی ماه گرفتگی است، شاید برای بسیاری افراد خسوف پدیده تکراری باشد که چند باری وقوع آن را در طول عمر خود تجربه کرده اند، اما خسوفی که امشب به وقوع می‌پیوندد با ماه گرفتگی‌های که در 200 سال یا 2 قرن اخیر اتفاق افتاده فرق می‌کند.

خسوفی که امشب رخ می‌دهد با بقیه ماه گرفتگی‌ها تفاوت هایی دارد، در این خسوف ماه 103 دقیقه به رنگ قرمز در می‌آید و از این رو عنوان طولانی‌ترین ماه گرفتگی قرن 20 و 21 را از آن خود کرده است، از طرفی یکی دیگر از ویژگی‌هایی که این خسوف را با موارد قبلی متمایز کرده گستردگی آن است، زیرا مردم در بیشتر نقاط دنیا می‌توانند این پدیده زیبا و جذاب نجومی را با چشم نظاره گر باشند.

زمان طولانی ترین خسوف قرن را به خاطر داشته باشید

مسعود عتیقی مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران درباره ماه‌گرفتگی (خسوف) پنجم مرداد 97 اظهار کرد: شبانگاه جمعه پنجم مرداد 97 ماه‌گرفتگی (خسوف) رخ می‌دهد که از نوع گرفت کامل ماه است؛ این گرفت ساعت 21 و 45 دقیقه با قرار گرفتن ماه در نیم سایه زمین شروع و در ساعت 22 و 53 دقیقه گرفت کلی ماه آغاز می‌شود.

وی درباره مدت زمان گرفت کلی ماه در شبانگاه جمعه پنجم مرداد 97 بیان کرد: مدت زمان گرفت کلی ماه یک ساعت و 43 دقیقه است بنابراین این ماه‌گرفتگی، طولانی‌ترین ماه گرفتگی کامل در قرن 21 است؛ با خروج ماه از نیم سایه زمین در ساعت 3 و 58 دقیقه بامداد شنبه ششم مرداد 97 این ماه‌گرفتگی به طور کامل پایان پیدا می‌کند و رنگ ماه در هنگام گرفت کلی قرمز است.

عتیقی تأکید کرد: ماه‌گرفتگی جمعه پنجم مرداد 97 متعلق به دوره (ساروس) صدوبیست‌ونهم است و سی‌وهشتمین گرفت از هفتاد‌ویک گرفت این دوره است؛ از ابتدای قرن 21 (سال 2001 میلادی) تاکنون 17 گرفت کامل ماه رخ داده است و در طول قرن حاضر 85 گرفت کامل ماه به وقوع می‌پیوندد.

ماه را امشب خونین می بینید

علی ابراهیمی سراجی کارشناس نجوم در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به وقوع طولانی‌ترین خسوف قرن 20 و 21،در روز جمعه 5 مرداد گفت: : ماه گرفتگی پدیده طبیعی بوده است که از قرار گرفتن ماه در سایه زمین حادث می‌شود، به دلیل جوی که به دور زمین وجود دارد، ماه در خسوف، قرمز رنگ دیده می‌شود در واقع امواج بلند طیف خورشید که به رنگ قرمز هستند از جو زمین عبور می‌کنند و موجب دیده شدن ماه در ماه گرفتگی به رنگ قرمز می‌شوند.

عمرتان کفاف تماشای طولانی ترین خسوف بعدی را نخواهد داد!

وی یادآور شد: اگر تماشای این ماه گرفتگی را کسی از دست بدهد تا 7 سال دیگر نمی‌تواند ماه گرفتگی را با چشم تماشا کند همچنین تا سال 1484  ماه گرفتگی کلی که به این میزان طولانی باشد، نداریم.

این کارشناس نجوم به آخرین ماه گرفتگی‌های طولانی که رخ داده است، اشاره کرد و گفت: آخرین ماه گرفتگی طولانی که 100 دقیقه بوده، 25 خرداد سال 90 رخ داده و آخرین ماه گرفتگی قرن 20، 26 تیر سال 1379 به مدت 106 دقیقه به وقوع پیوسته است.

