نکات ایمنی در برق‌گرفتگی

به گزارش پارس نیوز، موضوع ساده است، اما وقتی درگیرش می‌شویم چنان گیراست که دیگر ول‌کن قضیه نیست و این‌جا دانستن انواع ترفندهاست که تنها راه نجات است و می‌تواند ما را از سردرگمی محض رها کند. شاید شنیده‌اید که بعضی از برقکار‌های ماهر می‌گویند: «برق جرأت نمی‌کند ما را بگیرد» درعوض کسانی هستند که وقتی می‌خواهند دوشاخه یک اتو را به پریز برق بزنند، اول چند ورد می‌خوانند و با دست‌های لرزان آن را داخل پریز می‌گذارند و سریع دستشان را عقب می‌کشند و از این‌که هنوز سالم‌ا‌ند، خدا را شکر می‌کنند. موضوعی که امروز به آن می‌پردازیم، «برق‌گرفتگی» است. بنا داریم از کاربلد‌های این حرفه بپرسیم که چه کنیم برق ما را نگیرد و حالا اگر اتفاقی افتاد و ما را گرفت، چگونه خود را از شرش نجات دهیم. البته سادگی وسایل دم‌دستی در خانه و بیرون از آن را راهی برای نجات درنظر می‌گیریم که در هرجایی دچار حادثه شدیم یا کسی را دیدیم که دچار برق‌گرفتگی شده، بتوان او را نجات داد. حواستان را خوب جمع کنید، چون احتمالا بعد از خواندن کارگاه، یک امدادگر خبره در زمینه برق‌گرفتگی خواهید شد و دیگران از شما انتظار دارند.

آسیب‌ها و صدمات
سوختگی اعضای داخلی: عبور جریان برق از بدن، اول گرمای شدید تولید می‌کند و بعد اعضای داخلی را می‌سوزاند، اما ما فقط سوختگی روی پوست را می‌بینیم. شدیدترین نوع سوختگی هم سوختگی ناشی از برق آن‌هم با جریان‌های بالاست. البته مقاومت بافت‌های مختلف بدن متفاوت است و در بدن هرکدام از ما هم فرق می‌کند. مثلا اعصاب و عروق بافت قوی‌تری نسبت به پوست، تاندون، چربی و استخوان دارند.
تپش غیرعادی قلب: وقتی شخص دچار برق‌گرفتگی می‌شود، ابتدا ضربان‌های قلبش غیرعادی و ناهماهنگ می‌شود و گاهی تعدادش تا ٨برابر زمان طبیعی خود می‌شود. بعد شخص دچار رعشه یا لرزش شدید می‌شود که در این موقع خطر‌ها و عوارض برق‌گرفتگی خیلی زیاد است؛ ممکن است منجر به از کارافتادن قلب و تنفس و خدای‌ناکرده مرگ شود.تغییر تنفس و اعصاب: اعصاب و تنفس مقاومت بیشتری نسبت به اعضای دیگر بدن دارند، برای همین در جریان کم برق، دچار اختلال نمی‌شوند، اما اگر شدت جریان برق زیاد باشد، مرکز تنفس را از بین می‌برد، بدون آن‌که قلب متوقف شود که در این صورت مرگ در اثر تورم ریوی اتفاق می‌افتد. در اثر جریان الکتریکی، اعصاب محیطی قابلیت تحریک و هدایت خودشان را از دست می‌دهند و گاهی در اثر جریان برق روی عضله‌های خاص استفراغ‌های پشت‌سر هم پیش می‌آید که ممکن است باعث خفگی شخص شود.

