پایتخت ایران، یکی از آلوده ترین شهرهای جهان

پایتخت جمهوری اسلامی ایران، با جمعیتی حدود 8.5 میلیون نفر در شمال کشور واقع شده است. در طول روز به دلیل رفت‌وآمد مردم حومه شهر تهران، برای کار روزانه جمعیت به بالای 12.5 میلیون نفر می رسد.

در طول روز بیش از 17 میلیون رفت‌وآمد با وسایل نقلیه انجام می شود که بسیاری از این وسایل نقلیه، دارای تکنولوژی منسوخ‌شده هستند.

بنابراین تهران در ردیف یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان قرار گرفته است. آلودگی هوا با توجه به پیامدهای زیان‌بار آن به یکی از ملموس‌ترین معضلات زیست‌محیطی تهران، تبدیل‌ شده ‌است.

در سالهای اخیر با توجه به رشد جمعیت، افزایش شهرنشینی، توسعه صنعتی و افزایش مصرف سوخت، مساله آلودگی هوا سختتر شده است. به گزارش بانک جهانی، تهران در سال 2016 در میان 26 شهر بزرگ جهان به لحاظ آلاینده PM10، در رده 12ام قرار دارد که رقمی تأمل‌برانگیز هست.

در گزارش بانک جهانی تصریح شده که آلودگی هوا یکی از عوامل زیست محیطی خطرناک از جنبه بهداشتی در ایران است که شامل بیماری‌هایی مانند آسم، سرطان ریه، هیپرتروفی بطنی، آلزایمر و پارکینسون، اوتیسم و سکته میباشد. هزینه‌های اقتصادی سالانه مربوط به آلودگی هوا در تهران 6/2 میلیارد دلار برآورد شده است.

این برآورد تنها تأثیرات آلودگی بر سلامت انسان را در نظر گرفته است و به همین دلیل هزینه آن از مقدار واقعی هزینه‌های اقتصادی ناشی از آلودگی هوا کمتر است. آلودگی هوا علاوه بر کاهش کیفیت زندگی، مشکلات اقتصادی نیز برجای می‌گذارد.

در تهران، از 80درصد خودروهای ثبت شده، 90درصد اتومبیل های شخصی، 8درصد وانت و 2درصد تاکسی هستند. دومین رده بزرگ، به لحاظ تعداد، موتورسیکلت‌ها هستند و کوچک‌ترین رده، خودروهای سنگین، با مجموع 1/0 میلیون وسیله نقلیه (حدود 2 درصد از کل وسایل نقلیه در خیابان‌های تهران) است. وسایل نقلیه سنگین بیشترین میزان آلودگی ذرات معلق را دارند.

اگر چه بیشترین نوع وسیله نقلیه در تهران خودروهای شخصی هستند اما تنها 3 درصد از آلودگی PM در تهران ناشی از آنها است مهم‌ترین منبع انتشار ذرات ریز، منابع متحرک هستند که 70 درصد از انتشار این آلاینده را شامل می شود.

در میان منابع متحرک، وسایل نقلیه سنگین بیشترین سهم را در انتشار ذرات دارند و در میان وسایل نقلیه سنگین، اتوبوس های بخش خصوصی (35 درصد)، به دنبال آن اتوبوس های شهری تهران (28 درصد) و در نهایت کامیون‌ها (28 درصد) بیشترین میزان انتشار ذرات را دارند.

گزارش بانک جهانی همچنین عنوان می‌کند: دولت در سال های اخیر توانسته است آلودگی هوا را در تهران کاهش دهد و اقدامات زیادی در این خصوص انجام شده است، از جمله به‌کارگیری استاندارد کیفیت سوخت (یورو 4)، بهبود مدیریت ترافیک برای کاهش ترافیک و رفت‌وآمد در مرکز شهر، دستیابی به بزرگ‌ترین ناوگان گاز طبیعی در جهان، بهبود حمل‌ونقل عمومی (BRT و مترو) و کاهش یارانه های سوخت؛ بنابراین، تعداد روزهای ناسالم تقریباً به نصف کاهش یافت (از 216 روز در سال 1390 به 111 روز در سال 1394).

همچنین از موارد مرگ زودرس، زیان‌های اقتصادی و بیماریها کاسته شد که در نهایت منجر به کاهش سالانه حدود نیم میلیارد دلار هزینه اقتصادی شد. امید است که در آینده دولت و شهرداری تهران اقدامات بیشتری را جهت کاهش آلودگی هوا انجام دهند، از جمله: برنامه های جایگزینی و از رده خارج کردن اتومبیل های سنگین قدیمی تر، برنامه جامع فیلتر خودروهای دیزلی، بهبود نظارت و معاینه فنی خودرو و اطمینان از پیاده‌سازی و انطباق با آخرین استانداردهای سوخت. علاوه بر این، گسترش منطقه کم انتشار نیز برای کنترل استانداردهای انتشار و تکنولوژی وسایل نقلیه همچنین موتورسیکلت، یک گام مهم دیگر در این جهت خواهد بود.

در نهایت، سرمایه‌گذاری بیشتر در جهت گسترش سیستم حمل‌ونقل عمومی مطمئناً تهران را به هوای پاک نزدیک‌تر خواهد کرد.