آیا تماشای ماه گرفتگی به چشم آسیب می رساند؟

بسیاری از افراد فکر می کنند در زمان ماه گرفتگی نباید به این پدیده نجومی نگاه کرد زیرا ممکن است به چشم آسیب هایی وارد شود.

ابراهیمی در خصوص اینکه آیا می توان به ماه گرفتگی بدون فیلتر یا ابزار نگاه کرد و برای چشم خطرنا نیت، گفت: مردم می توانند بدون هیچ خطری و بدون ابزار یا فیلتر به ماه گرفتگی نگاه کنند و بدون نگرانی از این پدیده جذاب و دیدنی که دیگر در طول عمرشان تکرار نمی شود لذت ببرند.

طولانی ترین خسوف قرن را در کدام نقاط دنیا و ایران می توان دید؟

این کارشناس نجوم با بیان اینکه طولانی‌ترین ماه گرفتگی قرن در سراسر ایران با چشم دیده می‌شود، گفت: حتی در شهر‌های بزرگ نیز امکان رصد ماه در هنگام طولانی‌ترین خسوف قرن وجود دارد البته تماشای ماه گرفتگی با دوربین‌های دو چشمی و تلسکوپ جذاب‌تر است.

وی تصریح کرد: در ایران و منطقه خاورمیانه به دلیل شرایط بسیار مناسب آب و هوایی، رصد این پدیده نجومی به خوبی انجام می‌شود و می‌توان تمام مراحل ماه گرفتگی کلی را در خاورمیانه و شرق آفریقا رصد کرد.

ابراهیمی با اشاره به وضعیت ماه گرفتگی در سایر قاره‌های جهان، گفت: در شرق و مرکز آسیا، استرالیا، اکثر مناطق قاره اروپا، غرب آفریقا و آمریکای جنوبی، بخشی از مراحل ماه گرفتگی قابل رصد است و ساکنان این مناطق تمام مراحل خروج و ورود به سایه زمین را نمی‌توانند مشاهده کنند همچنین در قاره آمریکای شمالی ماه گرفتگی دیده نمی‌شود.

نقاطی در تصویر زیر که در قسمت قرمز رنگ و نوک قله آن قرار دارند بهترین نقاط رصدی طولانی ترین خسوف قرن محسوب می شوند، در این مناطق  پدیده خسوف می توان  از ابتدا تا انتها به طورکامل مشاهده کرد.

تبریز بهترین نقطه جهان برای رصد طولانی ترین خسوف قرن

عجب‌شیری‌زاده عضو هیئت علمی دانشکده فیزیک دانشگاه تبریز گفت: 6 دانشمند فرانسوی در کنار دانشمندان ایرانی برای رصد طولانی‌ترین ماه گرفتگی قرن 21 به تبریز می‌آیند.

به گفته وی، با توجه به این که تبریز بهترین نقطه جهان برای مشاهده خسوف است، این گروه 6 نفره به تبریز آمده و برای استقرار آن‌ها و تجهیزاتشان، 8 محل نصب تلسکوب در رصد خانه طوسی تبریز مشخص و آماده شده است.

وی افزود: در این رصد، قرمز شدن رنگ ماه در زمان خسوف که یکی از سوال برانگیزترین اتفاقات دنیا در حوزه علم نجوم است، بررسی می‌شود و علاوه بر بررسی‌هایی که از سطح زمین صورت می‌گیرد، ماهوار‌های ناسا هم این رخ داد را از آسمان رصد خواهند کرد و پس از اتمام آن در صورت لزوم، درباره نتایج حاصل از رصد دانشمندان در تبریز با ناسا تبادل افکار خواهد شد.

رصد سیاره سرخ در کنارماه قرمز

همچنین یکی دیگر از ویژگی های این پدیده نجومی تکرار نشدنی تا اآخر عمرمان آن است در هنگام طولانی ترین خسوف قرن می‌توان سیاره سرخ را در کنار ماه خونین با چشم دید زیرا این زمین در مقابله با مریخ قرار می‌گیرد و نور ان چند برابر نمی‌شود، سیاره مریخ نیز در بهترین شرایط رصدی خود تا 17 سال آینده قرار دارد و همزمان در فاصله شش درجه‌ای از ماه، می‌توان آن را رصد کرد.