بعد از بهبودی
برق‌گرفتگی آن‌قدر ساده نیست که اگر کسی دچار برق‌گرفتگی شد و بعد از کمک‌های امدادی به خانه برگشت، فکر کند قضیه تمام شده است. گاهی یک‌نفر که به ظاهر بهبود پیدا کرده و به کار‌های عادی زندگی‌اش برمی‌گردد، دچار مشکلاتی می‌شود که حتی فکرش را هم نمی‌کند که به دلیل همان برق‌گرفتگی بوده. اگر شخص دچار حادثه به یکی از مشکلات زیر برخورد کرد، بهتر است بیشتر مراقب سلامتی‌اش باشد و به پزشک مراجعه کند: 
اختلال در قلب: این مسأله نوع شایع برق‌گرفتگی است که ممکن است بعد از چند هفته یا ماه و حتی سال رو شود. مهمترین آن‌ها ناراحتی دریچه‌های قلب، انبساط قلب و لخته‌شدن خون است که خطرناک و کشنده است. اگر شخصی دچار ناراحتی‌های قلبی است، باید بیشتر مراقب باشد تا دچار برق‌گرفتگی نشود، چون دراین صورت عوارضی که که باید با آن دست‌وپنجه نرم کند، خیلی بیشتر از افراد معمولی است.
اختلال در حس شنوایی و بینایی: معمولا کسی که دچار برق‌گرفتگی می‌شود، همان ابتدا در حواس شنوایی و بینایی‌اش مشکلی پیش می‌آید، اما بعد از گذشت چند وقت از برق‌گرفتگی معمولا افراد ممکن است دچار آب‌مروارید، ناراحتی‌های اعصاب چشم، تورم عصب و ورم پای چشم، کم‌شدن حس شنوایی یا کری شوند.
اختلال در عصب: خوشبختانه در مواردی که ولتاژ برق زیاد نباشد، عوارض عصبی سطحی و گذرا هستند، اما گاهی اختلالات عصبی مثل اختلالات مشاعر، هذیان و از دست‌دادن بخشی از حافظه ممکن است بعد از مدتی بروز کند.

از وسایل فلزی دوروبرمان به سادگی عبور نکنیم
درست است که در بیشتر برق‌گرفتگی‌هایی که اتفاق می‌افتد، شخص می‌تواند به کمک دیگران خود را از منبع برق دور کند، اما در دنیای پیشرفته امروزی که خیلی از وسایل قدیمی، برای سهولت و سادگی با برق کار می‌کنند، باید دانست که برق‌گرفتگی چرا اتفاق می‌افتد و چطور باید شرایط ایمنی را ایجاد کرد. برای این کار اول باید بدانیم که برق چیست و در چه شرایطی آدم را می‌گیرد؟

برق‌گرفتگی یعنی چه؟
وقتی به هر دلیلی برق از بدن شما عبور کند، شما دچار برق گرفتگی می‌شوید. این جریان الکتریکی می‌تواند از یک ولتاژ کم وارد بدن شما شده باشد یا خدای‌ناکرده از یک جریان ولتاژ زیاد که خطرناک است. اگر شدت برق‌گرفتگی آن‌قدر زیاد باشد که بدن شما عکس‌العمل شدید نشان بدهد، به شما شوک الکتریکی وارد شده. این نوع برق‌گرفتگی ممکن است اثرش از احساس شوک کم شروع شود تا حالتسنگ‌کوپ یا بیهوشی کامل برسد. معمولا بیشتر از ٩٩ونیم درصد کسانی که دچار برق‌گرفتگی می‌شوند، می‌توانند خودشان را از سیم یا آن منبع برق‌گرفتگی جدا کنند، اما در مواردی هم ممکن است این اتفاق نیفتد.

علایم عمومی
علایم عمومی برق‌گرفتگی بسته به شدت جریان برق و مدت زمان تماس با آن فرق می‌کند: تنفس تندتند و کوتاه، سوختگی پوست، گیجی و رفتار آشفته، از دست‌رفتن هوشیاری برای یک لحظه برق‌گرفتگی ٢مرحله دارد: آستانه احساس، آستانه انقباض. آستانه احساس برای عبور جریان کم برق از بدن شماست و برای قسمت‌های مختلف بدن فرق می‌کند. مثلا آستانه احساس پوست بیشتر از ٢‌ونیم برابر زبان است، اما آستانه انقباض بعد از گذشتن یک جریان مشخصی به وجود می‌آید که عضلات بدن دچار عکس‌العمل می‌شوند. آستانه انقباض اعضای بدن هم با هم فرق می‌کنند، اما در کل شدت آن از آستانه احساس بیشتر است.

خودت را به من نچسبان!