ابراهیمی با اشاره به اینکه بهترین زمان برای رصد مریخ همزمان با طولانی ترین ماه گرفتگی قرن رخ می دهد، عنوان کرد: هنگام وقوع طولانی‌ترین خسوف قرن، سیاره مریخ به مقابله با زمین می‌رسد و در نزدیک‌ترین فاصله با سیاره ما قرار می‌گیرد و به همین دلیل در پرنور‌ترین حالت خود قرار دارد به همین دلیل افزون بر ماه گرفتگی می‌توان سیاره مریخ را در پایین ماه رصد کرد.

خواندن نماز آیات فراموش نشود

بر اساس احکام شرعی، کسوف خورشید و خسوف ماه، زلزله و هر حادثه غیرعادى که باعث ترس بیشتر مردم شود مانند بادهاى سیاه یا سرخ و یا زرد که غیرعادى باشند، تاریکى شدید، فرو رفتن زمین و ریختن کوه، صیحه آسمانى و آتشى که گاهى در آسمان ظاهر مى‌‌شود از عوامل واجب شدن نماز آیات است.

نماز آیات در هنگام ماه گرفتگی  دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد، دستور آن این است که نمازگزار بعد از نیت، تکبیر بگوید و یک حمد و یک سوره تمام بخواند و به رکوع رود و سر از رکوع بردارد، دوباره یک حمد و یک سوره بخواند، باز به رکوع رود تا پنج مرتبه و بعد از بلند شدن از رکوع پنجم دو سجده کند و برخیزد و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول بجا آورد و تشهد بخواند و سلام دهد.

دوم؛ در نماز آیات نمازگزار می‌تواند، بعد از نیت و تکبیر و خواندن حمد، آیه های یک سوره را پنج قسمت کند و یک آیه یا بیشتر از آن را بخواند و به رکوع رود و سر بردارد و بدون این که حمد بخواند، قسمت دوم همان سوره را بخواند و به رکوع رود و همین طور تا پیش از رکوع پنجم سوره را تمام کند. مثلا به قصد سوره «قل هو الله احد» بسم الله الرحمن الرحیم بگوید و به رکوع رود، بعد بایستد و بگوید: «قل هو الله احد» دوباره به رکوع رود و بعد از رکوع بایستد و بگوید: «الله الصمد» باز به رکوع رود و بایستد و بگوید: «لم یلد و لم یولد» و برود به رکوع، باز هم سر بردارد و بگوید: «و لم یکن له کفواً احد» و بعد از آن به رکوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن، دو سجده کند و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول بجا آورد. بعد از سجده دوم، تشهد بخواند و نماز را سلام دهد.

سوم؛ اگر هم نمازگزار، در یک رکعت از نماز آیات پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند، مانعی ندارد.

ثبت تصاویر طولانی‌ترین ماه‌گرفتگی قرن

برای انجام عکاسی نجومی، برخی شرکت‌های مشهور در دنیا، قابلیت‌هایی برروی دوربین‌های دیجیتال و آنالوگ خود قرار داده اند که اجازه ثبت تصاویری فوق العاده دقیق و واضح را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

اما اگر دوربین حرفه‌ای در اختیار ندارید می‌توانید با استفاده از دوربین گوشی تلفن همراه خود نیز تصاویری فوق العاده ثبت کنید.

کارشناسان برای انجام عکس برداری نجومی از پدیده هایی، چون ماه یا خورشید گرفتگی توصیه می‌کنند از نرم افزار‌های شاتر مخصوص تنظیم سرعت عکس برداری و نورپردازی برروی گوشی تلفن همراه استفاده شود.همچنین قرار دادن تلفن همراه برروی پایه مخصوص سبب کاهش لرزش در زمان عکس برداری می‌شود.

عکاسان حرفه‌ای به افراد توصیه می‌کنند به جای عکس گرفتن از این پدیده نجومی فوق العاده از آن تصویربرداری کنند و در زمان بازبینی، بهترین فریم را به عکس تبدیل کنند یا در زمان تصویر برداری عکس بگیرند تا نما‌های مناسب را از دست ندهند همچنین قرار دادن تنظیمات تلفن همراه روی پنج یا 10 ثانیه یا تنظیم دستی زمان بیشتری در اختیار عکاس برای عکس برداری مناسب از سوژه خود قرار می‌دهد.

تلفن همراه دارای تنظیماتی برای قفل شدن بر روی بخشی از تصویر است و به این ترتیب وضوح عکس افزایش می‌یابد. فوکوس تصویر را بر روی سوژه عکاسی خود به طور مثال ماه قرار دهید تا بهترین تصاویر را به دست آورید.‌

می‌توانید از تنظیم عکس‌برداری آرام استفاده کنید یا چندین عکس پشت سرهم بگیرید و به این ترتیب مسیر حرکت ماه و دگرگونی‌های آن در شب را می‌توانید رصد کنید.

اگر تمایل دارید با دوربین‌های عکاسی حرفه‌ای D-SLR DX به عکاسی نجومی بپردازید، از محدوده کانونی 18 تا 35 میلی‌متر استفاده کنید؛ برای عکاسان با دوربین عکاسی FX D-SLR فاصله کانونی 28 تا 35 میلی متر مناسب است.

آیا زنان باردار نباید به ماه گرفتگی نگاه کنند؟

با وجود جذاب و منحصربه فرد بودن این پدیده، در بسیاری از فرهنگ و اسطوره‌های باستانی در تمدن‌های مختلف، به زنان باردار هشدار داده شده است که در زمان خورشید یا ماه گرفتگی خارج از خانه نباشند و مستقیم به این پدیده نگاه نکنند، زیرا می‌تواند عارضه‌های منفی برجنین آن‌ها داشته باشد.

کارشناسان هنوز نتوانسته اند ارتباط مستقیمی بین بروز این پدیده نجومی و ابتلای جنین به بیماری‌های مختلف پیدا کنند، اما در بیشتر تمدن‌های باستانی هشدار به بانوان باردار در این زمان وجود دارد.

حتی امروزه نیز با پیشرفت‌های علمی و دستاورد‌های فضایی انسان، زنان باردار همچنان از حضور و رصد پدیده‌های خورشید یا ماه گرفتگی دوری می‌کنند.

افراد در تمدن‌های باستانی اعتقاد داشتند قرار گرفتن زنان باردار در معرض ماه یا خورشید گرفتگی می‌تواند سبب به دنیا آمدن نوزادان معلول، ایجاد لکه یا خال مادرزادی، شکاف کام و یا ایجاد ماه یا خورشید گرفتگی برروی بخش‌هایی از بدن شود.

این وسایل را برای تورهای رصدی همراه داشته باشید

معمولاً رصد اجرام سماوی در دشت، دامنه کوه‌ها و مناطق بیابانی انجام می‌شود که خطر وجود حیوان‌های وحشی، مار، عقرب و حشره‌های موذی وجود دارد به همین دلیل توصیه می‌شود افراد کیف کمک‌های اولیه به همراه داشته باشند و از روشنایی مناسب در اطراف خود استفاده کنند تا خطر گزش کاهش یابد.

همراه داشتن کیسه خواب، صندلی تاشو برای نشستن، مقدار کافی مواد غذایی با فساد دیرهنگام، قهوه، شکلات تلخ، تنقلاتی چون آجیل، آب سالم و بهداشتی، داروی بیماری های مزمن ، آبمیوه طبیعی و پتوی نجات زیرا در بیابان شب‌ها هوای سرد جریان دارد.

وسایلی چون تلسکوپ، تلفن همراه و سایر وسایل الکترونیکی به منبع شارژ الکتریکی نیاز دارند، همیشه باتری اضافی، دستگاه‌های شارژ بی سیم و وسایلی چون پاور بانک به همراه داشته باشید تا دچار مشکل کمبود شارژ وسایل الکترونیکی نشوید.

هوای بیابان حتی در وسط زمستان شب‌ها سرد است به همین دلیل همراه داشتن لباس کافی، کلاه، کرم برای مرطوب کردن دست‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا پایان پدیده خسوف به رصد بپردازید.