قبل از آموزش کمک‌های اولیه برای شخصی که دچار برق‌گرفتگی شده یک نکته را بدانید که خیلی اهمیت دارد. اگر هنگام نزدیک شدن به مصدوم احساس مور مور شدن و قلقلک در پا‌ها کردید، بلافاصله بایستید. این حس به شما علامت می‌دهد که روی زمین پر از الکتریسیته هستید و جریان برق از یک پای شما وارد و از پای دیگر خارج می‌شود. در این زمان آرامش خود را حفظ و فوری یک پای خود را از روی زمین بلند کنید، بچرخید و برگردید تا از این محیط خارج شوید. برق‌گرفتگی وقتی اتفاق می‌افتد که برق مسیر رفت‌وبرگشت داشته باشد. در این مواقع فرد یا باید روی یک پا بایستد یا دو پا را کامل به هم بچسباند تا در صورت ورود برق راهی برای خروج آن نباشد و خطر به حداقل برسد. خطرناک‌ترین حالت برق‌گرفتگی زمانی است که جریان برق از یک دست وارد و از دست دیگر خارج شود. در این هنگام جریان برق از قلب و ریه گذشته و می‌تواند باعث از کار افتادن این اعضا و درنهایت منجر به مرگ شود، اما مراحل کمک به شخص مصدوم در زمان برق‌گرفتگی شامل موارد زیر است: 
جریان برق را از منبع جدا و قطع کنید
دوشاخه را از برق بیرون بکشید. اگر وسیله برقی این حادثه را ایجاد کرده از کلیدش برای خاموش کردن استفاده نکنید، چون ممکن است خراب باشد و باز برق‌گرفتگی ایجاد کند. اگر بنا به شرایطی این امکان وجود ندارد سراغ فیوز بروید و همه دکمه‌هایش را خاموش کنید.
اگر شرایط موجود اجازه نمی‌دهد جریان برق را قطع کنید 
روی یک جسم خشک عایق مثل چند لایه روزنامه، یک زیرانداز لاستیکی یا چوب بایستید.
از یک وسیله عایق و خشک مثل چوپ و جارو برای جدا کردن مصدوم از منبع برق کمک بگیرید.
یک پارچه خشک مثل روسری یا شال گردن را دور آن قسمتی از بدن مصدوم که به برق وصل شده قلاب کنید و او را به سمت دیگری بکشید تا از منبع برق دور شود.
اگر هم این وسایل دم دست‌تان نبود، آن قسمت از لباس مصدوم که خشک و آزاد است را بگیرد و بکشید. حواس‌تان باشد دست‌تان به بدن مصدوم نخورد، چون داخلش برق جریان دارد.
اگر برق‌گرفتگی در محیط صنعتی و با ولتاژ زیاد اتفاق افتاده باشد 
از مصدوم و محیط برق‌گرفتگی کاملا دور شوید و به هیچ چیز دست نزدید تا مطمئن شوید جریان برق قطع شده است. تا ٣٠متر دورتر از منبع برق باز هم ممکن است برق جریان داشته باشد. تصور نکنید با وسایلی مثل چوپ خشک، یا شال و روسری می‌توانید مصدوم را نجات دهید. چون جریان برق شدید است اجسام عایق نمی‌توانند آن‌طور که باید از شما محافظت کنند.
اگر مصدوم نفس نمی‌کشد و تنفس قطع شده باید بلافاصله تنفس دهان‌به‌دهان را شروع کنید.
وقتی عملیات شما موفقیت‌آمیز بود و تنفس مصدوم برگشت، او را به سمت پهلو بخوابانید. منظور، وضع پایدار خوابیده به پهلو است که یعنی: 
بدن بیمار را از قسمت لگن و شانه به پهلو بچرخانید و سرش را تا حد امکان به یک طرف برگردانید.
پای تحتانی را تا حد امکان صاف نگه دارید.
پای فوقانی را طوری بگذارید که در قسمت زانو و لگن، زاویه قائمه ایجاد شود.
دست تحتانی باید صاف باشد و دست بالایی در قسمت آرنج روی دست تحتانی خم شود.
از تکنیک خم کردن سر به عقب و حمایت فک استفاده کنید.
صورت کمی به طرف پایین قرار بگیرد. در صورت نیاز به تکیه‌گاه، دست یا هر تکیه‌گاه دیگری را زیر سر بگذارید.
حالا علایم حیاتی او را کنترل کنید. 
اگر مصدوم نبض نداشت 
بلافاصله سی‌پی‌آر را شروع کنید.
وقتی نبض و تنفس کاملا برگشت مصدوم را در وضع پایدار خوابیده به پهلو قرار دهید.
حالا از علایم حیاتی‌اش مطمئن شوید.
اگر مصدوم هوشیار نبود 
علایم حیاتی‌اش را شامل راه هوایی، تنفس و نبض کنترل کنید.
مصدوم را در وضع پایدار به پهلو بخوابانید.
اگر مصدوم هوشیار شد 
کمی با آب سرد سوختگی‌ها را خنک کنید تا از دمای بدن مصدوم کاسته شود.
اگر کسی تا به‌حال با اورژانس تماس نگرفته، خودتان تماس بگیرید.
تا قبل از آمدن نیرو‌های اورژانس مدام علایم حیاتی مصدوم را کنترل کنید.
وقتی نیرو‌های امدادگر آمدند، مدت زمان برق‌گرفتگی را به آن‌ها بگویید.
درمان را برای کم کردن شوک انجام دهید.